
12 Մարտին տուած մամլոյ ասուլիսին ընթացքին, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան ըսաւ, որ կառավարութիւնը կը շարունակէ արտաքին եւ ապահովական յարաբերութիւններու զանազանակերպացման քաղաքականութիւնը։ «Մենք պէտք է մեզ վրայ յոյսներս դնենք, բացառապէս մեզ վրայ: Դա նշանակում է նաեւ, որ արտաքին եւ անվտանգութեան քաղաքականութեան դիւերսիֆիկացիան (զանազանակերպացումը) յոյսն ինքդ քեզ վրայ դնելու արտայայտութիւններից եւ ձեւերից մէկն է, որովհետեւ դա յարաբերութիւնների մի ձեւ է, երբ ունես խնդիր քո օրակարգի խնդիրները քննարկել աւելի ու աւելի լայն շրջանակի հետ: Երբ դու աւելի ու աւելի լայն շրջանակի հետ ես քննարկում այդ հարցերը` նշանակում է յոյսդ դնում ես քեզ վրայ», ըսաւ Փաշինեան։
Ըստ անոր` Երեւանի համար խաղաղութեան օրակարգը կը շարունակէ առաջնահերթ մնալ եւ երեք սկզբունքներու հիման վրայ Ատրպէյճանի հետ խաղաղութեան համաձայնագիր ստորագրելու եւ սահմանազատում ու սահմանագծում իրականացնելու քաղաքականութիւնը:
Փաշինեան դարձեալ շեշտեց երեք սկզբունքները` «Հայաստանն ու Ադրբեջանը 1991 թուականի Ալմա Աթայի հռչակագրի հիման վրայ ճանաչում են միմեանց տարածքային ամբողջականութիւնը, Ալմաթիի հռչակագիրը երկու երկրների միջեւ սահմանազատման եւ սահմանագծման քաղաքական հիմք է եւ նոր սահման ստեղծելու օրակարգ չկայ, տարածաշրջանային կոմունիկացիաները (հաղորդակցութիւնները) պէտք է բացուեն դրանց անցման երկրների ինքնիշխանութեան եւ իրաւազօրութեան յարգմամբ` հաւասարութեան եւ փոխադարձութեան սկզբունքի հիման վրայ»:
Փաշինեան յայտարարեց, թէ Ատրպէյճանի պահանջած 4 գիւղերը` Բաղանիս Այրում, Աշաղը Ասքիփարա, Խէյրիմլի եւ Ղըզըլհաջիլի, իրաւականօրէն Հայաստանի տարածքին մէջ չեն` Ալմա Աթայի հռչակագիրին համաձայն: «Հայաստանի տարածքում երբեք այդպիսի անուններով գիւղեր չեն եղել», ըսաւ ան:
«Ազատութիւն»ը կը տեղեկացնէ, որ փաստօրէն, այդ գիւղերը 90ականներէն կը գտնուին հայկական կողմի վերահսկողութեան տակ: Անոնց կողքով կ՛անցնին դէպի Վրաստան միջպետական ճամբան, Հայաստան մտնող կազամուղը:
Փաշինեան անդրադարձաւ Ճամբու հարցին եւս՝ նշելով. «Եւ պէտք ա փոքր մի քանի կտոր կայ, պէտք ա գնալ, էդ ճանապարհները դուրս ա՞ գալիս Հայաստանի ա էս տարածքից` դէ իւրէ (իրաւականօրէն), Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւնից, էստեղից դուրս ա գալիս, ա էստեղից դուրս ա գալիս սենց ա՞ մտնում, ոչինչ, մի քիչ կը վերակառուցենք այլ կերպ: Եւ ես ուզում եմ ասել, որ արդէն էդ յանձնարարականը տուել եմ, եւ նաեւ առաջիկայում պատեհ առիթով կը գնամ եւ էս մեր գիւղերի բնակիչներին կը բացատրեմ, թէ ինչ եմ մտածում եւ ինչու եմ էդպէս մտածում: Առաջիկայում մենք պէտք է գործողութիւններ անենք, եւ էնտեղ, որտեղ, օրինակ, մեր կոմունիկացիաները մեր սահմաններից դուրս են, էդ հատուածներում մեր կոմունիկացիաները վերակառուցենք, որպէսզի Հայաստանի բոլոր կոմունիկացիաները անցնեն Հայաստանի դէ իւրէ տարածքով»:
Փաշինեան դարձեալ յայտարարեց, թէ Երեւան պատրաստ է հատուածական սահմանագծման` առանց բացառելու, որ գործընթացը սկսի ինքնին Տաւուշի մարզէն: «Այս գործընթացի շուրջ որոշումներ կայացնելիս մենք պէտք է ելնենք իրողութիւնների եւ իրավիճակի համապարփակ վերլուծութիւնից եւ Հայաստանի շուրջ առկայ անվտանգային մարտահրաւէրները եւ իրադրութեան կայունութեան ապահովման պահանջները, անհրաժեշտութիւնները կառավարելու տրամաբանութեամբ», յայտնեց ան՝ աւելցնելով, որ պէտք է աշխատանք տանիլ, որպէսզի այս գործընթացը «մեռեալ տեղից շարժուի: Բայց մենք, բնականաբար, ո՞նց պէտք ա իմանանք` էս կէտում որ տարածքն է` պէտք ա գնանք նայենք դէ իւրէ հիմքը: Եւ մենք, այո, պատրաստ ենք էդ կոնկրետ (յստակ) իրաւական բանաձեւի իրացմամբ գնանք լուծումների: Մենք մերժողական չենք», յայտարարեց Փաշինեան։
Ան հաստատեց, որ Պաքուի հետ բանակցութիւններուն ընթացքին քննարկուած են եւ կը քննարկուին Ատրպէյճանի դէմ միջազգային ատեաններ ներկայացուած գանգատներէն հրաժարելու հարցը:
Փաշինեան նոյն ատեն յայտարարեց, թէ, ըստ Երեւանի, լուծումը պէտք է ձգել բանակցութիւններու վերջին փուլին, երբ խաղաղութեան դրութիւնները համաձայնեցուած պիտի ըլլան:
«Եւ դա տրամաբանական է. եթէ կողմերը կնքում են խաղաղութեան պայմանագիր, ինչո՞ւ են շարունակում իրաւական պատերազմները իրար դէմ, իսկ եթէ չեն կնքում խաղաղութեան պայմանագիր, Հայաստանի Հանրապետութեան համար դա մի գործօն է, որը կարեւոր է նաեւ մեր ասելիքը եւ մեր օրակարգն առաջ մղելու համար», նշեց Փաշինեան:
Ան նաեւ խօսեցաւ քանի մը օր առաջ Հայաստանի սահմանը հատած ատրպէյճանցի զինուորը վերադարձնելու մասին, որ դժգոհութեան ալիք յառաջացուց՝ դիտել տալով, որ Հայաստան նախկին պայմանաւորուածութիւնները վերականգնելու փորձ կատարած է:
«Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջեւ գոյութիւն է ունեցել եւ ունի պայմանաւորուածութիւն, որ այն զինուորները, ովքեր մոլորուելով յայտնւում են հակառակ կողմում, կարճ ժամանակ անց` վերադարձւում են: Այս պայմանաւորուածութեան ընկալումը 2018ից առաջ ու յետոյ խախտուել է: Մենք Ադրբեջանի նախագահի հետ վերջին շրջանի քննարկումներում վերահաստատել ենք, որ եթէ շփոթուելու դէպք լինի, մենք պէտք է վերադարձնենք: Մենք վերադարձրեցինք` առանց որեւէ մէկին վերադարձնելու: Սա այդ պայմանաւորուածութիւնը վերակենդանացնելու փորձ է արւում մեր կողմից», ըսաւ Փաշինեան։
Անդրադառնալով ՀԱՊԿի նիւթին, մասնաւորապէս այն յայտարարութիւններուն՝ թէ կազմակերպութեան անդամակցութեան սառեցման ընթացակարգ չկայ՝ Փաշինեան ըսաւ, որ պէտք չէ քաղաքական որոշումը եւ քաղաքական դիրքորոշումը շփոթել իրաւական գործընթացներուն հետ: «Այսօր էլ այդ հարցը սեղանին է: Եթէ ՀԱՊԿը կը պատասխանի այդ հարցերին եւ պատասխանը կը համապատասխանի մեր պատկերցումներին, կը նշանակի Հայաստանի Հանրապետութեան եւ ՀԱՊԿի միջեւ հարցերը հասցէագրուած են, լուծուած են, ամփոփուած են: Եթէ ոչ, Հայաստանի Հանրապետութիւնը դուրս կը գայ ՀԱՊԿից, երբ` չեմ կարող ասել», ըսաւ ան։
Սահմանին խաղաղապահներ տեղակայելու՝ ՀԱՊԿի պատրաստակամութեան մասին խօսելով՝ Փաշինեան ընդգծեց, որ խաղաղապահը չէզոք կողմ է, մինչդեռ «Հաւաքական անվտանգութեան պայմանագրի կազմակերպութիւնը մե՛ր կազմակերպութիւնն է»:
Հայաստան-Ռուսիա յարաբերութիւններուն մասին Փաշինեան սակաւախօս էր, փոխարէնը ան պնդեց, որ կային ուժեր, որոնք նախորդ տարուան Արցախի վրայ Ատրպէյճանի յարձակումէն ետք, վայրկեան առաջ կը սպասէին Հայաստանի մէջ իշխանափոխութեան եւ ցնցումներու:
«Ես տեսնում էի, որ արտաքին ուժեր կան, ովքեր նաեւ դրդում են էթնիկ զտումները կազմակերպող հիմնական ուժին եւ աջակցում են նրանց, որ Լեռնային Ղարաբաղի հայերը րոպէ առաջ դուրս գան, րոպէ առաջ: Ինչի՞ համար: Որովհետեւ նրանք յայտարարել էին Հայաստանում իշխանափոխութեան մեկնարկը եւ տեսնում էին, որ Հայաստանում իրանց ռեսուրսները (միջոցները) չեն հերիքում յեղափոխութիւն անելու համար, եւ նրանց հարկաւոր էր թէկուզ Ղարաբաղի գնով ռեսուրս բերել Հայաստանի Հանրապետութիւնում, որպէսզի Հայաստանում իշխանափոխութիւն տեղի ունենայ», յայտարարեց Փաշինեան:
Պրիւքսէլի հետ յարաբերութիւններուն անդրադառնալով` ան յայտնեց, թէ ինք յոյս ունի, որ յառաջիկային պիտի սկսին վիզաներու ազատականացման շուրջ բանակցութիւնները, պիտի երկարաձգուին Եւրոպական Միութեան դիտորդներուն` Հայաստանի մէջ մնալու ժամկէտները, պիտի ընդլայնուին յարաբերութիւնները ապահովական ոլորտին մէջ։
Փաշինեան նաեւ յայտարարեց, որ 12 Մարտի առաւօտեան քննարկած է գերիներու վերադարձի հարցը՝ շեշտելով, որ չի կրնար ըսել որո՛ւ հետ, եւ ի՛նչ: «Կարող եմ ասել, որ քննարկել եմ գերիների վերադարձի հարցը, քննարկել եմ գերիների վերադարձի որոշ ուղղութեամբ որոշ քայլերի նպատակայարմարութեան եւ աննպատակայարմարութեան հարցը: Ի միջի այլոց, երէկ կէսօրին էլ եմ քննարկել, այդ թւում մեր անհետ կորած հայրենակիցների հարցը», պատմեց Փաշինեան։
Ան հաստատեց, որ կառավարութիւնը ամէնօրեայ աշխատանք կը կատարէ Ատրպէյճանի մէջ գտնուող հայ գերիներուն, պահուող այլ անձերու վերադարձը ապահովելու համար: «Ադրբեջանում պահուող գերիների, պատանդների, պահուող այլ անձանց վերադարձի համար ամէնօրեայ աշխատանք է տարւում: Ես հասկանում եմ, որ այդ ամէնօրեայ աշխատանքի նկարագրութիւնը նոյնիսկ անիմաստ է, քանի դեռ արդիւնք չկայ», ըսաւ Փաշինեան` նկատել տալով, որ կարիք չկայ այդ աշխատանքին մասին քննարկումներ ունենալ այնքան ատեն որ դեռ չկայ վերջնական արդիւնքը: