
Արցախի հայաթափումով եւ Հայաստանի Հանրապետութեան շուրջ օր ըստ օրէ լարուող ապահովական միջավայրի եւ գոյութենական սպառնալիքներու պայմաններուն մէջ, Հայ Դատի յանձնախումբերու աշխատանքներու հիմնական ուղղութիւններու քննարկման եւ համադրման, ինչպէս նաեւ ըստ անհրաժեշտութեան մարտավարական որոշ վերանայումներ կատարելու համար, ՀՅԴ Բիւրոն կազմակերպեց Հայ Դատի յանձնախումբերու եւ գրասենեակներու խորհրդաժողով մը:
Խորհրդաժողովին մասնակցեցան առաւել քան քսան երկիրներէ ժամանած Հայ Դատի յանձնախումբերու եւ գրասենեակներու պատասխանատուներ, ինչպէս նաեւ ՀՅԴ կուսակցական մարմիններու ներկայացուցիչներ:
25 Մայիսին կատարուեցաւ խորհրդաժողովին պաշտօնական բացումը, որուն ընթացքին խօսքեր արտասանեցին ՀՅԴ Հայաստանի Գերագոյն մարմինի ներկայացուցիչ Իշխան Սաղաթէլեան, Հայաստանի արտաքին գործոց նախկին նախարար Վարդան Օսկանեան, Տաւուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արք. Գալստանեան, ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Յակոբ Տէր Խաչատուրեան, ՀՅԴ Արցախի Կեդրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ Արա Պուլուզեան եւ ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ, Հայ Դատի եւ քաղաքական հարցերու գրասենեակի պատասխանատու Կիրօ Մանոյեան:
Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինի արտաքին յարաբերութիւններու եւ արարողակարգի բաժինի տնօրէն Նաթան արք. Յովհաննիսեան փոխանցեց Գարեգին Բ. Ամենայն Հայոց կաթողիկոսին պատգամը:
«Երկու օր առաջ հետեւում էի Ադրբեջանի այսպէս կոչուած Ազգային ժողովի նիստին, յետոյ մեր Ազգային Ժողովի նիստին: Եւ գիտէք, երբ խօսոյթները լսում էի, ինձ թւում էր, թէ շփոթել եմ: Երկուսն էլ Ադրբեջանի Ազգային ժողովն է` նոյն խօսոյթով, նոյն տրամաբանութեամբ եւ մէկը միւսին` իբրեւ ադվոկատ (փաստաբան) եւ դատապաշտպան: Շատ ցաւալի է, որ այսօր Հայաստանում կատարւում է այն, ինչը երէկ առաջի օրը Ադրբեջանի Ազգային ժողովում պահանջ դրուեց Հայաստանի կառավարութեանը չէզոքացնել եկեղեցու եւ Սփիւռքի ազդեցութիւնը ռեւանշիստական (վրէժխնդրական) եւ սեպարատիստական (անջատողական) գործունէութեամբ», նշեց Նաթան արքեպիսկոպոսը:
Ըստ Յակոբ Տէր Խաչատուրեանի՝ Դաշնակցութիւնը որոշած է պահպանել Արցախի իր կառոյցները: «Մեզի համար Արցախի հարցը ոչ միայն փակուած չէ, այլ վերջին «պատերազմը» պարզապէս ճակատամարտի կորուստ է, եւ մենք ամէն գնով պիտի պաշտպանենք Արցախի իրաւունքները», յայտարարեց Խաչատուրեան:
Խորհրդաժողովին մասնակցող Բագրատ սրբազանը անդրադարձաւ Հայոց Ցեղասպանութեան հարցին` ընդգծելով, որ այդ հարցը պէտք է ներկայ ըլլայ մեր կեանքի բոլոր ոլորտներուն մէջ: «Մեզ համար, որպէս ազգ, շատ կարեւոր է, որպէսզի յատկապէս Ցեղասպանութեան հարցը, որովհետեւ մեր բոլոր խնդիրներն այս պահին անխուսափելիօրէն ածանցւում են դրանից, զգացմունքային ու միայն պահանջատիրութեան դաշտից տեղափոխուի համակարգային բանականութեան դաշտ, տարածուի մեր կեանքի բոլոր շերտերի, ոլորտների մէջ` որպէս գաղափարաբանութիւն», ըսաւ ան:
Բագրատ սրբազանը ընդգծեց նաեւ, որ մեր հայեացքները պէտք է ուղղենք դէպի ազգի ներուժը, ոչ թէ աշխարհի այս կամ այն բեւեռին: «Նախ ինքներս մեզ պէտք է ուժաւորենք, ինքներս մեզանից չօտարանանք», շեշտեց ան։
Ըստ Արա Պուլուզեանի՝ արցախցիներուն համար առաջնայինը իրենց Արցախ վերադարձի իրաւունքի հարցն է: «Արցախը հայկական պետականութեան գաղափարախօսական հիմքն էր տասնամեակներ շարունակ: Այժմ ՀՀ իշխանութիւնները նոր գաղափարական հիմքի փնտռտուքի մէջ են», նշեց ան։
«Մեզ ստիպում են հրաժարուել մեր անցեալից, որպէսզի կառավարեն մեր ապագան», ըսաւ Իշխան Սաղաթելեան՝ շարունակելով. «Դուք ապացուցում էք, որ սեփական շահերը ճիշդ ձեւակերպողը ոչ միայն մենակ չի մնում միջազգային ասպարէզում, այլ կարողանում է անգամ ամենաանսպասելի տեղադրում գտնել դաշնակիցներ: Հայրենիքում ապրող հայը Հայ Դատի գրասենեակների գործունէութիւնը նոյնականացնում է հայկական շահերի պաշտպանութեան հետ»։
«Իմ պաշտօնավարման աւարտին մենք հայ ժողովրդին բաւական լաւ ժառանգութիւն էինք թողել յատկապէս Արցախի հարցում, որն այժմէական էր նոյնիսկ 2018 թուականին», իր խօսքին մէջ ըսաւ Վարդան Օսկանեան ։ Ան Հայ Դատի գրասենեակներու ներկայացուցիչները նկատեց դեսպաններ եւ ըսաւ. «Ինձ յիշեցրեց իմ նախարարութեան ժամանակը, երբ տարին մէկ անգամ բոլոր դեսպանները հաւաքւում էին Երեւանում` գնահատելու մեր արած աշխատանքը, վերլուծելու իրավիճակը եւ ծրագրելու հետագայ անելիքները: Բայց այդ յիշողութիւններն ու էսօրուայ իրավիճակը տարբերւում են ժամանակի բովանդակութեան առումով: Այդ ժամանակ գոյութիւն ունէր Արցախ` պետական կառոյցներով, ժողովրդի կողմից ընտրուած ղեկավարներով, Հայաստանը բանակցային սեղանի շուրջ կարողանում էր թելադրել իր կամքը: Մենք ունէինք իսկապէս դաշնակիցներ եւ բարեկամներ, որոնք օգնում էին մեզ, նպաստում մեր վարած քաղաքականութեան մէջ եւ նոյնիսկ մեր հակառակորդները յարգում էին Հայաստանի սահմաններն ու ինքնիշխանութիւնը: Այսօր չկայ Արցախ, արցախահայութիւնը զրկուել է իր հայրենիքից, տնից, Հայաստանի դիւանագիտութիւնն անորոշութեան մէջ է, դաշնակցային յարաբերութիւնները փլուզուել են, բարեկամներն անտարբեր են: Հայաստանի դիւանագիտութիւնը յայտնուել է մի ոլորանի մէջ, անողոք մի շրջափուլի մէջ, որից դուրս գալն այս իշխանութիւնների պարագայում անհնարին է»։
Օսկանեան աւելցուց՝ ըսելով, որ մեծ անջրպետ կայ հայ ազգի շահերուն եւ Հայաստանի իշխանութիւններուն շահերուն միջեւ: Ըստ անոր՝ իշխանութեան նպատակը իր բերած արհաւիրքի խարանը ճակատէն սրբելը, ուրիշները մեղադրելը, աթոռը եւ իշխանութիւնը պահելն է, ինչ որ կը բարդացնէ աշխատանքը արտերկրի մէջ։
«Այսօր արցախահայութեան միջազգային երաշխիքներով իրենց տներ եւ հայրենիք վերադառնալու հարցը օրակարգային հարց դարձնելու միակ խոչընդոտը Հայաստանի իշխանութիւններն են: Հայաստանի իշխանութիւնների պատասխանն այն է, որ մենք այլընտրանք չունենք: Հայաստանի իշխանութիւնները կա՛մ չգիտեն, կա՛մ ազնիւ ու անկեղծ չեն: Հայ ժողովուրդն ու Հայաստանն ունեն դիւանագիտական խաղաղ այլընտրանքային լուծումներ այն ամէնին, ինչը Հայաստանի իշխանութիւնները պարտադրաբար անում են: Ուզում եմ վստահեցնել, որ հայ քաղաքական միտքը եւ առաւել եւս` արտաքին քաղաքական միտքը չի չորացել: Կան այլընտրանքներ: Առաջինը մենք պէտք է կարողանանք դուրս գալ պատերազմի սպառնալիքի տակ գործելուց․ այս մտածողութիւնը հանել մեր մտքերից: Մեր հիմնական ուղենիշը, գործունէութիւնը պէտք է լինեն մեր ազգային շահերը: Մենք պէտք է հասկանանք` ոնց ենք համադրելու մեր ազգային շահն ու ստեղծուած իրավիճակը», ըսաւ Օսկանեան։
Ըստ անոր՝ անկախութեան առաջին օրէն եւ հետագայ տարիներուն մեր պետութիւնը խարսխած է հինգ կարեւոր յենասիւներու վրայ` Արցախ, բանակ, սահմանադրութիւն, Հայ առաքելական եկեղեցի եւ Սփիւռք: «Այսօր այդ բոլոր 5 յենասիւները կա՛մ հիմնովին քանդուել են, կա՛մ էապէս թուլացել են: Ոչնչացրել ենք Արցախը, փոշիացրել ենք բանակը, ամէն օր ոտնահարում ենք սահմանադրութիւնը, հալածում ենք եկեղեցին եւ արհամարհում ու մասնատում Սփիւռքը: Բոլորս միասին մեծ անելիք ունենք, որ վերականգնենք ու վերակառուցենք առաջիկայ տարիներին: բայց դա կը լինի միայն ազգային կառավարութեամբ, համախոհութեամբ, ներքին ներդաշնակութեամբ եւ հաւատով», եզրափակեց Օսկանեան:
«Ոչ միայն Թուրքիայի ու Ադրբեջանի վարքն ու խոչընդոտները պէտք է յաղթահարենք, այլեւ` հայրենի պետութեան, իշխանութեան հակազգային քաղաքականութիւնը», շեշտեց Կիրօ Մանոյեան։
Ըստ անոր՝ Հայաստանի իշխանութիւններուն վարած այս հակապետական քաղաքականութիւնը յատկապէս խնդրայարոյց է, երբ օտարները զայն մատնացոյց կ՛ընեն: «Խնդրայարոյց է այն, երբ օտար շրջանակները, մատնացոյց անելով ՀՀ գործող իշխանութիւնների այդ կեցուածքները, հիմնաւորում են իրենց կրաւորական կամ նոյնիսկ բացասական կեցուածքը: Սա հնարաւորութիւն է տալիս ասելու` եթէ ձերոնք այսպէս են անում, մենք իրենցից աւելի հայ չենք լինելու», ըսաւ Մանոյեան՝ ահազանգելով․ «Ադրբեջանի ցեղասպանական գործողութիւնների հետեւանքով հայաթափուել է Արցախը, Բաքւում պատանդ են պահւում հայ ռազմական, քաղաքական անձինք եւ Արցախի Հանրապետութեան նախկին ու գործող ղեկավարներ: Իսկ այստեղ` Հայաստանում Արցախի Հանրապետութեան վտարանդի իշխանութիւնները բացայայտ սպառնալիքի ու հալածանքի են ենթարկւում»: