Հ.Յ.Դաշնակցութեան նպատակը իր հիմնադրութեան օրից ի վեր եղել է ու մնում է հայ ժողովրդի եւ հայրենիքի ազատագրումը, իսկ նրա տեսլականը՝ Ազատ, Անկախ ու Միացեալ Հայաստանի կերտումը, որը դեռ իր վախճանական աւարտին չի յանգել։
Ահաւասիկ, այս ճանապարհին 116 տարուայ փառաւոր վաստակ ու փորձ է կուտակել Հ.Յ.Դաշնակցութիւնը, որի հիմնադրութեան 116ամեակը նշուեց պատշաճ ծրագրով եւ ժողովրդի խուռներամ ներկայութեամբ, որի ընթացքում օրուան բանախօս, ՀՀ ԱԺի արտաքին յարաբերութիւնների յանձնաժողովի նախագահ եւ Հ.Յ.Դ. Հայաստանի Գերագոյն Մարմնի ներկայացուցիչ Արմէն Ռուստամեանը ներկայացրեց Հ.Յ.Դ. դիրքորոշումները Հայաստանի ներքին ու արտաքին քաղաքական հարցերի կապակցութեամբ, մտերմիկ զրոյցի ձեւով տալով սպառիչ լուսաբանութիւններ։
Հանդիսութիւնը տեղի ունեցաւ Կիրակի, 2006 թուականի Դեկտեմբերի 17ին, երեկոյեան ժամը 6ին, Կլէնտէյլ հայ սքուլի հանդիսասրահում։
Հանդիսութեանը ներկայ էին թեմական առաջնորդներ Մուշեղ արք. Մարտիրոսեանն ու Յովնան արք. Տէրտէրեանը, Հ. Անտոն Սարոյեանը, վեր. Ճօ Մաթոսեանը, ՀՀ գլխաւոր հիւպատոս Արմէն Լիլոյեանը, Հայաստանի կրթութեան եւ գիտութեան փոխնախարար Բագրատ Եսայեանը, Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ Վիգէն Յովսէփեանը, Ս.Դ.Հ.Կ.ի եւ ՌԱԿի ներկայացուցիչներ, Կլէնտէյլի Քաղաքային Խորհրդի անդամներ, ազգային մարմինների, հայկական ընկերային, բարեսիրական, մշակութային, կրթական, հայրենակցական միութիւնների, հաստատութիւնների ու կազմակերպութիւնների ներկայացուցիչներ, մամլոյ ու հեռուստատեսութեան թղթակիցներ եւ մեծ թուով համակիր ժողովուրդ՝ մօտ 1500 հոգի։
Նախքան բացման արարողութիւնը, ներկաները մէկ րոպէ յոտնկայս լռութեամբ յիշեցին ու յարգեցին անմոռաց յիշատակը հայ ժողովրդի ու Հայաստանի ազատագրութեան ճանապարհին իրենց կեանքը զոհած բոլոր նահատակ ազատամարտիկների։ Ապա բացման արարողութիւնը կատարուեց Հ.Մ.Ը.Մ. Կլէնտէյլի «Արարատ» մասնաճիւղի սկաուտների միջոցով, ապա պետական օրհներգերը յոտնկայս ունկնդրուեցին կատարմամբ Իվանա Գրիգորեանի, իսկ Հ.Յ.Դ. օրհներգը՝ Արա Սահակեանի։ Ներկաները բուռն ծափահարութեամբ ողջունեցին բացման ոգեշունչ արարողութիւնը։
Կազմակերպիչ յանձնախմբի անունից բացման ու ողջոյնի խօսք ասաց Մելքոն Մելքոնեանը, որը եւ վարեց յայտագիրը։
Օրուայ գլխաւոր բանախօսութիւնը ընթացաւ հարցազրոյցի ձեւով։ Սեդօ Պոյաճեանը արծարծեց հետեւեալ հարցերը, որոնց սպառիչ պատասխանեց Արմէն Ռուստամեանը։
Ս. Պոյաճեանը նախ նշեց, թէ Հ.Յ.Դ. Օրը տարեկան հաշուետուութեան օր է, Դաշնակացութեան անցեալ տարուայ գործունէութիւնը քննելու, ներկայ իրավիճակը գնահատելու եւ ապագայ աշխատանքները ծրագրելու համար։ Այս գործընթացի մէջ Հ.Յ.Դ. ազգային, քաղաքական եւ գաղափարական եռեակ կիզակէտերն են հանդիսանում Հայաստանը իբրեւ կռուան, Սփիւռքը՝ մարտկոց եւ Հայ Դատը՝ պատուանդան։ Այնուհետեւ, համառօտ գծերով ներկայացրեց գլխաւոր բանախօսին, նշելով, թէ Արմէ Ռուստամեանը ծնուել է 1960 թուին, Արարատի շրջանում։ 1983ին աւարտել է Մոսկուայի Փաթրիս Լումումպայի անուան համալսարանի բնագիտութեան ճիւղը։ 1999ին Հ.Յ.Դ. համամասնական ընտրացանկով ընտրուել է Աժի պատգամաւոր եւ մաս կազմել Հ.Յ.Դ. խորհրդարանական խմբակցութեանը։ Նոյն ցանկով Աժի պատգամաւոր է վերընտրուել 2003 թուին։ Ստանձնել ու վարում է մի շարք պատասխանատու պարտականութիւններ խորհրդարանական համակարգում։ Ապա Ս. Պոյաճեան արծարծեց հետեւեալ հարցերը։
Ա.- Արդէն 15 տարի է, որ Հ.Յ.Դ.ն պաշտօնապէս գործում է Հայաստանում. ինչպէ՞ս է գնահատւում իր գործունէութիւնը եւ ինչպէ՞ս է ընկալւում ժողովրդի կողմից։
Արմէն Ռուստամեանը պատասխանեց, թէ յիշեալ մէկ ու կէս տասնամեակին Հ.Յ.Դ. մաքառումների եւ վերիվայրումների ուղի անցաւ։ Սակայն, այսօր բոլորի համար Հ.Յ.Դ. կայացած կուսակցութիւն է, հայրենիքի բոլոր գործընթացների մէջ ներկայ է, ժողովրդի հոգսերի հետ համահունչ է ապրում եւ միահիւսուած է հայաստանեան ու հայ իրականութեան հետ։ Հ.Յ.Դ.ն չի նկատւում անձի կուսակցութիւն, նրա ազգային գաղափարները չեն նկատւում պատմութեան գիրկը անցած, այլ՝ համահունչ են ժողովրդի ներկային։ Հ.Յ.Դ.ն ազգային եւ համաշխարհային կուսակցութիւն է, մաս է կազմում Ընկերվար միջազգայնականին, Հայ Դատի ուղղութեամբ հսկայական աշխատանք է ծաւալում։
Բ.- Իբրեւ իր պատգամաւորներով պետական համակարգին մասնակցող կուսակցութիւն, ի՞նչ է Հ.Յ.Դ.ի դերը Աժի մէջ օրէնսդրական գետնի վրայ։
Ռուստամեանը պատասխանեց ասելով՝ առողջացնել քաղաքական եւ ընտրական համակարգը։ Աժի մշակած օրէնսդրական մեքանիզմով վերացնել կոռուպցիան, որը մեծ չափերի է հասել։ Վերացնել աղքատութիւնը եւ բարելաւել ընկերային պայմանները, կենսամակարդակը։ ԼՂՀ հիմնահարցի հայանպաստ լուծման հարցում աշխուժացնել Աժի դերը։ Սահմանադրական փոփոխութիւնների հարցում գտնուել առաջին դիրքերում։ Աշխատանք տանել, որ երկքաղաքացիութեան օրէնքը, որը արժանացել է կառավարութեան արժեւորման, մօտ օրերում ընդունուի։ Օրէնքի ճամբով վերացնել յոռի երեւոյթները։
Գ.- Ինչպիսի՞ն է Աժի եւ Հ.Յ.Դ. չորս նախարարութիւնների համատեղ օրակարգը։
Պատասխան.- Ամենացաւոտ եւ ամենախոցելի ոլորտները հէնց այս չորս նախարարութիւններն են. դրանք են՝ գիւղատնտեսութեան, կրթութեան, առողջապահութեան եւ ընկերային ապահովութեան նախարարութիւնները։ Հ.Յ.Դ.ն, ելնելով նրանց միջոցով ժողովրդին ծառայելու յոյժ կարեւորութիւնից՝ գիտակցաբար ստանձնեց այդ նախարարութիւնները։ Բարելաւման ու յառաջադիմութեան շօշափելի փաստեր կան. ժողովրդի աշխատանքային պայմանները, առողջապահական ու կրթութեան համակարգը եւ կենսամակարդակը աստիճանաբար բարելաւուում է։
Դ.- Ինչպէ՞ս էք գնահատում Սփիւռքի ներդրումը։
Ռուստամեան պատասխանեց ասելով, որ հայրենիք եւ Սփիւռք մէկ օրկանիզմի երկու մասերն են համարւում։ Պիտի կազմակերպուենք իբրեւ որակ, այլապէս՝ կը դառնանք լոկ քանակ։ Մեր առջեւ դրուած են՝ Հայաստանի հզօրացումը, Արցախի հիմնահարցը, արտերկրի բոլոր հայ համայնքների իրաւունքների պաշտպանութեան հարցը եւ այլն։ Փոխադարձ համագործակցութեամբ պիտի լուծենք բոլոր հարցերը։
Ե.- Ի՞նչ է Հ.Յ.Դ.ի մասնակցութիւնն ու դերը Հայաստանի ազգային անվտանգութեան հայեցակարգի մշակման մէջ։
Պատասխան.- Հ.Յ.Դ.ն առաջին օրից մասնակցել է այդ հայեցակարգին, ներկայ է եղել գործընթացի մէջ։ Սա շատ կարեւոր դաշտ է, ուր կան բազմաթիւ մարտահրաւէրներ՝ համաշխարհային իրավիճակներին դիմակայելու համար։
Զ.- Ի՞նչ է Հ.Յ.Դ.ի վերաբերմունքը Արցախի սահմանադրութեան վաւերացման նկատմամբ։
Պատասխան.- Հ.Յ.Դ.ն այդ հարցին դրական մօտեցում ունի, որովհետեւ դրանով օրինականապէս կայունանում է Արցախի հիմնահարցը։
Է.- Ի՞նչ նախատեսութիւն ունի Հ.Յ.Դ.ն 2007 եւ 2008 թուականների խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրութիւնների վերաբերեալ։
Ռուստամեան պատասխանեց ասելով, որ ընտրական գործընթացները կարեւոր են. նրանք պիտի լինեն անխոցելի, եւ սա Հ.Յ.Դ.ի սկզբունքն է։
Իբրեւ եզրափակիչ խօսք, Արմէն Ռուստամեանը կարեւորութեամբ ընդգծեց.-
– Ժողովրդավարութիւնը պիտի խորացնել.
– Արցախի հիմնահարցը պիտի արդարօրէն հայանպաստ լուծել.
– Արտաքին ու ներքին սպառնալիքները պիտի դիմագրաւել.
– Նոր իշխանութիւնն ու ժողովուրդը պիտի կարողանան այս մարտահրաւէրները տեսնել ու համապատասխան քայլերը առնել.
– Միասնութեամբ ու լաւատեսութեամբ հզօրացնել հայրենիքը եւ ի
կատար ածել Դէպի Երկիր կոչ-կարգախօսը։
Հ.Յ.Դ. Արեւմտեան Ամերիկայի Կեդրոնական Կոմիտէի խօսքը ներկայացրեց ԿԿի ներկայացուցիչ Աւետիք Իզմիրլեանը։ Նա նշեց, թէ Հ.Յ.Դաշնակցութիւնը «իր կրակի մկրտութիւնը ստացաւ տառապած հայ ժողովուրդի ազատագրութեան ի խնդիր պայքարի ճամբուն՝ սխրագործութիւններու եւ նահատակութիւններրու ընդմէջէն»։ Ապա շարունակելով՝ նա ընդգծեց. «Դաշնակցութիւնը, հայրենի թէ սփիւռքեան գործունէութեան դաշտին վրայ, միշտ գործակցած է եւ պատրաստ է գործակցելու բոլոր այն կազմակերպութեանց ու կառոյցներուն հետ, որոնց մօտ հայ ժողովուրդի շահերն են միայն գերակշռողը»։
Ա. Իզմիրլեանը հանգամանօրէն անդրադարձաւ այն իրողութեանց, որոնք հայութեան ու Հայ Դատի անունով խօսելով՝ խորքի մէջ վնասում են հայ ժողովրդի շահերին։ Նա խօսեց նաեւ Հայկական Ցեղասպանութեան Թուրքիոյ կողմից ճանաչման, հայ ժողովրդի արդար պահանջատիրութեան եւ աշխարհով մէկ ու ԱՄՆի տարածքին գործող Հայ Դատի Յանձնախմբերի ծաւալած անգնահատելի աշխատանքի մասին։ Անդրադառնալով երիտասարդութեան՝ կարեւորութեամբ նշեց, թէ խիստ անհրաժեշտ է նորահաս սերունդներին ազգային գիտակցութիւն, գաղափարական լիցք եւ մարտունակ ոգի փոխանցել, որովհետեւ երիտասարդութիւնն է տուեալ ազգի միտքն ու բազուկը։
Նա շօշափեց նաեւ հայրենիք-Սփիւռք կապերի ամրապնդման, հայ ժողովրդի պատմական իրաւունքների ձեռքբերման, իւրաքանչիւր հայ անհատի Հայաստանի քաղաքացի դառնալու եւ ջաւախքահայութեան ազգային իրաւունքների ապահովման կարեւոր հարցերը։
Նա իր խօսքն աւարտեց շեշտելով. «Ամբողջական յանձնառութեամբ եւ զոհաբերութեան ոգիով հաւաքուինք հայրենիքի հզօրացման եւ հայ ժողովուրդի իրաւունքներու ձեռքբերման շուրջ, մինչեւ վերջնական յաղթանակ, մինչեւ ունենանք ամբողջական Հայաստան՝ ամբողջական հայութեամբ։ Ուրեմն՝ ամէն ինչ հայ ժողովրդի եւ Հայաստանի համար» (ԽՄԲ.- Աւետիք Իզմիրլեանի խօսքը ամբողջութեամբ պիտի տանք մեր Շաբաթ օրուան համարին մէջ)։
Հայ երիտասարդաց դաշնակցութեան խօսքը ներկայացրեց Սարօ Շիրինեանը, որը խօսելով Հ.Ե.Դ.ի գործունէութեան մասին, ասաց, թէ նա իր բոլոր մասնաճիւղերով կարեւոր դեր է կատարում հայ ժողովրդի մշակութային ու քաղաքական կեանքում։ Լոկ իբրեւ օրինակ նշեց, թէ Հ.Ե.Դ.ի քաջալերանքով մեծ թուով երիտասարդներ այցելում են Հայաստան։ Նա կոչ ուղղեց բոլորին՝ քաջալերելու իրենց զաւակներին, որ միանան Հ.Ե.Դ.ի շարքերին, որպէսզի աւելի մեծ ուժով ծառայեն հայ ժողովրդին ու Հայաստանին։
Մէջ ընդ մէջ գործադրուեց գեղարուեստական յայտագիր. պատշաճօրէն ընտրուած եւ համադրուած երգերի տպաւորիչ կատարմամբ ելոյթ ունեցան՝ Կարս Շերպեթճեանը, Արա Տապանճեանը եւ Սարօ Քուճաքեանը, իր իւրօրինակ կատարումներով՝ Արմէն Մովսէսեանը, իսկ ազգային-ժողովրդական ու յեղափոխական երգերի խանդավառ մեկնաբանութեամբ՝ Ներսիկ Իսպիրեանը, Արա Սահակեանն ու Շահէ Սըգայեանը։ Ներկաները մեծ խանդավառութեամբ երգով ու որոտընդոստ ծափահարութեամբ ձայնակցեցին ելոյթներին։
Յայտագրի ընթացքում տեսաերիզի ցուցադրութեամբ ներկայացուեցին կարեւոր դրուագներ Հ.Յ.Դաշնակցութեան հերոսական պատմութիւնից։ Տեսաերիզը աւարտուեց «Մէկ ազգ, մէկ պայքար» կարգախօսով։
Լուսանկարները՝ ՐԱՖՖԻ ՂՈՐՂՈՐԵԱՆի