ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».- 27 Սեպտեմբերին՝ Արցախի 44օրեայ պատերազմը սկսելուն առաջին տարելիցին առիթով, Հայաստանի եւ Արցախի արտաքին գործոց նախարարութիւնները (ԱԳՆները) հրապարակեցին հաղորդագրութիւններ, որոնց մէջ անոնք լուսարձակի տակ առին 44օրեայ պատերազմին ծրագրուած ըլլալը, Թուրքիոյ ուղղակի մասնակցութիւնը, արձանագրուած ահաւոր կորուստները՝ մարդկային եւ նիւթական, ինչպէս նաեւ այն, որ այսօր Ատրպէյճան չի յարգեր իր ստանձնած պարտաւորութիւնները եւ կը շարունակէ ոտնձգութիւններ կատարել Հայաստանի ինքնիշխան տարածքին նկատմամբ։
«Արցախի դէմ սանձազերծուած յարձակման հետեւանքով Արցախի հայութեան առջեւ ծառացան բազմաթիւ մարդասիրական խնդիրներ․ 90 հազարից աւել արցախահայեր ստիպուած եղան լքել իրենց մշտական բնակութեան վայրերը, որոնց գերակշիռ մասը ներկայումս վերադարձել են Արցախ: Աւելի քան 40 հազար մարդ զրկուել է տնից եւ ունեցուածքից, աւերուել են կենսական նշանակութեան ենթակառուցուածքներ, այդ թւում` դպրոցներ եւ հիւանդանոցներ: Այս առումով Հայաստանի Հանրապետութիւնը մեծապէս կարեւորում է միջազգային մարդասիրական եւ այլ մասնագիտացուած կառոյցների անխափան մուտքն Արցախ, ինչն առանցքային նշանակութիւն ունի պատերազմի արդիւնքում առաջացած մարդասիրական ճգնաժամի համապարփակ եւ արդիւնաւէտ լուծման համատեքստում:
«Շուրջ մէկ տարի անց Ադրբեջանը դեռեւս շարունակում է պատանդառութեան մէջ պահել բազմաթիւ հայ ռազմագերիների ու քաղաքացիական անձանց` խախտելով ինչպէս Նոյեմբերի 9ի եռակողմ յայտարարութեամբ, այնպէս էլ` միջազգային մարդասիրական իրաւունքով ստանձնած իր պարտաւորութիւնները:
Ադրբեջանի իշխանութիւնները ոչ միայն շարունակում են Արցախի ժողովրդի հանդէպ թշնամական քաղաքականութիւնը, այլեւ իրենց վերահսկողութեան ներքոյ յայտնուած տարածքներում անուանափոխում են հայկական բնակավայրերը, ոչնչացնում ու պղծում են կրօնական սրբավայրերը եւ մշակութային ժառանգութիւնը: Այս գործողութիւնները եւ հայ բնակչութեան ամբողջական էթնիկ զտումը եւս մէկ անգամ բացայայտում են այն իրողութիւնը, որ Արցախի հայերի ֆիզիկական անվտանգութեան եւ կեանքի իրաւունքի երաշխաւորումն անհնար է Ադրբեջանի իրաւասութեան ներքոյ:
«Ուժի կիրառման եւ մարդու իրաւունքների զանգուածային խախտումների արդիւնքում ձեւաւորուած իրողութիւնները, ինչպէս նաեւ յետ պատերազմեան շրջանում Ադրբեջանի կողմից նմանօրինակ շարունակական գործողութիւնները չեն կարող ստեղծել տարածաշրջանային խաղաղութեան եւ անվտանգութեան կայուն հիմքեր: Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան համապարփակ եւ տեւական լուծումը ենթադրում է Արցախի կարգավիճակի որոշումը` հաշուի առնելով ինքնորոշման անքակտելի իրաւունքի իրացումը, Արցախի ժողովրդի անվտանգութեան ապահովումը, տեղահանուած բնակչութեան անվտանգ եւ արժանապատիւ վերադարձն իրենց բնակավայրեր` Լեռնային Ղարաբաղի ողջ տարածքում, Ադրբեջանի վերահսկողութեան տակ յայտնուած տարածքներում հայկական մշակութային եւ կրօնական ժառանգութեան պահպանութիւնը:
«Միայն խաղաղ գործընթացի շրջանակներում ձեռք բերուած համաձայնութիւնները կարող են նոր էջ բացել տարածաշրջանում խաղաղութեան, անվտանգութեան եւ զարգացման համար:
«Հայաստանի Հանրապետութիւնը հանդէս է գալիս ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահութեան հովանու եւ մանդատի շրջանակներում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան խաղաղ կարգաւորման գործընթացի լիարժէք մեկնարկի դիրքերից: Միեւնոյն ժամանակ, առաջնահերթ նշանակութիւն են ստանում հումանիտար (մարդասիրական) խնդիրների հրատապ կարգաւորումը, այդ թւում` բոլոր ռազմագերիների եւ քաղաքացիական պանտանդների հայրենադարձումը եւ բռնի անհետացման դէպքերի հասցէագրումը:
«Հայաստանը շարունակելու է հետեւողական լինել Արցախի ժողովրդի իրաւունքների վերականգնման ու պաշտպանութեան հարցում եւ ջանքեր գործադրել` հասնելու Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան արդարացի, համապարփակ ու տեւական լուծման եւ երաշխաւորելու իր հայրենիքում ազատ, անվտանգ եւ արժանապատիւ ապրելու արցախահայութեան իրաւունքը», կ՛ըսուի Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարութեան յայտարարութեան մէջ:
Իսկ Արցախի արտաքին գործոց նախարարութիւնը պատերազմին անդրադառնալէ ետք դիտել կու տայ հետեւեալը.
«Սակայն, անգամ ռազմական գործողութիւնների դադարեցումից յետոյ, Ադրբեջանը պետական մակարդակով շարունակում է ակնյայտ յարձակումը, հայատեաց եւ զաւթողական քաղաքականութիւնը` կոպտօրէն խախտելով բոլոր պայմանաւորուածութիւնները, միջազգային իրաւունքի նորմերն ու մարդասիրութեան սկզբունքները:
«Առ այսօր Ադրբեջանում անմարդկային պայմաններում պահւում են բազմաթիւ ռազմագերիներ եւ պատանդներ, որոնք ենթարկւում են կտտանքների եւ նուաստացուցիչ վերաբերմունքի: Արցախի բռնագրաւուած տարածքներում համակարգուած կերպով իրականացւում է մշակութային ցեղասպանութիւն, հայկական պատմական ժառանգութեան ոչնչացում: Պարբերաբար խախտւում է հրադադարը` հոգեբանական ճնշման եւ ահաբեկման միջոցով Արցախը հայաթափելու նպատակով: Այսօր, առաւել քան երբեւէ, հաստատակամ ենք ամրապնդելու եւ զարգացնելու մեր անկախ եւ ինքնիշխան պետականութիւնը եւ ինքնուրոյն որոշելու մեր քաղաքական ապագան` բացառելով ցանկացած կարգավիճակ Ադրբեջանի կազմում:
«Արցախի արտաքին քաղաքական առաջնահերթութիւնները շարունակում են մնալ Արցախի Հանրապետութեան անկախութեան միջազգային ճանաչումը, աշխարհաքաղաքական գոյացութեան պահպանումը, Արցախի տարածքների ապաբռնագրաւումը, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում բանակցային գործընթացի շարունակումը` Արցախի լիիրաւ մասնակցութեամբ, տարբեր երկրների ու կառոյցների հետ յարաբերութիւնների զարգացումը:
«Բոլոր այս նպատակների արդիւնաւէտ իրականացման գրաւականը Հայաստան-Արցախ-Սփիւռք եռամիասնութեան ամրապնդումը եւ իրատեսական ու պետականայեն արտաքին քաղաքականութեան վարումն է: այս վշտալի օրը մենք հպարտանում ենք հայրենիքի պաշտպանների քաջութեամբ ու հերոսութեամբ եւ յարգանքի տուրք մատուցում Արցախի ազատութեան ու անկախութեան համար իրենց կեանքը զոհաբերած նուիրեալների յիշատակին: Կեցցէ՛ Արցախի Հանրապետութիւնը»: