Monday, January 30, 2023
No Result
View All Result
Asbarez - Armenian
NEWSLETTER
Jan. 18, 2023 PDF
ENG
  • Home
  • Հայաստան
  • Գլխաւոր Լուրեր
  • Գաղութի Կեանքէն
  • Գաղութներ
  • Յօդուածներ
  • Home
  • Հայաստան
  • Գլխաւոր Լուրեր
  • Գաղութի Կեանքէն
  • Գաղութներ
  • Յօդուածներ
No Result
View All Result
Asbarez - Armenian
ENG
No Result
View All Result
Home Գաղութի Կեանքէն

«Դաշնակցութիւնը Ոչ Մէկ Ատեն Կքած Է Կատարուած Իրողութիւններու Դիմաց» (ԽՕՍՔ՝ ԱՐՏԱՍԱՆՈՒԱԾ ՄՈՆԹՐԷԱԼԻ ՄԷՉ, ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ 12ԻՆ, Հ.Յ.Դ. ՕՐՈՒԱՆ ԱՌԻԹՈՎ, «ԱՍՊԱՐԷԶ»Ի ԽՄԲԱԳԻՐ ՎԱՉԷ ԲՐՈՒՏԵԱՆԻ ԿՈՂՄԷ)

by Asbarez Staff
December 16, 2006
in Գաղութի Կեանքէն
0
Share on FacebookShare on Twitter

Ամէն անգամ, որ կը հաւաքուինք այս առիթով, նշելու Հ.Յ.Դաշնակցութեան Օրը, մտորումներու հեղեղ մը կը համակէ մեզ: Իւրաքանչիւր դաշնակցական, կուսակցական կամ համակիր, կը յանձնուի միտքերու եւ վերլուծումներու հեղեղին: Թէ ո՞ւր էինք եւ ո՞ւր կ’երթանք:

Բայց խորքին մէջ, մեզմէ իւրաքանչիւրը, մտածելով հանդերձ Դաշնակցութեան մասին, վերլուծելով հանդերձ անցնող տարուան ընթացքին անոր առած այս կամ այն քայլը, վերլուծումը կը կատարէ ոչ թէ կուսակցութեան մը, այլ հայութեան ու Հայաստանի ներկայ կացութեան ու գալիք օրերուն: Որովհետեւ 1890ին, աւելի քան դար մը առաջ հիմնուած այս կազմակերպութեան պատմութիւնն ու քաղաքական ընթացքը կարելի չէ անջատել հայութեան երթէն:

Այս վերլուծումներու ծիրէն ներս, երբեմն կը մտածենք, կը վիճինք կամ տեսաբանական մարզանքներ կ’ընենք հարց տալով մենք մեզի, թէ ո՞ւր, կամ ի՞նչ բանի մէջ կը կայանայ Դաշնակցութեան ուժին գաղտնիքը: Եթէ այսօր ան կենսունակ ու վճռորոշ ազդակ է հայկական իրականութենէն ներս, ի՞նչ բանի պէտք է վերագրել այդ կենսունակութիւնը: Եթէ ան ունի քաղաքական ազդեցութեան լայն ծիր՝ զանազան երկիրներու մէջ, ի՞նչն է այս ազդու ներկայութեան գաղտնիքը: Եթէ Հայաստանի ու հայութեան վերջին աւելի քան հարիւրամեայ պատմութեան ընթացքին անկիւնադարձային դերակատարութիւն ունեցած է Դաշնակցութիւնը, եթէ ան յաջողած է արտակարգ պայմաններու տակ նոյնքան արտակարգ նախաձեռնութիւններու դիմել, ի՞նչ բանի շնորհիւ ան կրցած է ստեղծել այդ անկիւնադարձները: Եթէ Դաշնակցութիւնը կրցած է մեր ժողովուրդի լայն զանգուածները իր ետեւէն տանիլ՝ յանուն գերագոյն իտէալի մը, ի՞նչ բանի մէջ կը կայանայ այդ հմայքը:

Պատասխանելով այս հարցերուն, շատեր յառաջ կը քշեն մեր ներքին կարգապահութիւնը, ուրիշներ՝ մեր գաղափարական նուիրումը, այլ մտածողներ՝ մեր աւանդներուն կառչած ըլլալը: Կարելի է երկարել շարքը եւ աւելցնել ըսելով՝ մեր ժողովուրդի արդար իրաւունքներու վերատիրացման, մեր ժողովուրդի իտէալներուն հաւատարիմ ըլլալու հանգամանքը, որ խորքին մէջ կը բխի մեր աշխարհահայեացքէն:

Հաւանաբար այս բոլորը միասին եւ ոչ մէկը առանձին: Բայց յատկապէս այս օրերուն, երբ ամբողջ աշխարհ կ’ընթանայ դէպի քաոսային իրավիճակ մը, երբ համաշխարհայնացման ալիքին մէջ կեղծ միջին լուծումներ փնտռող մտայնութիւնը մոտա դարձած է, երբ ազգային գերագոյն շահերու հետապնդումը կը նկատուի իբրեւ ծայրայեղականութիւն, երբեմն նոյնիսկ անջատողականութիւն, երբ մարդկային անդասակարգ հասարակարգ ստեղծելու պոլշեւիկեան տոկման փոխարինուած է անոր մէկ ուրիշ նմանակով՝ համաշխարհայնացումի կեղծ գաղափարախօսութեամբ, որ խորքին մէջ ամբողջ աշխարհը կը համարէ միայն ու միայն մեծ շուկայ մը, ուրկէ կարելի է դրամական շահեր ապահովել՝ անտեսելով ու ոտնակոխելով այն բոլոր արժէքները, որոնք դրամատան հաշիւի, նիւթական շահի հետ կապ չունին, հիմա՛, յատկապէս ա՛յս օրերուն է, որ հայկական իրականութենէն ներս անհրաժեշտութիւնը կը զգացուի Հ.Յ.Դաշնակցութեան ազդու դերակատարութեան ու գիտական մտածողութեան:

Բայց ի՞նչ բանի մէջ կը կայանայ այս գիտական մտածողութիւնը:

Տեսա՞ծ էք որմնադիրը պատ հիւսելու ընթացքին, երբ ան աղիւսները իրարու վրայ շաղախով շարելէ ետք, տրամալարով կը ստուգէ, թէ արդեօք իր հիւսած մէկ կամ երկու մեթրը շիտա՞կ է: Որովհետեւ պատին արժէքը կը կայանայ իր ուղղահայեաց, շիտա՛կ ըլլալուն մէջ: Ծուռ պատը արժէք չունի: Կը փլի ուշ կամ կանուխ եւ աղէտի պատճառ կը դառնայ:

Երբ դիտենք այս որմնադիրը աշխատանքի պահուն ու պահ մը երեւակայենք, թէ մէկի տեղ ան երկու տրամալար կը գործածէ, բնականաբար պիտի տարուինք մտածելու, որ քով-քովի կախուած այս երկու տրամալարերու թելերը իրարու զուգահեռ են: Դժուար թէ գտնուի մէկը, որ զուգահեռ ըլլալու այս գաղափարին դէմ ըլլայ եւ հակառակը պնդէ:

Հաւատաք կամ ոչ, գիտական մտածողութիւնը մեզի կը յուշէ, որ ո՛չ, այս թելերը զուգահեռ չեն: Պարզ այն պատճառով, որ եթէ տրամալարերուն թելերուն ծայրը կապուած կոնաձեւ մետաղեայ ծանրութեան սուր անկիւնները ուղղուած են դէպի ձգողութեան ուժին, այս պարագային՝ երկրագունդին կեդրոնը, ուրեմն, եթէ երեւակայութեամբ շարունակենք այդ գիծերը, պիտի տեսնենք, որ անոնք իրար պիտի հատեն այն կէտին վրայ, որ կը գտնուի երկրագունդին կեդրոնը տեղ մը:

Աւելի քան հարիւր տարի առաջ եւս, նման չակերտաւոր «ողջմիտներ», «ողջախոհներ» եւ «իրապաշտներ» մեզի թելադրեցին, թէ զուր է հայութիւնը զինեալ ապստամբութեան մղելու Հ.Յ.Դաշնակցութեան կոչը, որովհետեւ, ըսին անոնք, ինչպէ՞ս կարելի է հսկայական Օսմանեան կամ Ցարական կայսրութեան դէմ կռուիլ: Ուրիշ խօսքով եւ որմնադիրին օրինակով, փորձեցին մեզ համոզել, որ տրամալարերը իրարու զուգահեռ են:

Սակայն Դաշնակցութեան գիտական-յեղափոխական մտածողութիւնը պնդեց հակառակը: Դո՛ւք էք սխալը, ըսինք մենք 1890ին: Դուք սխալ էք, ըսինք մենք, որովհետեւ դուք կ’ընդունիք մեզի պարտադրուած կապանքները. բռնատէրերը հայութիւնը դրած են կատարուած իրողութեան առջեւ եւ դուք կ’ընդունիք այդ կատարուած իրողութիւնը: Մենք կը մերժենք այդ կատարուած իրողութիւնը, ըսին Սարգիս Կուկունեան ու իր ընկերները, մենք պիտի քանդենք կատարուած իրողութեան պարիսպները, յայտարարեցին Սաֆոները, Մշեցի Միսաքները, Նիկոլ Դումանները, Ռուբէնները, Դրոներն ու Աղբալեանները ու հազար-հազարով մեծ ու խոնարհ հերոսները, որոնցմէ շատեր չտեսան իրենց թափած արեան արգասիքը եղող հայկական առաջին անկախ պետականութիւնը 1918ին:

Խորհրդային իշխանութեան ծանր տարիներուն, յատկապէս Սփիւռքի մէջ, նոյն այդ չակերտաւոր «ողջախոհները» հայ կամ օտար շրջանակներէ, աղմկարարութեամբ յատկանշուող դժգոհութեան ալիք մը կը բարձրացնէին ամէն անգամ, երբ Դաշնակցութիւնը կը խօսէր Արեւմտահայաստանի կամ Արցախի նկատմամբ հայութեան արդար իրաւունքներուն մասին: Թուրքիա՞ն, NATO-ի անդամ Թուրքիա՞ն, հայութիւնը իր չունեցած ուժերով ինչպէ՞ս Ցեղասպանութեան ու արդար հատուցման խնդիր պիտի արծարծէ: Իսկ Արցախը Խ. Միութեան ներքին հարց է, ճիշդ չէ հոն եւս հողային հարց յարուցանելը: Այսպէս կը տրամաբանէին Դաշնակցութենէն դուրս գտնուող ու յատկապէս անոր հակադրուած շրջանակները:

Արեւմտահայաստանը արդէն պարպուած էր իր բնիկներէն: Նախիջեւանը հայաթափումի ընթացքի մէջ էր՝ լռիկ-մնջիկ: Իսկ Արցախը հայաթափումի յաջորդ թեկնածուն էր:

Եւ «պատահեցաւ այնպէս», որ 1965ին, մեր ժողովուրդը Երեւանի մէջ հարիւր հազարներով փողոց իջաւ եւ «Մեր հողերը, մեր հողերը» գոչեց: Տիրութիւն ընելով իր արդար իրաւունքներուն, նոյնիսկ խորհրդային կապանքներուն տակ, մեր ժողովուրդը փաստօրէն կը յայտարարէր, թէ կը մերժէ կատարուած իրողութիւնը: Այդ օրերուն, ինչպէս հեքիաթներուն մէջ, երբ օձը իր պորտով եւ թռչունը իր թեւով չէր կրնար անցնիլ խորհրդային սահմաններէն ներս, այդ ինչպէ՞ս պատահեցաւ, որ հայրենի ժողովուրդը փողոց կ’իջնէր հարիւր հազարներով՝ կարծէք անսալով Դաշնակցութեան մէկ օր առաջ հրապարակած ինչ-որ կոչի: Ի՞նչ էր այս երեւոյթին գաղտնիքը:

Ինչպէս կ’ըսեն ամերիկացիները, it doesn’t need to be a rocket scientist! Հրթիռային համակարգերու մասնագէտ ըլլալու պէտք չկայ հասկնալու համար այն պարզ ճշմարտութիւնը, որ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնը հարազատ արտայայտիչն է հայ ժողովուրդի իղձերուն, նպատակներուն եւ իտէալներուն: Երբ Դաշնակցութիւնը կը մերժէ հայութիւնը կատարուած իրողութեան առջեւ դնելու այլոց փորձերը, ժողովուրդին կամքն է, որ կ’արտայայտէ այդ ձեւով: Որովհետեւ մեր ժողովուրդը կը մերժէ իրեն պարտադրուած կատարուած իրողութիւնները:

Եւ այսպէս, նոյն այդ օրերուն, երբ ազերի ուսուցիչը կը պղծէր հայ երեխան Ստեփանակերտի մէջ ու միմիայն խորհրդանշական պատիժի կ’արժանանար խորհրդային-ատրպեճանական զաւեշտադատարանին կողմէ, երեխային հայրը, Բենիկ Մովսիսեան, ըմբոստանալով այս անարդարութեան դէմ, իր համախոհներուն հետ, ոճրագործին կու տար անոր արժանի պատիժը՝ աւելի քան քսան տարի բանտարկութեան արժանանալու գնով:

Խորհրդային կառքին լծուած հայկական շրջանակները լուռ մնացին: Բայց լուռ չմնաց Դաշնակցութիւնը, որ իր մամուլին միջոցով ժողովուրդը տեղեակ պահեց այս անցուդարձերէն, որոնք առաջին սաղմերը կը հանդիսանային Արցախի ազատագրական պայքարին:

Իսկ երբ հասաւ 1988 թուականը, ու երբ այդ օրերուն իսկ շատեր իրենց յոյսը դրած էին խորհրդային կեդրոնական իշխանութեան ողորմածութեան վրայ, մեր ժողովուրդը, 1965ի ժողովուրդը, բարեբախտաբար, կը գտնուէր խորհրդային իշխանութիւններէն վատթարագոյնը ակնկալողի դերին մէջ: Ու երբ հասաւ պահը, երբ ինկան առաջին հայ անմեղ զոհերը՝ շուտով ինկան նաեւ զանոնք կռնակէն հարուածած թշնամիները:

Ձեզմէ շատ շատեր այցելած են ազատագրուած Արցախ: Հաւանաբար այցելած էք նաեւ 1988ին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար մարզի սահմաններէն դուրս գտնուող Աղդամ քաղաքը: Աղդամը այն քաղաքն է, որ 1988ի Փետրուարին իսկ առաջին ազդանշանը տուաւ անմեղ հայերու կոտորածին՝ իբրեւ ատրպեճանական պատասխան մեր արդարացի պահանջներուն:

Աղդամը վճարեց գինը իր ոճիրին: Կ’ուզէ՞ք տեսնել, թէ ինչպէս: Յաջորդ անգամ, երբ Արցախ այցելէք, բարեկամէ մը խնդրեցէք, որ ձեզ տանի Աղդամ, որպէսզի ձեր աչքերով տեսնէք կատարուած իրողութիւնները մերժելու իսկական պատկերը:

Իսկ արտասահմանի մէջ, Յունիս 1987ին Սթրազպուրկի մէջ, Եւրոխորհրդարանը բանաձեւ կը քուէարկէր ճանչնալով Հայկական Ցեղասպանութիւնը եւ Թուրքիայէն կը պահանջէր նոյնը ընել:

Բայց ի՞նչ պատահած էր: Եւրոպական բարձր քաղաքակրթութիւնը կ’ուզէր մարդասիրական նոր բարձունքնե՞ր նուաճել, թէ ինքզինք գերազանցել իբրեւ մարդկային իրաւունքներու կամ արդարութեան ախոյեան: Բնականաբար, ոչ:

Պատասխանը դարձեալ պարզ է: Մեր ժողովուրդը, այս անգամ Սփիւռքի մէջ եւ ղեկավարութեամբ Հ.Յ.Դաշնակցութեան, խորհրդային կարգերուն տակ ապրող իր միւս կէսին յար եւ նման, մէկ պատգամ տուաւ Արեւմուտքի քաղաքական շրջանակներուն: Նոյն պատգամը.- Մենք կը մերժենք կատարուած իրողութիւնը եւ տէրն ենք մեր արդար իրաւունքներուն:

Այսօր, Ցեղասպանութեան ճանաչումի խնդիրը անխուսափելի ազդակ է Թուրքիոյ ու իր դաշնակիցներու օրակարգին վրայ: Սակայն զայն դիմագրաւելու անոնց մարտավարութիւնը փոխուած է:

Այսօրուան չակերտեալ ողջախոհները, աւելի ճիշդ՝ հայութեան պարիսպներէն ներս գտնուող Տրովադայի ձիերը, ճիշդ 100 տարի առաջ իրենց նախահայրերուն կամ հոգեղբայրներուն նման, կը փորձեն մեզ համոզել, որ Ցեղասպանութեան ճանաչումով հարցը պէտք է փակուած համարել: Մեզ կը փորձեն համոզել, որ հարցը պէտք է երկու կողմէն նայինք, տեսնենք, թէ թուրքերը ինչ կ’ըսեն, այդքան ալ վայրենի մարդիկ չեն Անգարա նստածները, տեսէ՛ք, մեզի կ’առաջարկեն պատմաբաններու խառն յանձնախումբ կազմել, եկէք մենք ալ հաշտութեան յանձնախումբ մը կազմենք, որպէսզի այս հարցը լուծենք, մինչեւ ե՞րբ Թուրքիոյ դէմ վարքագիծ պիտի ճշդենք, կրնա՞նք դէմ դնել Թուրքիոյ, որ շրջանէն ներս ամէնէն մեծ բանակը եւ տնտեսութիւնը ունի, 65-70 միլիոն են:

Նոյն այս շրջանակները սակայն չեն գիտեր, որ մենք 1878ին արդէն անցած ենք խաբուելու, կատարուած իրողութեան դիմաց կքելու հանգրուանը:

Ի լուր այս հայ թէ օտար բոլոր շրջանակներուն, անգամ մը եւս այս բեմէն կը յայտարարենք, որ Հայկական Ցեղասպանութեան ճանաչումը եւ անոր արդար հատուցումը անքակտելի են իրարմէ: Ճանաչումը անընդունելի է առանց հատուցումի: Ռազմատենչ, պատերազմասէր կամ արիւնարբու ժողովուրդ չէ հայութիւնը. մեր փնտռածը եւ պահանջածը մեր իրաւունքներն են: Միայն եւ ոչ ուրիշ բան: Եթէ պիտի բանակցինք, պիտի բանակցինք քննելու համար հատուցման թղթածրարը, որովհետեւ ինչպէս ըսինք, ճանաչումը առանց հատուցման՝ զուտ ձեւական խնդիր է: Եթէ Թուրքիա մինչեւ մէկուկէս տասնամեակ առաջ առջեւ կը քաշէր այն պատրուակը, որ խօսակից չունի, որ չկայ գերիշխան եւ անկախ Հայաստան, որո՞ւ հետ խօսի, այսօր սակայն իրականութիւնը այլ է: Այսօր կայ Հայաստան մը, որ անկախութեան վերատիրացաւ 1991ին: Անկախ պետութիւն մը՝ իր բոլոր ստորոգելիներով:

Հասանք մեր այսօրուան նիւթին վերջին բաժինին: Անկախ Հայաստան:

Եւ իսկապէս, գիտական մտածողութիւն, կատարուած իրողութիւններ մերժելու կեցուածք, իրաւատիրութիւն, անկախ Հայաստան: Դաշնակցական մարդուն համար այս բոլորը ի՞նչ ներքին տրամաբանութեամբ կը շաղկապուին իրարու:

Ի՞նչ է կացութիւնը այսօր Հայաստանի մէջ, ի՞նչ պատկեր կը պարզէ անոր ներքին կեանքը՝ քաղաքական, տնտեսական կամ ընկերային իմաստներով:

Բոլորս ուրախ ըլլալով հանդերձ զանազան բնագաւառներէ ներս Հայաստանի արձանագրած յառաջխաղացքէն, արդարօրէն կը դժգոհինք մեր հայրենիքէն ներս պարզուած ոչ դրական երեւոյթներէն, որոնք երբեմն իրար կը հրմշտկեն: Այսպէս, ժողովրդային բառերով՝ մաֆիա, վարչական փտախտ, կոռուպցիա, ընտրակաշառք, պետական մակարդակի վրայ խնամիական կապեր, տնտեսական մենաշնորհներ, շատ յաճախ վարչական կառավարումի ապիկարութիւն եւայլն, եւայլն, յուսահատական ընդհանուր հորիզոն մը կը գծեն մեր դիմաց:

Ասոր զուգահեռ, ի՞նչ է պատկերը նախկին խորհրդային կամ Արեւելեան Եւրոպայի երկիրներուն մէջ: Փորձենք արագ ակնարկ մը նետել հոն ու բաղդատական պատկերը աւելի կը յստականայ:

Այսպէս, Ռուսիոյ կամ վերոնշեալ տարածաշրջաններու երկիրներուն մէջ, վատ կամ տկար կառավարումը երբեք նոր պատմութիւն չէ: Ըստ միջազգային վերլուծողներու, այս տարածաշրջանի կառավարութիւններէն ոչ մէկը արդիականացումի ընթացքի մէջ է, ոչ ալ ներքին կուռ միասնակամութեամբ օժտուած է: Սլովաքիոյ մէջ ցեղապաշտութիւն կայ ու կառավարութիւնը կը գտնուի մէկը միւսէն ապիկար կուսակցութիւններու համախոհութեան մը ձեռքը: Լեհաստանի մէջ կառավարման ապիկարութիւն կայ, ուր իշխանութիւնը գրեթէ ամէն մակարդակի վրայ բոլորին հետ խնդիր ունի, ներսը թէ դուրսը: Հոն, վարչապետը կամ նախագահը, կրնա՞ք երեւակայել, երբեմն նոյնիսկ չեն պատասխաներ այլ մայրաքաղաքներէ եկած հեռաձայններու: Հունգարիոյ վարչապետը բացէ ի բաց կը ստէ՝ խռովութիւններու եւ ժողովրդային զայրոյթի պատճառ դառնալով: Բայց իր ընդդիմադիրը, Վիքթոր Օրպան, իրմէ որակաւոր մէկը չէ:

Բոլոր այս նախկին համայնավար երկիրներուն մէջ, իշխանութեան գլուխ անցած են կառավարելու անատակ մարդիկ կամ հոսանքներ, յաճախ այնքան ապականած, որ փողկապով գողեր կրնան համարուիլ նոյնիսկ: Այս երկիրներուն մէջ պիզնէսն ու կառավարութիւնը այնքան սերտացած են իրարու, որ շահակցական կապերը սկսած են վնասել տուեալ երկրին: Նոյնիսկ կը խօսուի կազմակերպուած յանցագործութեան հետ պետական գործակցութեան մասին: Ռուսիոյ մէջ, դիւանակալութիւնը ահաւոր բեռ է ամավարկին, միաժամանակ՝ ապաշնորհ: Արեւելեան ու Կեդրոնական Եւրոպայի մէջ, այս ընթացքը աւերիչ է յատկապէս այն երկիրներուն համար, որոնք կը փորձեն կա՛մ ՆԱԹՕ եւ կամ Եւրոպական միութիւն մտնել: Մէկ երկուքը, Պուլկարիա եւ Ռումանիա՝ երկու-երեք շաբաթ ետք:

Այս բոլորը պատճառ կը դառնան, որ օտար ներդնողները երկու, երեք անգամ մտածեն, նախ քան որեւէ քայլ առնելը: Եւ ինչո՞ւ ոչ, երբ, օրինակ, Սլովաքիոյ մէջ, նախարար մը, Փիթըր Զիկա, օտար ներդնողներու համագումարի մը խօսք առաւ… սլովաքերէն, առանց թարգմանիչի:

Հապա՞ օրէնքի երկիր համարուող Մ. Նահանգներ: Տակաւին երկու օր առաջ մասնագէտի մը կողմէ լոյս տեսած յօդուած մը կը հաշուարկէր, թէ 1990ական թուականներու սկիզբները ծագած Savings and Loans ընկերութեան սնանկացումին հետեւանքով պետական գանձին վնասը ոչ թէ 10 միլիառ է, այլ՝ քանի մը տարիէն պիտի հասնի 200 միլիառ տոլարի: Նոյն ընկերութեան մեծամեծ պաշտօնատարները իւրացուցին հսկայական գումարներ, որովհետեւ Ուաշինկթընի մէջ սերտ բարեկամութիւններ ունէին դաշնակցային շրջանակներէ ներս ու այժմ վնասը կը վճարէ պարզ քաղաքացին, պետական գանձը:

Կը խօսինք Հայաստանի մէջ ընտրակաշառքի՞ մասին: Հրամմեցէք: Քանի մը տարի առաջ, «Էնտրու» կոչուած փոթորիկը հարուածեց Ֆլորիտա նահանգը եւս: Հոն կան կարգ մը գաւառներ, որոնք միայն քանի մը ջարդուած ապակիներով անցուցին աղէտը: Յանկարծ, դաշնակցային համապատասխան գրասենեակներէն այդ գաւառներու բնակիչներուն վրայ սկսան տեղալ չէքեր՝ 10,000էն մինչեւ 40,000 տոլարի հասնող, իբրեւ աղէտի վնասուց հատուցում, երբ, ինչպէս ըսինք, այդ գաւառները քանի մը կոտրած ապակիներով ճամբու դրին փոթորիկը: Պատճա՞ռը. եղանակը աշուն էր, Նոյեմբերի ընտրութիւնները մօտ էին. այդ քանի մը գաւառներու քուէները խառն էին, կէս դեմոկրատ, կէս հանրապետական: Իսկ այդ չէքերու տեղատարափէն ետք դժուար չէ գուշակել, թէ ո՞ր կուսակցութեան թեկնածուները շահեցան շրջանի քուէներու առաւելագոյն թիւը…

Բայց այս բոլորը մեզ ի՞նչ եզրակացութեան կը տանին: Կը տարուինք մտածելու, որ եթէ Լեհաստանը ապիկարութենէ բխած խնդիրներ ունի, եթէ Հունգարիոյ վարչապետը կը խաբէ իր ժողովուրդը, եթէ, եթէ, եթէ… նոյնիսկ Ամերիկայի մէջ ընտրակաշառք գոյութիւն ունի, ալ ինչո՞ւ դժգոհինք Հայաստանի մէջ պարզուող այս ժխտական երեւոյթներէն, «բնական» պէտք է համարենք ու վստահելով տարիներու սահանքին հետ գալիք մտայնութեան փոփոխութեան, համբերութեամբ սպասենք աւելի լաւ օրերու, մինչեւ որ, մինչեւ որ… Հայաստանի մէջ, գեղեցիկ օր մը, այլեւս քեզ անարգէ ու ձերբակալել տայ այն պաշտօնեան, որուն կը համարձակիս կաշառք առաջարկել:

Հոս եւս, սիրելի ներկաներ, ամենայն լրջութեամբ կ’ուզենք յայտարարել: Ո՛չ: Մենք հոս եւս կը մերժենք գտնուիլ կատարուած իրողութեան դիմաց: Հայաստանի կառավարող այս կամ այն մարմիններու բարձրաստիճան այրերը երբեք թող չակնկալեն, որ Դաշնակցութիւնը մեղսակից կրնայ դառնալ իրենց ընտրական կամ այլ տեսակի զեղծարարութիւններուն: Երբեք թող չակնկալեն, որ Դաշնակցութիւնը պիտի հաշտուի իրենց ապօրինութիւններու կատարուած իրողութեան հետ: Թող լաւ յիշեն, թէ նախագահական վերջին ընտրութիւններու առաջին հանգրուանէն անմիջապէս ետք Հ.Յ.Դաշնակցութեան Բիւրոյի ներկայացուցիչը Հայաստանի հանրային հեռատեսիլէն ի՞նչ յայտարարեց, երբ տեղ մը, պետական գրասենեակի մը մէջ, խումբ մը իշխանաւորներ կը պատրաստուէին զեղծել ժողովուրդին քուէները ու աշխարհը խաբել ըսելու համար, որ ընտրութիւնը վերջ գտած է: Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի ներկայացուցիչը ի լուր աշխարհին եւ իրենց յայտարարեց. «Յանուն արդարութեան եւ ճշմարտութեան, մենք պէտք է գնանք երկրորդ փուլի»: Այսքան պարզ եւ յստակ: Եւ Հայաստան գնաց երկրորդ փուլին:

Դաշնակցութիւնը այս յայտարարութիւնը կատարելով ոչ միայն մերժած եղաւ կատարուած իրողութիւնը, կամ կատարուած իրողութիւն ստեղծելու փորձ մը, այլեւ փորձեց խափանել փորձերը բոլոր այն կողմերուն, որոնք ընտրական զեղծարարութիւններով զբաղած, խորքին մէջ մեր երկրի նոր նուաճուած անկախութեան հիմերը կը քանդէին:

Անկախ պետականութիւն ունենալը բոլոր ժողովուրդներու անկապտելի իրաւունքն է: Անկախացումը խորքին մէջ օտար լուծէ ազատագրում կը նշանակէ:

Սակայն անկախութիւնը շահիլը խնդիրին կէսն է միայն: Միւս կէսը զայն պահպանելուն եւ ամրապնդելուն մէջ կը կայանայ: Ճիշդ է, ուժեղ բանակ մը, կամ բարգաւաճող տնտեսութիւնը տուեալ անկախութիւնը պաշտպանող առարկայական միջոցներն են: Կայ սակայն անկախութիւնը պաշտպանելու գաղափարական, ենթակայական միջոցը, որ հիմնուած է ազատութեան, ազատ քաղաքացիի, ազատ քաղաքացիական հասարակարգի ստեղծումի սկզբունքին վրայ:

Խորհրդային Միութիւնը անկախ պետութիւն էր, սակայն անոր փլուզումին հիմնական պատճառը ազատ քաղաքացիական հասարակութենէ զրկուած ըլլալն էր: Խորհրդային Միութեան նոյնիսկ հիւլէական զինանոցը չկրցաւ առաջքը առնել փլուզումին, որովհետեւ կը բացակայէր այդ անկախութիւնը պաշտպանող ազատ քաղաքացիներու հասարակարգը: Հարաւային Ամերիկայի դասական բռնատիրութիւնները եւս չկրցան տոկալ ազատ հասարակարգի բացակայութեամբ ստեղծուած բնական ճնշումին եւ փուլ եկան: Նոյն տրամաբանութեամբ, ժամանակի հարց է որեւէ բռնատիրական վարչակազմի փլուզումը, որովհետեւ ներքին ազատութեան չգոյութիւնը, տարբեր խօսքով, առողջ ժողովրդավարութեան բացակայութիւնը կը կաշկանդէ տուեալ երկրի լիակատար յառաջդիմութիւնը եւ ներքին ուժեղացումը: Աստիճանաբար, այդ վարչակարգը կը կքի եւ ի վերջոյ փուլ կու գայ, ուշ կամ կանուխ:

Մեր կարծիքով, Հայաստանի պարագան տարբեր չէ: Ան եւս ենթակայ է այս օրէնքներուն եւ օրինաչափութիւններուն: Նոյնիսկ եթէ երազային օր մը դէպի Հայաստան սկսին հոսիլ երեւակայական տարողութեամբ ներդրումներ, նոյնիսկ եթէ նման «բարգաւաճ» տնտեսութեան շնորհիւ կրկնապատկուին կամ եռապատկուին Հայաստանի պաշտպանութեան առարկայական միջոցները:

Հարցը կը կայանայ ժողովրդավարութեան այնպիսի մակարդակի մը մէջ, ուր Հայաստանի քաղաքացին վայելէ ամբողջական ազատութիւններ խօսքի, մտածումի, շարժումի, համոզումի եւ նախաձեռնութիւններու: Ազատ քաղաքացին հիմնաքարն է ազատ հասարակարգին: Իսկ ազատ քաղաքացին կը պաշտպանուի օրէնքի գերիշխանութեան շնորհիւ. այսինքն, երբ կ’ապրի այնպիսի վարչակարգի մը տակ, ուր գերիշխողը ոչ թէ մարդկային կամայականութիւնն է, այլ՝ օրէնքը: Այն օրէնքը, որ մշակուած է քաղաքացիին ազատ կամքով ընտրուած օրէնսդիր իշխանութեան, խորհրդարանին կողմէ:

Հայաստանի անկախութեան անցնող 15 տարիներու ուրախութիւնը սակայն, անխառն չեղաւ դժբախտաբար: Անոր վրայ լուրջ ստուեր ձգեցին իշխանաւորներու եւ մէկէ աւելի քաղաքական կողմերու կամայականութիւնները, ապօրինութիւնները, օրէնքի նկատմամբ արհամարհական կեցուածքը, եւ ամէնէն աւելի՝ ժողովուրդին նկատմամբ անտեսումի կեցուածքը, այն աստիճան, որ այսօր մարդիկ լրջօրէն կորսնցուցած են պարկեշտ ընտրութիւններու նկատմամբ իրենց հաւատքը:

Մեզի համար անընդունելի են ժողովուրդի կամքը ոտնակոխող ընտրական խախտումները, որոնք յատկանշեցին բոլոր ընտրութիւնները վերանկախացումէն ասդին: Կարեւոր չէ, թէ ընտրախախտումին հեղինակը ո՞ր ճամբարն է, իշխանութեա՞ն, թէ ընդդիմադիր, թէ երկուքը միասին: Էականը այն է, որ խախտած է ժողովրդավարութեան եւ ազատ կարգերու ամէնէն ցայտուն սկզբունքը՝ ազատ քուէարկութիւնը: Այսինքն ընտրական այնպիսի դրութիւն մը, որ ըլլայ թափանցիկ եւ որ կարենայ ամէնէն հարազատ ու արդար կերպով արտայայտել ժողովուրդին կամքը: Իսկ երբ չկան ազատ ու արդար ընտրութիւններ, կարելի չէ խօսիլ ազատ (եւ հետեւաբար առողջ) հասարակարգի մասին: Իսկ նման հասարակարգի բացակայութիւնը ոչ միայն չի նպաստեր անկախութեան ամրապնդումին, այլեւ ներսէն ու հիմէն կը մաշեցնէ անոր հիմերը: Կը ստեղծուի վտանգաւոր կացութիւն, որ կը սպառնայ մեր ազգային ապահովութեան: Իսկ այս կէտին վրայ, մեր կեցուածքը սկզբունքային է ու անզիջող: Անզիջող ու աններող:

Եւ ահաւասիկ, Հ.Յ.Դաշնակցութեան Օրուան առիթով անգամ մը եւս կը կրկնենք ու կը պահանջենք հայրենի իշխանութիւններէն, որ յառաջիկայ խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրութիւնները ազատ, թափանցիկ ու պարկեշտ ձեւով կայացնելը առաջնահերթութիւն պէտք է համարեն: Հայրենի իշխանութիւնները կամ քաղաքական հոսանքները պէտք է հրապարակաւ յայտարարեն, թէ յանձնառու են ազատ, թափանցիկ եւ առանց ընտրական կեղծիքներու քուէարկութեանց, յանձնառու են ժողովուրդի կամքը վեր դասելու նեղ անձնական շահերէ, յանձնառու են պետութեան նկատմամբ ժողովուրդին վստահութիւնը ամրապնդելու սկզբունքին, ու այդ ձեւով՝ յանձնառու են մեր անկախութեան ամրապնդումին:

Դաշնակցութիւնը ոչ մէկ ատեն ընդունած է մեր ժողովուրդին պարտադրուած կամայականութիւնները, ոչ անցեալին, ոչ այսօր եւ ոչ ալ վաղը: Եւ հո՛ս, այս յանդգնութեան մէ՛ջ կը կայանայ Դաշնակցութեան ուժին աղբիւրն ու գաղտնիքը՝ միաժամանակ:

Շնորհակալութիւն:

Asbarez Staff

Asbarez Staff

Next Post

Դեկտեմբեր 18-22ին Փախստականներու Հիմնախնդիրներուն Նուիրուած Բանակցութիւններու Շաբաթ

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Recommended

«Ասպարէզ»ի Էջերէն՝ 100 Տարի Առաջ

«Ասպարէզ»ի Էջերէն՝ 100 Տարի Առաջ

4 mins ago
Խաչանով Չկրցաւ Աւարտականին Հասնիլ 

Խաչանով Չկրցաւ Աւարտականին Հասնիլ 

11 mins ago

Connect with us

  • About
  • Advertising
  • Subscribe
  • Contact

© 2021 Asbarez | All Rights Reserved | Powered By MSDN Solutions Inc.

No Result
View All Result
  • Home
  • Հայաստան
  • Գլխաւոր Լուրեր
  • Գաղութի Կեանքէն
  • Գաղութներ
  • Սիւնակներ
    • ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ
    • ՎԱՉԷ ԲՐՈՒՏԵԱՆ
    • ԼԻԼԻԹ ԳԱԼՍՏԵԱՆ
    • Սասունեանի Անկիւնը
    • ԲԺԻՇԿ ԿԱՐՊԻՍ ՀԱՐՊՈՅԵԱՆ
    • ԳՐԻԳՈՐ ԵՊՍ. ՉԻՖԹՃԵԱՆ

© 2021 Asbarez | All Rights Reserved | Powered By MSDN Solutions Inc.

Accessibility

Accessibility modes

Epilepsy Safe Mode
Dampens color and removes blinks
This mode enables people with epilepsy to use the website safely by eliminating the risk of seizures that result from flashing or blinking animations and risky color combinations.
Visually Impaired Mode
Improves website's visuals
This mode adjusts the website for the convenience of users with visual impairments such as Degrading Eyesight, Tunnel Vision, Cataract, Glaucoma, and others.
Cognitive Disability Mode
Helps to focus on specific content
This mode provides different assistive options to help users with cognitive impairments such as Dyslexia, Autism, CVA, and others, to focus on the essential elements of the website more easily.
ADHD Friendly Mode
Reduces distractions and improve focus
This mode helps users with ADHD and Neurodevelopmental disorders to read, browse, and focus on the main website elements more easily while significantly reducing distractions.
Blindness Mode
Allows using the site with your screen-reader
This mode configures the website to be compatible with screen-readers such as JAWS, NVDA, VoiceOver, and TalkBack. A screen-reader is software for blind users that is installed on a computer and smartphone, and websites must be compatible with it.

Online Dictionary

    Readable Experience

    Content Scaling
    Default
    Text Magnifier
    Readable Font
    Dyslexia Friendly
    Highlight Titles
    Highlight Links
    Font Sizing
    Default
    Line Height
    Default
    Letter Spacing
    Default
    Left Aligned
    Center Aligned
    Right Aligned

    Visually Pleasing Experience

    Dark Contrast
    Light Contrast
    Monochrome
    High Contrast
    High Saturation
    Low Saturation
    Adjust Text Colors
    Adjust Title Colors
    Adjust Background Colors

    Easy Orientation

    Mute Sounds
    Hide Images
    Virtual Keyboard
    Reading Guide
    Stop Animations
    Reading Mask
    Highlight Hover
    Highlight Focus
    Big Dark Cursor
    Big Light Cursor
    Navigation Keys

    Asbarez - Armenian Accessibility Statement

    Accessibility Statement

    • asbarez.am
    • January 30, 2023

    Compliance status

    We firmly believe that the internet should be available and accessible to anyone, and are committed to providing a website that is accessible to the widest possible audience, regardless of circumstance and ability.

    To fulfill this, we aim to adhere as strictly as possible to the World Wide Web Consortium’s (W3C) Web Content Accessibility Guidelines 2.1 (WCAG 2.1) at the AA level. These guidelines explain how to make web content accessible to people with a wide array of disabilities. Complying with those guidelines helps us ensure that the website is accessible to all people: blind people, people with motor impairments, visual impairment, cognitive disabilities, and more.

    This website utilizes various technologies that are meant to make it as accessible as possible at all times. We utilize an accessibility interface that allows persons with specific disabilities to adjust the website’s UI (user interface) and design it to their personal needs.

    Additionally, the website utilizes an AI-based application that runs in the background and optimizes its accessibility level constantly. This application remediates the website’s HTML, adapts Its functionality and behavior for screen-readers used by the blind users, and for keyboard functions used by individuals with motor impairments.

    If you’ve found a malfunction or have ideas for improvement, we’ll be happy to hear from you. You can reach out to the website’s operators by using the following email

    Screen-reader and keyboard navigation

    Our website implements the ARIA attributes (Accessible Rich Internet Applications) technique, alongside various different behavioral changes, to ensure blind users visiting with screen-readers are able to read, comprehend, and enjoy the website’s functions. As soon as a user with a screen-reader enters your site, they immediately receive a prompt to enter the Screen-Reader Profile so they can browse and operate your site effectively. Here’s how our website covers some of the most important screen-reader requirements, alongside console screenshots of code examples:

    1. Screen-reader optimization: we run a background process that learns the website’s components from top to bottom, to ensure ongoing compliance even when updating the website. In this process, we provide screen-readers with meaningful data using the ARIA set of attributes. For example, we provide accurate form labels; descriptions for actionable icons (social media icons, search icons, cart icons, etc.); validation guidance for form inputs; element roles such as buttons, menus, modal dialogues (popups), and others. Additionally, the background process scans all of the website’s images and provides an accurate and meaningful image-object-recognition-based description as an ALT (alternate text) tag for images that are not described. It will also extract texts that are embedded within the image, using an OCR (optical character recognition) technology. To turn on screen-reader adjustments at any time, users need only to press the Alt+1 keyboard combination. Screen-reader users also get automatic announcements to turn the Screen-reader mode on as soon as they enter the website.

      These adjustments are compatible with all popular screen readers, including JAWS and NVDA.

    2. Keyboard navigation optimization: The background process also adjusts the website’s HTML, and adds various behaviors using JavaScript code to make the website operable by the keyboard. This includes the ability to navigate the website using the Tab and Shift+Tab keys, operate dropdowns with the arrow keys, close them with Esc, trigger buttons and links using the Enter key, navigate between radio and checkbox elements using the arrow keys, and fill them in with the Spacebar or Enter key.Additionally, keyboard users will find quick-navigation and content-skip menus, available at any time by clicking Alt+1, or as the first elements of the site while navigating with the keyboard. The background process also handles triggered popups by moving the keyboard focus towards them as soon as they appear, and not allow the focus drift outside of it.

      Users can also use shortcuts such as “M” (menus), “H” (headings), “F” (forms), “B” (buttons), and “G” (graphics) to jump to specific elements.

    Disability profiles supported in our website

    • Epilepsy Safe Mode: this profile enables people with epilepsy to use the website safely by eliminating the risk of seizures that result from flashing or blinking animations and risky color combinations.
    • Visually Impaired Mode: this mode adjusts the website for the convenience of users with visual impairments such as Degrading Eyesight, Tunnel Vision, Cataract, Glaucoma, and others.
    • Cognitive Disability Mode: this mode provides different assistive options to help users with cognitive impairments such as Dyslexia, Autism, CVA, and others, to focus on the essential elements of the website more easily.
    • ADHD Friendly Mode: this mode helps users with ADHD and Neurodevelopmental disorders to read, browse, and focus on the main website elements more easily while significantly reducing distractions.
    • Blindness Mode: this mode configures the website to be compatible with screen-readers such as JAWS, NVDA, VoiceOver, and TalkBack. A screen-reader is software for blind users that is installed on a computer and smartphone, and websites must be compatible with it.
    • Keyboard Navigation Profile (Motor-Impaired): this profile enables motor-impaired persons to operate the website using the keyboard Tab, Shift+Tab, and the Enter keys. Users can also use shortcuts such as “M” (menus), “H” (headings), “F” (forms), “B” (buttons), and “G” (graphics) to jump to specific elements.

    Additional UI, design, and readability adjustments

    1. Font adjustments – users, can increase and decrease its size, change its family (type), adjust the spacing, alignment, line height, and more.
    2. Color adjustments – users can select various color contrast profiles such as light, dark, inverted, and monochrome. Additionally, users can swap color schemes of titles, texts, and backgrounds, with over 7 different coloring options.
    3. Animations – epileptic users can stop all running animations with the click of a button. Animations controlled by the interface include videos, GIFs, and CSS flashing transitions.
    4. Content highlighting – users can choose to emphasize important elements such as links and titles. They can also choose to highlight focused or hovered elements only.
    5. Audio muting – users with hearing devices may experience headaches or other issues due to automatic audio playing. This option lets users mute the entire website instantly.
    6. Cognitive disorders – we utilize a search engine that is linked to Wikipedia and Wiktionary, allowing people with cognitive disorders to decipher meanings of phrases, initials, slang, and others.
    7. Additional functions – we provide users the option to change cursor color and size, use a printing mode, enable a virtual keyboard, and many other functions.

    Browser and assistive technology compatibility

    We aim to support the widest array of browsers and assistive technologies as possible, so our users can choose the best fitting tools for them, with as few limitations as possible. Therefore, we have worked very hard to be able to support all major systems that comprise over 95% of the user market share including Google Chrome, Mozilla Firefox, Apple Safari, Opera and Microsoft Edge, JAWS and NVDA (screen readers), both for Windows and for MAC users.

    Notes, comments, and feedback

    Despite our very best efforts to allow anybody to adjust the website to their needs, there may still be pages or sections that are not fully accessible, are in the process of becoming accessible, or are lacking an adequate technological solution to make them accessible. Still, we are continually improving our accessibility, adding, updating and improving its options and features, and developing and adopting new technologies. All this is meant to reach the optimal level of accessibility, following technological advancements. For any assistance, please reach out to