2006թ. Նոյեմբերի 7ին ամերիկեան ընտրողները քուէարկեցին ընդդէմ Ճորճ Պուշ կրտսերի: Ընտրութիւնների արդիւնքները յայտարարելուց յետոյ համաշխարհային մամուլը հեղեղուեց բազմաթիւ վերլուծութիւններով, թէ ինչու Հանրապետական կուսակցութիւնը կորցրեց իր առաւելութիւնը միանգամից ե՛ւ Ծերակոյտում, ե՛ւ Քոնկրէսում: Հիմնականում գերիշխում է այն կարծիքը, որ Պուշը պարտուեց Իրաքում սկսած պատերազմի հետեւանքով, որի մեղքը Դեմոկրատական կուսակցութիւնը, իր հմուտ քարոզչութեան շնորհիւ, կարողացաւ բարդել բացառապէս հանրապետական վարչակազմի վրա (թէեւ ինքը, հիմնականում, նոյնպէս կողմ էր արտայայտուել ռազմական գործողութիւնների դիմելուն):
Երկրորդ հիմնական փաստարկն այն էր, որ Պուշի վարչակազմը քայքայում է ամերիկեան տնտեսութիւնը: Այս հարցի վերաբերեալ յատկապէս կտրուկ էր արտայայտւում Հիլըրի Քլինթընը: Սակայն վերլուծաբաններից շատերը նշում են, որ վիճակագրական տուեալները հակառակն են վկայում: Այսպէս. միայն վերջին երեք ամիսների ընթացքում ստեղծուել է 470,000 աշխատատեղ, ընդ որում՝ նոր աշխատատեղեր են բացուել ԱՄՆ 48 նահանգներում, ինչը վկայում է տնտեսութեան հաստատուն զարգացման մասին, գործազրկութիւնն իջել է մինչեւ 4.4%ի, ինչը համարւում է ԱՄՆ պատմութեան մէջ ամենացածր ցուցանիշներից մէկը, արժեզրկումը կազմում է կայուն 2.7% եւ այլն:
Անշուշտ, ընտրութիւնների արդիւնքների վրայ ազդեցին նաեւ մի շարք ազդեցիկ հանրապետականների անուան հետ կապուած խայտառակ պատմութիւնները, որոնք ընտրողների մօտ ստեղծեցին այն պատկերացումը, թէ կուսակցութեան վերնախաւն այլասերուել է, եւ նրան այլեւս վստահել չի կարելի:
Սակայն իրականում Հանրապետական կուսակցութեան անյաջողութեան հիմքում ընկած են այլ պատճառներ: Նախեւառաջ այն, որ Ճորճ Պուշ կրտսերի նախագահութեան ընթացքում պենզինի գինը զգալիօրէն աճել է, ինչը հարուածում է հասարակ ընտրողի գրպանին: Այս թանկացումը դեմոկրատների քարոզչութիւնը կարողացաւ կապել հանրապետական վարչակազմի վարած արտաքին քաղաքականութեան սնանկութեան մտքի հետ:
Յաջորդ պատճառն այն է, որ միջազգային ահաբեկչութեան դէմ յայտարարուած պատերազմը հանգստութիւն եւ ապահովութիւն չբերեց, քանի որ ահաբեկիչների ծայրայեղ դիցաբանացումը ստեղծեց այնպիսի պատկերացում, որ նրանք անորսալի են, ամէնուր են եւ անընդհատ գործում են: Իսկ չարիքի մարմնաւորում Ուսամա պըն Լատէնը շարունակում է սպառնալ աշխարհին:
Ինչեւէ, այժմ կարեւոր է հասկանալ, թէ արդեօք ԱՄՆ արտաքին քաղաքականութիւնը փոփոխութիւններ կը կրի՞, եւ եթէ այդ միտումը կայ, ապա, ընդհանուր առմամբ, ի՞նչ բնոյթ կ’ունենան այդ փոփոխութիւնները:
Կարելի է ենթադրել, որ Ծերակոյտում եւ Քոնկրէսում մեծամասնութիւն ապահոված Դեմոկրատական կուսակցութիւնը, Միացեալ Նահանգների ներկայ վարչակազմի վարած արտաքին քաղաքականութեան դէմ կատաղի քարոզչութիւն ծաւալելուց յետոյ, պարտաւոր է արագօրէն ջանքեր գործադրել՝ այդ քաղաքականութեան մէջ իր տեսակէտից անհրաժեշտ փոփոխութիւններ մտցնելու համար:
Անհրաժեշտ է հաշուի առնել, որ ամերիկեան երկու գերագոյն ներկայացուցչական մարմինների նոր կազմերն իրենց աշխատանքը սկսելու են միայն 2007թ. Յունուարի 20ից: Ամենայն հաւանականութեամբ, այս ժամանակամիջոցը հանրապետական վարչակազմը ստիպուած կը լինի օգտագործել իր ընդդիմախօսների հետ որոշ ընդհանուր յայտարարի գալու համար:
Այդ բանակցութիւնները շատ բարդ են լինելու, որովհետեւ երկու կողմերն էլ յստակ գիտակցում են, որ անցած ընտրութիւնները նշանակում էին ոչ թէ նախընտրական քարոզարշաւի աւարտ, այլ միայն սկիզբ 2008թ. ԱՄՆ նոր նախագահի ընտրութիւնների:
Դեմոկրատական մեծամասնութիւնը ստիպուած է լինելու պնդել վարչակազմի արտաքին քաղաքականութեան ոլորտում իր կողմից արդէն իսկ յայտագրուած փոփոխութիւններն իրականացնելը, ինչը նրան թոյլ կը տայ յաջողութեան հասնել նաեւ նախագահական ընտրութիւններում:
Դեմոկրատները շատ լաւ լծակներ ունեն այդ փոփոխութիւններն իրականացնելու համար. նրանք են յատկացնում ֆինանսական միջոցներ վարչակազմի կողմից իրականացուող քաղաքական միջոցառումների համար: Բացի այդ, Հանրապետական կուսակցութիւնն ինքը ստիպուած է ազդել նախագահ Պուշի վրայ՝ արտաքին քաղաքականութեան մէջ որոշակի ուղղումներ մտցնելու նպատակով, քանի որ այս ընտրութիւնները հաստատեցին, թէ այլապէս նրանք որեւէ յոյս չեն կարող ունենալ երկրի բարձրագոյն պաշտօնին յաւակնելու համար: Պաշտպանութեան նախարար Տանըլտ Ռամսֆելտի հրաժարականը, թերեւս, սրա մասին է վկայում:
Բերուած փաստարկները ենթադրում են, որ փոփոխութիւնները կը կատարուեն արագ կշռոյթով եւ կը զուգորդուեն որոշակի ցնցումներով, որոնց մասին ԱՄՆ արտաքին քաղաքականութեան ոլորտում պատասխանատու պաշտօններ զբաղեցնող մի շարք անձինք արդէն իսկ նախազգուշացնում են:
Նոր արտաքին քաղաքականութիւնը միտուած է լինելու մեղմել վերջին տարիների ընթացքում Ամերիկայի ձեռք բերած «թեքսասեան քաուպոյի» կերպարը եւ դարձնել այն աւելի ընկալելի, որի համար, առաջին հերթին, պէտք է կարգաւորուեն յարաբերութիւնները ԱՄՆ եւրոպական դաշնակիցների՝ Ֆրանսայի եւ Գերմանիայի հետ, ինչպէս նաեւ, ընդհանուր առմամբ՝ Եւրոմիութեան հետ:
Սա մի կողմից նշանակում է, որ շատ աւելի մեծ դեր է տրուելու ամերիկա-եւրոպական խորհրդակցական մարմիններին, որոնց միջոցով իրականացուելու է քաղաքական եւ տնտեսական որոշումների համաձայնեցումը, միւս կողմից՝ փորձ է արուելու օգտագործել ՆԱԹՕի համարկման հնարաւորութիւնները:
Բացի այդ, նոր արտաքին քաղաքականութիւնը ձգտելու է վերականգնել ԱՄՆի հեղինակութիւնը որպէս մի երկրի, որը գործում է՝ խուսափելով երկակի չափանիշներ կիրառելուց, յատկապէս ժողովրդավարութեան եւ մարդու իրաւունքների հարցերում, որի համար եւրոպացիները բազմաթիւ մեղադրանքներ են ներկայացրել հանրապետականների վարչակազմին: Այս հանգամանքը որոշակի փոփոխութիւնների կը բերի յատկապէս նորանկախ պետութիւնների իշխանութիւնների հետ մինչեւ օրս վարած Ուաշինկթընի քաղաքականութեան մեջ:
Եթէ եւրոպական քաղաքականութեան ուղղութեամբ ներկայիս վարչակազմը հաճոյքով կը համագործակցի դեմոկրատական մեծամասնութեան հետ, քանի որ նման օգնութեան կարիք վաղուց զգում է, ապա բաւական բարդ է լինելու վարչակազմի համար համակարգել դեմոկրատների հետ իր՝ Ռուսաստանի նկատմամբ վարուող քաղաքականութիւնը, քանի որ յատկապէս վերջին շրջանում տարբեր ամերիկեան դեմոկրատական հիմնարկներ եւ լրատուամիջոցներ խիստ քննադատութեան են ենթարկել ռուսական ղեկավարութեան դիրքորոշումները խօսքի ազատութեան, ոչ կառավարական կազմակերպութիւնների, փոքրամասնութիւնների եւ մի շարք այլ հարցերում:
Միւս կողմից՝ դեմոկրատները նոյնպէս յայտարարում են, որ Իրանի, միջինարեւելեան իրավիճակի, Հիւսիսային Քորէայի հետ կապուած հարցերում անհրաժեշտ է համագործակցել Ռուսաստանի հետ: Այս մօտեցումները կարելի է մեկնաբանել որպէս զգոյշ եւ հեռաւորութիւն պահող քաղաքականութեան նախանշաններ, որտեղ շատ աւելի մեծ ընդգրկուածութիւն կ’ունենան տնտեսական լծակները եւ տարբեր տիպի քարոզչութիւնը: Ռուս մեկնաբաններն արդէն իսկ յայտնում են իրենց մտահոգութիւններն այն մասին, որ Ռուսաստանի մուտքը Առեւտրի համաշխարհային կազմակերպութիւն կը յետաձգուի անորոշ ժամանակով:
Նոր արտաքին քաղաքականութիւնն ուղղուած է լինելու նաեւ ՆԱԹՕի միւս անդամների հետ յարաբերութիւնների կարգաւորմանը, ինչը, ի թիւս միւս բաղադրիչների, նշանակելու է նաեւ նոր ամերիկեան նախաձեռնութիւններ Թուրքիայի հետ լարուած յարաբերութիւնների կարգաւորման ուղղութեամբ:
Այս ջանքերը շատ կարեւոր են Ուաշինկթընի համար, քանի որ Իսրայէլը եւ Թուրքիան դիտարկւում են որպէս միակ տարածաշրջանային ուժեր, որոնք կարող են հակազդել Իրանին: Բացի այդ, դեմոկրատները միշտ էլ ունեցել են այն պատրանքը, որ Թուրքիան կարող է առաջնորդել իսլամական աշխարհը՝ հանդէս գալով իբրեւ ժողովրդավարական արժէքների վրայ հիմնուող եւ աշխարհիկ կառավարման բնորդով իսլամական երկրի օրինակ:
Իրանը շարունակելու է մնալ ամերիկեան արտաքին քաղաքականութեան հիմնական մտահոգութիւնը: Արդէն պարզ է, որ Ամերիկան չի կարող դիմել ռազմական գործողութիւնների Իրանի նկատմամբ այնպէս, ինչպէս դա արեց Իրաքի հանդէպ: Դեմոկրատական մեծամասնութեան գործոնի առկայութիւնն ուժեղացնելու է ամերիկեան քաղաքականութեան դիւանագիտական բաղադրեալը եւ հնարաւոր է դարձնելու իրանա-ամերիկեան ուղղակի երկխօսութիւնը:
Դա թոյլ է տալիս ենթադրել, որ հիմնուելով այն փոքր, սակայն շատ կարեւոր դրական փորձի վրայ, որն առաջացաւ երկու երկրների՝ Աֆղանստանի հարցում համագործակցելու հետեւանքով, հնարաւոր կը լինի որոշակիօրէն նուազեցնել առկայ լարուածութիւնը եւ գալ փոխհամաձայնութեան նոյնիսկ այնպիսի հարցի շուրջ, ինչպիսին է Իրանի միջուկային ծրագիրը: Խիստ կարեւոր է, որպէսզի ամերիկեան բարձրաստիճան պաշտօնեաները վերջնականապէս համոզուեն, որ նախ՝ Իրանը ներսից չի փլուզուի, եւ ապա՝ որ Իրանը կանխատեսելի քաղաքականութիւն է վարում եւ կարող է լինել վստահելի բանակցող:
Ամերիկեան միջինարեւելեան քաղաքականութեան առջեւ կանգնած են եւս երկու չափազանց բարդ խնդիրներ: Առաջինը Իրաքի հիմնահարցն է, որի լուծմանն ուղղուած մի քանի սենարիօ գոյութիւն ունի: Ներկայումս դժուար է կանխատեսել, թէ դրանցից որը կ’ընտրուի իրականացման համար, սակայն հասկանալի է, որ դա հնարաւոր կը լինի միայն Սպիտակ տան նոր բնակչի անունն իմանալուց հետո:
Դժուար է ենթադրել, որ պետական քարտուղար Քանտըլիզա Ռայսը, որը Ռամսֆելտի պաշտօնաթողութիւնից յետոյ իրաքեան հիմնահարցի միակ համակարգողն է, սկզբունքօրէն նոր լուծումներ կը գտնի ծանր իրավիճակից դուրս գալու համար:
Արաբ-իսրայէլեան բանակցութիւնները կը վերսկսուեն նոյն այն մօտեցումներով, որոնք առկայ էին նախագահ Քլինթընի օրօք: Դրա համար անհրաժեշտ է լինելու աւելի իրատեսօրէն գնահատել ներկայումս ստեղծուած իրավիճակը՝ հաշուի առնելով, նախեւառաջ, Սիրիայի գործօնը:
Այսպիսով, կարելի է արձանագրել, որ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգների արտաքին քաղաքականութեան մօտեցումներում տեղի են ունենալու սկզբունքային փոփոխութիւններ, որ չափազանց հազուադէպ են տեղի ունեցել այս երկրի պատմութեան ընթացքում:
