«Շատ Վտանգաւոր Տեսակէտ Շրջանառութեան Մէջ Դրուեց Վերջին 2 Օրուայ Ընթացքում»
«Փաստինֆօ»ին հետ ունեցած զրոյցին ընթացքին ՀՅԴ Արցախի Կեդրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ Դաւիթ Իշխանեան անդրադարձաւ Արցախի մէջ նախատեսուող նախագահական ընտրութիւններուն եւ Արցախեան տագնապի լուծման բանակցային գործընթացի ներկայ փուլին։
Ստորեւ կը ներկայացնենք հարցազրոյցը։
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Խօսենք Արցախի ներքաղաքական մթնոլորտից, ի՞նչ իրավիճակ է, ի՞նչ ակնկալիքներով էք պատրաստւում նախագահական ընտրութիւններին։
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Սովորական նախընտրական մթնոլորտ է, որեւէ արտառոց երեւոյթ, կարծես թէ չկայ, բնականաբար, քաղաքական ուժերի վերադասաւորումներ են տեղի ունենում, նաեւ յայտեր՝ մասնակցելու ապագայ համապետական ընտրութիւններին, յատկապէս, նախագահական ընտրութիւններին։ Միակ արտառոց երեւոյթը, սահմանադրութեան «ընձեռած» հնարաւորութիւնն է՝ համաժամանակեայ ընտրութիւնների անցկացումը մէկ օրուայ մէջ։
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Դաշնակցութիւնը դեռ, կարծես թէ, որոշում չունի, շարունակւո՞ւմ են քննարկումները, թէ արդէն մօտ էք համապատասխան որոշմանը։ Կը մասնակցէք առանձի՞ն, թէ այդուհանդերձ, կը սատարէք թեկնածուներից մէկին։
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Ընտրութիւնններին մասնակցութեան մեր ձեւաչափի մասին հանդէս ենք եկել յայտարարութեամբ, երբ սկսել էինք քաղաքական քննարկումներ դաշտում գործող կուսակցութիւնների եւ նաեւ հաւանական որոշ թեկնածուների հետ։ Քննարկումների փուլը աւարտել ենք եւ Դեկտեմբերի 15ին կը գումարենք մեր արտակարգ ժողովը։ Ի հարկէ, մեր քննարկումների արդիւնքների մասին կը տեղեկացնենք, թէ ովքեր են ընտրուած այդ ժողովի պատգամաւոր, եւ քննարկումների արդիւնքում ի յայտ կը գայ ձեւաչափը, որով կը մասնակցենք ընտրութիւններին եւ կ՛ունենանք համապատասխան որոշում։
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Հասարակական-քաղաքական շրջանակներում ու մամուլում քննարկւում է այն հարցը, թէ ո՛վ է լինելու Հայաստանի գործող իշխանութեան նախընտրելի թեկնածուն: Նոյնիսկ անուններ են նշւում, թեկնածուներից առնուազն 2 անունները մամուլով շրջանառուեցին:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Եւ ովքե՞ր են այդ երկուսը:
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Մամուլում շրջանառւում են Արայիկ Յարութիւնեանի եւ Մասիս Մայիլեանի անունները:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Մեր նախաձեռնած հանդիպումների ընթացքում ո՛չ մէկը, ո՛չ միւսը չեն ներկայացել որպէս ՀՀ իշխանութիւնների նախընտրած թեկնածու, եւ այդ առումով, թերեւս զերծ կը մնամ մամուլում շրջանառուող տեսակէտների մեկնաբանութիւնից: Ինչ մնում է ապագայ նախագահի հարցին, բնականաբար, ով էլ որ ընտրուի Արցախի նախագահ, կարծում եմ, այն ներդաշնակ համագործակցութիւնը, որ մենք ունեցել ենք 90ական թուականներից այս կողմ, ի հարկէ, Հայաստան-Արցախ որոշ վերիվարումներով, կարծում եմ այդ քաղաքականութիւնը պէտք է որդեգրուի:
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Արցախի առաջին եւ ՀՀ 2րդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարեանն իր վերջին հարցազրոյցում յայտարարել է, որ անընդունելի է Ղարաբաղում ունենալ «քծնող նախագահ», որը, մէջբերեմ՝ «հնազանդօրէն տուրք է տալիս որեւէ մէկի, ներառեալ Հայաստանի վարչապետի քմահաճոյքներին»: Նա նաեւ ասել է, որ «ընտրութիւններին արտաքին ուժերի կողմից ֆինանսաւորուող ոչ կառավարական կազմակերպութիւնների միակցումը հարցեր է առաջացնում» եւ, որ «այնտեղ պէտք են պատերազմով կոփուած խիզախ առաջնորդներ: Յուսամ՝ ղարաբաղցիների ընտրութիւնը հէնց այդպիսին կը լինի»: Համաձա՞յն էք այս մօտեցմանը:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Անկեղծ ասած, ամբողջութեամբ ծանօթ չեմ Ռոբերտ Քոչարեանի հարցազրոյցին, ուստի զերծ կը մնամ մեկնաբանութիւնից, որովհետեւ ճիշդ չեմ համարում ընդհանուր հարցազրոյցից վերցուած ա-ռանձին հատուածին մեկնաբանութիւն տալ, բայց մէկ բան կարող եմ ասել, որ Արցախի իշխանութիւնները եւ քաղաքական պատասխանատուները միշտ էլ պէտք է ունենան ինքնուրոյն գործելու քաղաքական վարքագիծ եւ Արցախի սուբյեկտայնութեան (ենթակայութեան-Խմբ.) առումով դերակատարութիւն ունենան:
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Անցնենք Արցախեան հիմնախնդրի կարգաւորման բանակցային գործընթացին: Ինչպէ՞ս էք գնահատում ներկայ փուլը: Բրատիսլաւայում Հայաստանի եւ Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարների հանդիպումից եւ այդ հանդիպմանը նախորդած ու յաջորդած յայտարարութիւններից յետոյ մտահոգութիւնները ոչ թէ փարատուեցին, այլ հակառակը՝ է՛լ աւելի ուժգին են հնչում:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Երկուստէք կարելի է հարցին մօտենալ, ի վերջոյ, Բրատիսլաւայում կայացած հանդիպումից յետոյ հայկական եւ ադրբեջանական կողմերի սկզբունքների հրապարակայնացումը տեղի ունեցաւ եւ, եթէ մենք ուշադրութեամբ հետեւենք եւ վերլուծենք այդ սկզբունքները, մենք կը տեսնենք, որ այդ երկու կողմերի հրապարակած սկզբունքների հատման կէտերը կարծես թէ չկան, դրանք զուգահեռներ են, որոնք հատուելու նոյնիսկ միտումներ չեն պարունակում: Շատ վտանգաւոր տեսակէտ եւ կարծիք շրջանառութեան մէջ դրուեց վերջին 2 օրուայ ընթացքում, թէ որքանով է այդ ամէնը հաւաստի եւ իրականութեանը համապատասխանող, չեմ կարող ասել, բայց անշուշտ, երբ խօսւում է բանակցային գործընթացքում 3րդ կողմի՝ արցախեան կողմի մասնակցութեան ձեւաչափը վերականգնելու փաստարկի մասին, անընդունելի է ադրբեջանական համայնքի ներգրաւուածութեան մասին խօսելը:
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Դուք նկատի ունենք Հայաստանի ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցութեան պատգամաւոր Յովհաննէս Իգիթեանի յայտարարութի՞ւնը, թէ՝ «Փաշինեանն էլ է յայտարարել, որ խնդիր չկայ, եթէ բանակցութիւններին մասնակցի նաեւ Արցախի ադրբեջանական համայնքը»:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Այո՛, կայ այդ յայտարարութիւնը, յամենայնդէպս, սա մտահոգիչ երեւոյթ է եւ բանակցային գործընթացի ու հիմնախնդրի կարգաւորման գործընթացի վրայ լուրջ ստուեր է եւ որեւէ առումով այն չի կարող նպաստել մեր ակնկալիքներին:
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Ակնկալո՞ւմ էք Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանից բացատրութիւն կամ մեկնաբանութիւն՝ այս խնդրի հետ կապուած, որովհետեւ իշխող խմբակցութեան պատգամաւորը յղում արեց հէնց նրան:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Այդպիսի հնարաւորութիւններ կարելի է ստեղծել: Վերջերս, երբ Հայաստանի վարչապետը Արցախում էր, եւ առանձին հանդիպում եղաւ Արցախի նախագահի հրաւէրով եւ նաեւ մեր քաղաքական ուժերի պահանջով, այնտեղ նաեւ որոշակի անդրադարձ կար բանակցային գործընթացին: Այդ հանդիպման ժամանակ վարչապետի ներկայացրած տեսակէտները, կարծես թէ, համահունչ էին ղարաբաղեան ընդհանուր տեսակէտներին եւ եթէ խորանանք, համահունչ էին նաեւ Դաշնակցութեան սկզբունքին՝ զարգանալ չզիջելով: Յամենայնդէպս, այդպէս էր ներկայացւում, թէ որքանով է գործողութիւնների ընթացքը համահունչ, սա արդէն այլ հարց է:
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Ձեր յիշատակած հանդիպմանը սպասուող ընտրութիւններում Արցախի հանրապետութեան նախագահի թեկնածուներից մէկը՝ Վիտալի Բալասանեանը բացակայում էր, նրան, փաստօրէն, չէին հրաւիրել: Ինչպէ՞ս էք վերաբերւում այս փաստին:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Ես նորից եմ ուզում կրկնել, որ այդ հանդիպումը նախաձեռնուել է Արցախի նախագահի կողմից եւ մենք, ես, յամենայնդէպս, այնտեղ յայտնուեցի Արցախի նախագահի հրաւէրով, եւ թերեւս մենք հրաւիրուած չէինք որպէս նախագահի թեկնածուներ: Այդ հանդիպման ընթացքում խօսուեց Ղարաբաղի հարցի մասին, մեր դերակատարութեան, անելիքների մասին, ի հարկէ, որոշակի տեղեկութիւն տրուեց վերջին մէկուկէս տարուայ ընթացքում Հայաստանի սպառազինութիւնների մատակարարման ընթացքի մասին եւ անդրադարձ եղաւ ապագայ ընտրութիւններին: Այդ առումով, թերեւս, ես չեմ կարող ամբողջապէս այն տեսակէտն ունենալ, ինչպէս լրատուամիջոցները ներկայացրին, թէ նախագահի թեկնածուներն էին ներկայացուած եւ հարցը, որ Վիտալի Բալասանեանի ներկայութիւնը չկար, պէտք է միւս կողմին ուղղել:
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Հայաստանի վարչապետի խօսնակ Վլադիմիր Կարապետեանը հարցին անդրադառնալով յայտարարել էր, որ չի հրաւիրուել եւ, որ վարչապետն ու նրան սատարող Հայաստանի քաղաքացիները Բալասանեանի վերջին ամիսներին ծաւալած գործունէութիւնը ՀՀ եւ Արցախի ազգային անվտանգութեան տեսակէտից համարում են քայքայիչ: Այս տարբերակուած մօտեցմանն ինչպէ՞ս էք վերաբերւում:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Այդ առումով ես որեւէ մեկնաբանութիւն չեմ կարող տալ եւ կարծում եմ, որ եթէ նախագահի թեկնածուների խնդիր կար, ապա ոչ միայն Վիտալի Բալասանեանը, այլեւ այս հանգրուանում հաւանական այլ թեկնածուներ եւս, թերեւս, Ղարաբաղում արդէն իսկ յայտնի են՝ Ռուսլան Իսրայէլեան, Վահան Բադասեան, գուցէ՝ Հայկ Խանումեան եւ ուրիշներ: Այդ առումով, եթէ նախագահի հաւանական թեկնածուների ձեւաչափը ընտրուէր, այդ թեկնածուները եւս պէտք է լինէին:
«ՓԱՍՏԻՆՖՕ».- Վերջում՝ նորից հիմնախնդրից: Բրատիսլաւայում եւս մէկ անգամ ակնյայտ դարձաւ, որ հայկական ու ադրբեջանական կողմերի տեսակէտները տրամագծօրէն տարբեր են: Այս իրավիճակում Նիկոլ Փաշինեանի յայտարարութիւնը, թէ հիմնախնդրի կարգաւորումը պէտք է ընդունելի լինի ՀՀ, Ադրբեջանի ու Արցախի ժողովուրդների համար՝ որքանո՞վ է ընդունելի եւ, ի վերջոյ, ո՞րն է այդ լուծումը դիրքորոշումների նման կարծութեան պարագայում:
ԴԱՒԻԹ ԻՇԽԱՆԵԱՆ.- Կարծում եմ այդ ամէնի մասին խօսելը գուցէ իմաստ չունի, եթէ ես ուղղակիօրէն անդրադառնամ այն փաստին, որ նաեւ Դաշնակցութեան կառոյցում կայ կենտրոնական հարց՝ ո՞րն է Հայաստանի ներկայ իշխանութիւնների ռազմավարութիւնը Ղարաբաղեան հիմնահարցում եւ ո՞րն է հայեցակարգը, որով կ՛առաջնորդուեն ՀՀ իշխանութիւնները: Մենք չենք տեսնում այս հարցերի պատասխանները, այդ իսկ պատճառով, կարծում եմ, աւելորդ է մեկնաբանութիւնը:
