Իրաքի Ուսումնասիրութիւններու խումբը կը յանձնարարէ դիւանագիտական նախաձեռնութիւններ՝ Իրաքի տագնապը լուծելու համար։ Եթէ Միացեալ Նահանգներու վարչամեքենան նկատի առնէ այդ խորհուրդները եւ Իրաքի տագնապը սահմանափակէ շրջանային ուժերու հետ երկխօսութեան ճամբով, խոստմնալից թեկնածուներէն մէկը կ՚ըլլայ Դամասկոսը։ Ստորեւ տրուած յօդուածին մէջ Մաթուի Լի կը բացայայտէ, թէ ի՛նչպէս կարճ ժամանակի մը համար Միացեալ Նահանգներուն եւ Պաշշար Ասատին աշխարհիկ վարչակարգին շահերը կրնան զուգորդուիլ։ Ճիշդ կոճակները սեղմելով (յատկապէս նեցուկ կանգնելով Կոլանը վերադարձնելու Սուրիոյ դատին) Միացեալ Նահանգներ կրնայ յառաջխաղացք արձանագրել Միջին Արեւելքը յուզող գլխաւոր հարցերուն մէջ։ Մինչ փորձելով զսպել իր սիւննի ըմբոստները, նկատի առած, որ ան վստահելիութիւն շահեցաւ Լիբանանի մէջ Իսրայէլին դէմ դնելով եւ Իրաքի մէջ՝ ամերիկացիներուն, սուրիական կառավարութիւնը կրնայ զիջումներ կատարել առանց վտանգելու իր շահերը արաբական աշխարհին մէջ։ Եթէ Միացեալ Նահանգներ կրնան համոզել Դամասկոսը, որ Իրանի եւ Պաղեստինի մէջ, ինչպէս նաեւ Հըզպալլայի ծայրայեղականներուն հետ իր ունեցած կապերը արդէն անհրաժեշտ չեն երկրին գոյատեւման համար, ան կրնայ արդիւնաւէտ գործակիցի մը վերածուիլ Իրաքի եւ ամբողջ Միջին Արեւելքի տարածքին կայունութեան հաստատման մէջ։
Չորս տարի առաջ «Նոր Միջին Արեւելք» մը ստեղծելու երազը ունեցող ամերիկացի Նոր պահպանողականները յայտարարեցին, թէ դէպի Դամասկոս ճամբան կ՚անցնի Պաղտատէն։ Ներկայիս, երբ Միացեալ Նահանգներ կը պայքարի Իրաքի քաոսով ամբողջ Միջին Արեւելքը չվարակելու դատին համար, այնպէս կը թուի, որ Պաղտատէն դուրս գալու դժուարին ճամբան կ՚անցնի Դամասկոսէն։ Իրաքի Ուսումնասիրութիւններու խումբը իրաւունք ունի թելադրելու Սպիտակ տան, որ Սուրիոյ նախագահ Պաշշար Ասատին մեկնած ձեռքը եւս նկատի առնէ աղէտին մեղմացման ի խնդիր։ Միացեալ Նահանգներն ու Սուրիան հասարակաց շահ մը կը հետապնդեն Իրաքի զինեալ սիւննիները սանձելուն մէջ։ Սակայն Դամասկոսի հետ երկխօսութեան իսկական արժէքը աւելի մեծ է, քան Իրաքի հարցը։ Սուրիոյ հետ բանակցութիւնները Միացեալ Նահանգներուն կու տան առիթը ոչ միայն նուազեցնելու Իրաքի մէջ իր ձախողութեան պատճառած վնասը, այլեւ՝ Միջին Արեւելքի միւս շրջաններուն մէջ եւս յաջողութիւններ իրագործելու. նոյնիսկ կրնայ սկիզբ դրուիլ Իսրայէլ-պաղեստինեան հարցին լուծման։
Միացեալ Նահանգներուն ընձեռուած առիթը կը ծագի այն իրականութենէն, որ սուրիական վարչակարգին գերակշիռ ռազմավարական նպատակը գոյատեւումն է։ Քառասուն տարիներ շարունակ սիւննի իսլամները, որոնք կը կազմեն Սուրիոյ բնակչութեան 75 տոկոսը, կը կառավարուին ինքնակալութեան մը կողմէ, որ կը վարուի Սուրիոյ փոքրագոյն փոքրամասնութեան՝ աշխարհիկ ալաուիներուն կողմէ, որոնք ուխտազանցներ կը սեպուին իսլամներուն մեծ մասին կողմէ։ Զարմանալի չէ, որ սիւննիներուն մեծամասնութիւնը վայրագօրէն մերժած է ալաուիներուն իշխանութիւնը։ Ներկայի նախագահին հայրը՝ Հաֆէզ Ասատ, պայքարեցաւ սիւննի իսլամական Իսլամ եղբայրներ կազմակերպութեան դէմ, 1970ական եւ 1980ական թուականներուն, եւ վերջապէս զսպեց զանոնք 1982ին պահպանողական Համա քաղաքին մէջ տեղի ունեցած ճակատամարտի մը ընթացքին, որուն զոհ գացին հազարաւորներ։ Յաջորդող երկու տասնամեակներուն մեծապէս հանդարտ ըլլալով՝ սուրիական իսլամականութիւնը զարթօնք մը կ՚ապրի ներկայիս եւ իսլամական զինեալները դարձեալ ալաուիական վարչակարգը ունին իրենց աչքին առաջ։ Արաբական Միջին Արեւելքը կտրող իսլամականութեան ալիքը կը հարուածէ նաեւ Սուրիան եւ Պաշշարին գլխաւոր նպատակը զայն դուրս քշելն է։
Սուրիական վարչակարգին երկար պայքարը իր սիւննի իսլամականներուն հետ կը քաջալերէ զինք, որ զսպէ նաեւ անոնց եղբայրները, որոնք գերակայ ուժ են կեդրոնական Իրաքի մէջ։ Իսկապէս, մինչ Դամասկոս փորձած է ընթանալ Իրաքի ըմբոստութիւնը դրուատելու ժողովըրդային ալիքին հետ, ան բուռն կերպով արգիլած է որեւէ նիւթական օժանդակութիւն Իրաքի ըմբոստութեան։ Հակառակ անոր, որ Իրաքի տեղեկագիրը կը յանձնարարէ Սուրիոյ, որ «արմատախիլ ընէ դէպի Իրաք եւ Իրաքէն դուրս ելլող նիւթական օժանդակութեան, զինեալներու եւ ահաբեկիչներու որեւէ աղբիւր», Իրաքի ըմբոստութեան վեթերաններ կը տեղեկացնեն, թէ Սուրիոյ տարածուն ապահովական ծառայութիւնները 2004էն ի վեր կ՚աշխատին ձերբակալել կասկածելի զինեալներ՝ ընդհանրապէս յաջողելով փակել Իրաքի հետ իրենց սահմանը 2005էն ի վեր։ Սուրիոյ ղեկավարները ներկայիս աւելի մեծ վախ ունին Իրաքի սիւննի ճիհատականներէն, քան Միացեալ Նահանգներէն։ Սուրիան եւ Միացեալ Նահանգները հետեւաբար բաւարար պատճառ ունին միասնաբար պայքարելու այդ ճիհատականներուն դէմ։
Իրողապէս, մինչ Սուրիա կրնայ անկարող ըլլալ արգիլելու դէպի քաղաքացիական պատերազմ Իրաքի ընթացքը, ան կարեւոր նախադրեալներ ունի այդ քաղաքացիական պատերազմին տարածումը կանխարգիլելու։ Իրաքի փորձանքը հանդիսացող յարանուանական լարուածութիւնները նաեւ գոյութիւն ունին Սուրիոյ մէջ, եւ Սուրիա լաւ դրդապատճառ մը ունի կանխարգիլելու լարուածութեան որեւէ սրում։
Սիւննիական ներքին խլրտումներուն նկատմամբ անխնայ ըլլալով հանդերձ, վարչակարգը նաեւ կը փորձէ անուղղակիօրէն սիրաշահիլ իսլամական ընդդիմադիրները։ Պաղեստինեան հողերուն, Լիբանանի եւ Իրանի իսլամական խմբաւորումներուն հետ Դամասկոսին մշակած կապերը կը նպատակադրեն շեղել անոնց կողմէ ներքին իսլամականութեան ցուցաբերւելիք որեւէ հաւանական նեցուկ։ Մնացեալ արաբական աշխարհին մէջ քաղաքական իսլամութիւնը ժողովրդականութիւն շահած է հակառակելով ամերիկամէտ ինքնակալութիւններու դէմ, որոնք, ըստ անոնց, իրենց ազգային պատիւը կը ծախեն Ուաշինկթընի ընձեռած բարիքներուն փոխարէն։ «Հըզպալլա»ին, «Համաս»ին եւ Իրանի հետ Սուրիոյ դաշինքները զինք անխոցելի դարձուցած են այդ ձեւի ինքնայանձնումի որեւէ ամբաստանութիւններու նկատմամբ։ Պաշշար կը յուսայ, որ դուրսի իսլամական ընդդիմութեան իր կառավարութեան շնորհած նեցուկը կը կանխարգիլէ ներքին որեւէ այդ ձեւի ընդդիմութիւն։
Սակայն Պաշշարին պատեհապաշտ դաշինքները դուրսի իսլամականներուն հետ իրեն երկարաժամկէտ ապահովութիւն չեն ընձեռեր Սուրիոյ իսլամականներուն դէմ։ Օտար իսլամականներու նկատմամբ Դամասկոսի ժողովրդային նեցուկը միայն յաւելեալ ուժ կու տայ քաղաքական իսլամութեան՝ ընդհանրապէս զարկ տալով սուրիացի իսլամականներուն շարքերուն խտացման, որոնք վերջ ի վերջոյ իրենց հայեացքները դէպի ներս պիտի դարձնեն։ Առաւել, մինչ Իրաքի քաղաքացիական պատերազմը շիա եւ սիւննի իսլամներուն միջեւ ստեղծուած վիհը կը խորացնէ եւ արիւնալի կը դարձնէ, «Հըզպալլա»ի եւ Իրանի շիաներուն հետ Սուրիոյ դաշինքները հաւանական են, որ աւելի ենթակայութեան վերածուին, քան՝ շահու աղբիւրի։
Միացեալ Նահանգներուն դէմ Պաշշարին յանդուգն կեցուածքին նեցուկ կանգնելուն կողքին, Իրան երկրին տնտեսութիւնը ամրացնելու ճամբով կ՚օգնէ սուրիական ընկերութեան կայունացման։ Իրանեան ներդրումներուն եւ օժանդակութիւններուն կարիքը մեծապէս կը զգացուի երկրի մը մէջ, որ զրկուեցաւ իր հովանաւոր գերուժէն տասնհինգ տարի առաջ եւ ցարդ մեկուսացուած է Արեւմուտքին կողմէ։ Հեռու ապագային, սակայն, Իրանի տնտեսական նեցուկը եւս անբաւարար պիտի ըլլայ յենարան հանդիսանալու Սուրիոյ ալաուիական վարչակարգին։ Սաստիկ չքաւորութիւնը լաւ պատճառ է հասարակ սուրիացիին համար, որ երազէ ընկերային յեղափոխութեան մը մասին, եւ շուրջ քսան տոկոսի անգործութեան համեմատութիւնը բաւարար ժամանակ կու տայ մարդոց՝ յեղափոխութեան մը մասին մտածելու։
Հեռու ապագային համար Պաշշարի վարչակարգին կայունութիւնը կախեալ պիտի ըլլայ Կոլանի բարձունքներուն վերատիրանալու բանակցութիւնները շահելէն։ 1967ին Իսրայէլին ձեռքը անցած սուրիական այդ գրաւեալ հողամասին ճակատագիրը կը բորբոքէ հպարտ սուրիացիները։ Անոր վերադարձը ցոյց պիտի տայ, թէ Պաշշար կարողութիւնը ունի ձեռք բերելու արդիւնքներ, որոնք շատ աւելի տպաւորիչ են, քան՝ իսլամական հռետորութիւնը։ Առաւել, Իսրայէլին եւ Միացեալ Նահանգներուն հետ համապարփակ լուծում մը, որ կը ներառէ Կոլանի վերադարձը, ճամբայ կը բանայ արեւմտեան մեծ ներդրումներու, որոնք լճացումէ կրնան փրկել սուրիական տնտեսութիւնը։ Սուրիական որեւէ կառավարութիւն, որ կը վերադարձնէ Կոլանի բարձունքները յաւիտեան երախտագիտութիւնը կը շահի սուրիացի ժողովուրդին։ Համապարփակ լուծում մը, որ Սուրիան տնտեսական բարգաւաճման ճամբուն մէջ կը դնէ, յաւելեալ հող կը ստեղծէ այդ երախտագիտութեան համար։
Միացեալ Նահանգներն ու Իսրայէլը առիթը ունին Կոլանի բարձունքները շնորհելու Սուրիոյ՝ Միջին Արեւելքի աւելի կարեւոր վայրերու մէջ, սուրիական կենսական զիջումներու փոխարէն, այլ խօսքով՝ Լիբանանի եւ Իրանի։ Սուրիա կը շարունակէ «Հըզպալլա»ին եւ Իրանի հետ դաշնակցիլ՝ երաշխաւորելու համար իր ալաուիական վարչակարգին գոյատեւումը. Դամասկոս բաւարար պատճառ չ՚ունենար այդ դաշինքները պահպանելու, եթէ անոնք արգելքի վերածուին ընդդէմ այդ վարչակարգին գոյատեւման համար առնուող դիւանագիտական քայլերուն։ Կոլանի վերադարձին փոխարէն, Միացեալ Նահանգներն ու Իսրայէլը կրնան պահանջել, որ Սուրիա ճնշում բանեցնէ «Հըզպալլա»ին վրայ՝ ի խնդիր անոր զինեալ գործունէութեան դադրեցման եւ Սինիորայի կառավարութեան հետ ուժի բաժնեկցումի համաձայնութեան մը փոխարէն, ինչ որ կը նպաստէ Իսրայէլի հիւսիսային սահմանին կայունացման եւ լիբանանեան մէկ այլ քաղաքացիական պատերազմի մը կանխարգիլման։ Ներկայիս, երբ Իրանի ուժը կը գերիշխէ Միջին Արեւելքի մէջ, անոնք նաեւ կրնան փորձել սիրաշահիլ Դամասկոսը՝ հրաժարիլ տալու համար Թեհրանի հետ իր կապերէն։
Կոլանի հարցով բանակցութիւնները անշուշտ ձախողած են ասկէ առաջ, սակայն այսօր Սուրիոյ հետ համաձայնութիւն մը գոյացնելու պայմանները որեւէ ժամանակէ աւելի նպաստաւոր են: Լիբանանի մէջ Իսրայէլի դէմ եւ Իրաքի մէջ Միացեալ Նահանգներուն դէմ Պաշշարին յաջող կեցուածքները անոր ընձեռած են որոշ կարճաժամկէտ վարկ, ինչ որ կ՚արտօնէ անոր, որ գոյացնէ Իսրայէլ-Սուրիա խաղաղութեան համաձայնութիւն մը՝ առանց սուրիական անձնատուութեան վերաբերեալ ներքին դժգոհութիւններ յառաջացնելու։ Ճիշդ այնպէս՝ ինչպէս միայն Ռիչըրտ Նիքսըն կրնար Չինաստան երթալ, Պաշշար կրնայ մնայուն խաղաղութեան մը բանակցութիւնները վարել, միայն եթէ իր կարծր կեցուածքներուն վստահելիութիւնը կասկածի առարկայ չդառնայ։ Միեւնոյն ատեն իր վարչակարգին հիմնական երկարակեաց տկարութիւնը Պաշշարին բաւարար պատճառ կու տայ համաձայնութիւն մը գոյացնելու Կոլանի հարցով, երբ տակաւին կրնայ։
Իրաքի եւ Լիբանանի մէջ ամերիկեան ձախողութիւններուն ի տես Պաշշարին խորամանկ վարմունքը մտածել կու տայ, որ ան ունի իր վարչակարգին երկարակեացութիւնը երաշխաւորելու տուեալները։ Այդ վարչակարգին գոյատեւումը անպայմանօրէն նուազ հաւանականութիւն չ՚ենթադրեր Սուրիոյ մէջ ժողովրդավարութեան կիրարկման, այլ պարզապէս մտածել կու տայ, որ այդ ժողովրդավարութիւնը անհաւանական է մօտիկ ապագային։ Բանակցութիւնները, սակայն, Միացեալ Նահանգներուն առիթը կ՚ընձեռեն Միջին Արեւելքի միւս շրջաններուն մէջ ժողովրդավարութեան անիրական իր ակնկալութիւններուն վնասը սահմանափակելու։ Միջին Արեւելքի մէջ Միացեալ Նահանգներուն հեղինակութիւնը նուազագոյնի իջած ըլլալով՝ Ուաշինկթըն հաւանաբար տակաւին կարենայ փրկել Իրաքի, Իրանի եւ Լիբանանի արագօրէն վատթարացող կացութիւնը, բայց միայն եթէ Սուրիոյ պատճառ մը տայ այդ գործին մէջ նպաստ բերելու։
Ամբողջ Միջին Արեւելքին մէջ շատ մը երկիրներ ունին մենատիրական ղեկավարներ, դժգոհ քաղաքացիներ, տագնապալի տնտեսութիւններ եւ թուղթէ տուներուն չափ դիւրաբեկ կառավարութիւններ։ Իրաքի Ուսումնասիրութեան խումբին տեղեկագիրները կը զգուշացնեն, որ Իրաքի պատերազմը կրնայ շրջանային տագնապի մը վերածուիլ եւ կը թելադրեն ամերիկացի քաղաքական պատասխանատուներուն, որ փոխելով իրենց մարտավարութիւնը՝ ուղղակի առնչութիւն ունենան Իրանի եւ Սուրիոյ հետ, շահելու համար անոնց համագործակցութիւնը՝ Միջին Արեւելքի կայունացման ի խնդիր։
