«ԹԵՐԹ»Ի ԶՐՈՅՑԸ ՀՅԴ ԽՄԲԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՂԵԿԱՎԱՐ ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆԻ ՀԵՏ
«ԹԵՐԹ».- Պարոն Ռուստամեան, որքանո՞վ Է ռէալ ՀՅԴի կոալիցիա մտնելու հաւանականութիւնը:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Արդէն, իսկապէս, չեմ հասկանում, թէ ինչու է այս հարցը անընդհատ օրակարգում: Իմ մօտ այն տպաւորութիւնն է, ինչպէս միշտ ասել եմ, կարեւորը՝ հարցը հնչեցնելն է, պատասխանը չեն ուզում լսել:
Բացատրեմ. կան մի շարք նախադրեալներ, որոնք կարող են նպաստել ՀՅԴի կոալիցիա մտնելուն:
«ԹԵՐԹ».- Ի՞նչ նախադրեալներ:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Դէ, օրինակ, ԱԺից յետ են կանչուել հայ-թուրքական արձանագրութիւնները, որոնց պատճառով լքեցիք կոալիցիան ժամանակին, գումարած սահմանադրական փոփոխութիւնների հարցում ՀՅԴի ու ՀՀԿի տեսակէտների համընկնումը: Նաեւ այս վերջին գործընթացներում Դաշնակցութեան հաշտարար առաքելութիւնը:
Այդ բոլորը խօսում է նրա մասին, որ Դաշնակցութեան որդեգրած մարտավարութիւնը եւ քաղաքականութիւնը յաջողում են: Բա սա չեն ուզում տեսնել, այլ ուզում են ձեւը տեսնել՝ բովանդակութիւնից զրկելով այն: Այսինքն՝ այս ամէն ինչն անում է Դաշնակցութիւնը, որպէսզի կոալիցիա մտնի: Ո՛չ, այս ամէն ինչը Դաշնակցութիւնն անում է, որպէսզի երկրում իրավիճակ փոխուի, ամբողջական փոփոխութիւններ տեղի ունենան: Սրա համար է անում: Իսկ կոալիցիա մտնելը միջոց է, դրան հասնելու ձեւերից մէկն է, որը, եթէ այս գործընթացը մեզ ամբողջութեամբ բաւարարեց, մենք մեր որոշումը կը կայացնենք եւ դա կը կատարուի շատ հրապարակային: Հիմա բոլորը փորձում են Դաշնակցութեան տեղը որոշումներ կայացնել:
«ԹԵՐԹ».- Իսկ ի՞նչ պէտք է լինի, որ ձեզ լիարժէք բաւարարի:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Մենք մեր քննարկումների եղանակներն ունենք, միջոցները, խորքերն ունենք: Մենք ամէն ինչ անում ենք խորքային քննարկումների արդիւնքում. Դաշնակցութիւնը ժողովներ է գումարում, ժողովների միջոցով մարտավարութիւն է ճշդում, այդ մարտավարութեանը համապատասխան ընթացք է որդեգրում: Բոլոր նրանք, որ սա չեն ուզում տեսնել, անընդհատ յայտնւում են քաղաքական տուայտանքների մէջ Դաշնակցութեանը վերաբերող հարցերի կապակցութեամբ: Սա ենք մենք արձանագրում անընդհատ:
«ԹԵՐԹ».- Նոր քաղաքական վիճակ է ստեղծուել երկրում, շատերը գնահատեցին որպէս նոր իրավիճակ, աննախադէպ: Դո՞ւք ինչպէս էք այն գնահատում:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Մենք վաղուց ենք գնահատական տուել, մենք ախտորոշում ենք կատարել երկրում ստեղուած իրավիճակի…
Այսինքն՝ երբ այն ժամանակ հնարաւոր էին բախումներ, արիւնահեղութիւն, դրանից յետոյ ԲՀԿ նախագահի յայտարարութիւնից յետոյ նոր իրավիճակ ստեղուեց, դա նկատի ունեմ:
Այո՛, մենք ասում ենք՝ կայ այլընտրանք չճանաչող մէկ ճանապարհ, եւ դա այն ճանապարհն է, որն առաջարկում է Դաշնակցութիւնը, եւ հիմա շատ ուրախ եմ, որ ողջամիտ տրամաբանութեամբ շարժուող բոլոր քաղաքական ուժերը գալիս են կամաց-կամաց դրան: Այսինքն՝ մենք այնպիսի վիճակում ենք, որ իրաւունք չունենք մեզ այնպիսի շքեղութիւն թոյլ տալ, որ երկրում ցնցումներ առաջանան այնպէս, որ մենք կորցնենք եղածը՝ ոչինչ ձեռք չբերելով, ունենալով շատ յստակ մարտահրաւէրներ, որոնք մեր առաջ կանգնած են. սահմանների վիճակ, Ցեղասպանութեան 100ամեակ: Եւ մենք, բնականաբար, այս ամէնը նկատի ունենալով, պարտաւոր ենք գտնել այնպիսի ձեւեր, որ մի կողմից հարցերը լուծուեն, մի կողմից էլ նոր պրոբլեմներ էլ չառաջանան: Դրա համար պէտք է անյաղթահարելի խնդիրներ չառաջացնենք: Սա դժուար հմտութիւն պահանջող քաղաքականութիւն եւ մարտավարութիւն է պահանջում: Սա այն է, ինչ անում է Դաշնակցութիւնը:
«ԹԵՐԹ».- Յիշում եմ՝ տարիներ առաջ դուք խօսեցիք գերեզմանային կայունութեան մասին, եւ կայունութիւն պահպանելու իւրաքանչիւր քայլ եւ կամ մոտիվացիա (շարժառիթի ընձեռում-Խմբ.) իշխանութեան կողմից չէ՞ք կարծում, որ վտանգաւոր են երկրում ժողովրդավարութեան համար: Եւ չէ՞ք տեսնում վտանգներ, որ երկրում միակենտրոն քաղաքական համակարգ կարող է ձեւաւորուել:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Ճիշդ էք ասում, բայց մի մասն ասում էք՝ միւս մասն էլ ասէք: Ես ասել եմ, որ գերեզմանային կայունութիւն չպէտք է լինի, այլ պէտք է լինի ժողովրդավարական կայունութիւն, որը նշանակում է այնպիսի իրավիճակ, որտեղ ժողովրդավարական գործընթացները պէտք է ընթացքի մէջ դրուեն, կայունութիւնը դրան պէտք է նպաստի: Ոչ թէ կայունութիւնը նպատակ դառնայ: Որ ժողովրդավարական գործընթացները առաջ գնան անվտանգ կերպով: Եւ սա ենք մենք ասում հիմա էլ: Այն, ինչ առաջարկւում եւ իրականացւում է, բնաւ գերեզմանային կայունութեան հետ կապուած չէ: Մեր երկրում տեղի են ունենում այն փոփոխութիւնները, որոնց մասին մենք ասում ենք եւ դա ձեւակերպել ենք 7 կետերի մէջ, դրա իրականացման ուղղութեամբ յստակ քայլեր, այո՛, նշմարւում են: Եւ սա չի կարող գերեզմանային կայունութիւն առաջացնել, հակառակը, կը փոխի իրավիճակը ամբողջապէս այնպէս, որ մենք ունքը կը սարքենք, բայց աչքը չենք հանի: Այդ ուղղութեամբ ենք մենք հիմա աշխատում, եւ լաւ է, թէ՛ իշխանութիւնները, թէ՛ քաղաքական այլ ուժեր հասկանում են, որ Հայաստանի ներկայ իրավիճակում այլ ճանապարհ չկայ, քան այն, ինչ առաջարկում է Դաշնակցութիւնը: Շատ լաւ է, որ այս հողի վրայ համաձայնութիւն կատարուեց: Եւ սա պէտք է ողջունել եւ չպէտք է մեկնաբանուի, որ մէկը յաղթել է, միւսը պարտուել է:
«ԹԵՐԹ».- Իսկ չի՞ ստացւում, որ նաեւ ձեր նշած ճանապարհի հետ չհամաձայնողները դուրս են մղւում քաղաքական դաշտից:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Ովքեր որ համաձայն չեն, նշանակում է, որ ուզում են երկրում արիւնահեղութիւն լինի, դրա գնով փորձում են ինչ որ փոփոխութիւններ առաջացնել: Այո՛, փոփոխութիւններ կը լինեն, բայց դրանք կործանարար կը լինեն, սա է մեր ասածը: Ոչ մի զոհ չարժի տալ այսօր յանուն այն նպատակների, որ մարդիկ փորձում են ներկայացնել: Նրանք, ովքեր ասում են՝ զոհերը պէտք են, իրենք դեռ տասը զոհի պատասխանը չեն տուել դեռ:
Ասացին՝ զոհեր պէտք չեն:
Շատ լաւ, ասացին, պէտք չէ, ուրեմն կարող ենք իրենց հետ լայն համաձայնութեան դաշտում աշխատել, ինչը տեղի է ունեցել քառեակում, որը դադարեց գոյութիւն ունենալ որպէս քառեակ մեր կողմից հէնց այդ պատճառով: Քառեակը յաջողում էր այն ժամանակ, երբ դնում էր այնպիսի խնդիրներ, որոնք «յանուն»ով էին առաջնորդւում, երկրի շահով էին առաջնորդւում եւ ամենակարեւորը՝ դրւում էին այնպիսի խնդիրներ, որոնք կարող էր իրականացուել, չէր դրւում այնպիսի նշաձող, որը չէր կարող յաղթահարուել եւ կարող էր ծաղրուծանակի առարկայ դառնալու պատճառ դառնալ: Եւ երբ յիշում էք՝ քառեակի հետ կապուած իրադարձութիւնները տեղի ունեցան, ես ասացի, որ իրենց յաջողութիւն եմ մաղթում, բայց երկու բանից պէտք է խուսափել: Առաջին՝ չյուսահատեցնել ժողովրդին եւ չտանել մարդկանց արիւնահեղութեան: Եւ եթէ այս երկուսից խուսափեն ուզեն-չուզեն, կը գան մեր դաշտ:
«ԹԵՐԹ».- Ափսոսո՞ւմ էք, որ եռեակ ձեւաչափն այլեւս չկայ:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Այն տրամաբանութեամբ, որ քառեակ գոյութիւն չունի, ես ափսոսում եմ, եռեակը պարզապէս մեր մարտավարութիւնը չընդունելով՝ դարձաւ եռեակ եւ կեանքը ցոյց տուեց, որ դա ճիշդ ճանապարհ չէր: Սա է խնդիրը, այն, որ սա իրականութիւն է, որի հետ չեն ուզում հաշուի նստել: Դրա համար ուզում են Դաշնակցութեան արածները ձեւախեղել, դարձնել սակարկութեան նպատակ հետապնդող քայլեր, կոալիցիա մտնելու հետ կապուած քայլեր: Իրական, լուրջ խնդիրներ չեն ուզում տեսնել, չեն ուզում գնահատել Դաշնակցութեան իսկապէս խոհեմ պահուածքը, որովհետեւ սա իրենց ձեռ չի տալիս: Դրա համար էլ վարկաբեկում են, ցեխ շպրտում, թէ իբր Դաշնակցութեան ուզածը կոալիցիա մտնելն է: Բա ես էլ հարց եմ տալիս՝ բա ինչո՞ւ նոյն Դաշնակցութիւնը դուրս եկաւ կոալիցիայից: Բա կը մնար, էլի, եթէ խնդիրն այդ պորտֆելներն (նախարարական պաշտօնները-Խմբ.) են: Դաշնակցութեան համար դա երբեք ինքնանպատակ չի եղել: Եւ երբ մեր սկզբունքներին հակասող իրավիճակներ են եղել, մենք միշտ էլ յայտարարել ենք, որ կոալիցիայից դուրս կը գանք:
«ԹԵՐԹ».- Համարո՞ւմ էք, որ ԲՀԿն հիմա ճնշումների է ենթարկւում որպէս քաղաքական ուժ:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Ես կարծում եմ, որ այդ իրավիճակը փոխուել է, եւ հիմա նման բան տեղի չի ունենալու, որովհետեւ, այո՛, գնացել է հաշտեցման գործընթաց, որը մենք ողջունում ենք:
Կայ կարծիք, որ այդ հարցում կան երկակի ստանդարտներ:
Երկակի ստանդարտները գործելու են այնքան ժամանակ, քանի դեռ համակարգը չի փոխուել: Դրա մասին մենք վաղուց ենք ասել: Առաջին նախագահ, երկրորդ, հիմա որ դժգոհում են, իրենց ժամանակ էլ են նման քայլեր կատարուել, ինչից դժգոհել է ողջ հասարակութիւնը: Նոյն ընդդիմութիւնը դժգոհել է, եւ այդ քայլերը եղել են այն ժամանակ էլ: Այդ ինչպէ՞ս եղաւ, որ այն ժամանակ կարելի էր, հիմա չի կարելի: Դա տեղի է ունենում այս համակարգի առկայութեան պատճառով:
«ԹԵՐԹ».- Սահմանադրութեա՞ն այսինքն:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Այո՛, համակարգը քանի դեռ չի փոխուել, չորրորդ նախագահն էլ գայ, չորրորդ նախագահի դէմ էլ ինչ որ շարժումներ սկսուեն, նոյնը այդ նախագահն է անելու:
«ԹԵՐԹ».- Չէ՞ք կարծում, որ սա իդէալիստական մօտեցում է:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Ո՛չ, շատ պրագմատիկ (գործնական-Խմբ.) մօտեցում է, որովհետեւ աշխարհում, ԵՄ 27 անդամ-երկրներից 19ը խորհրդարանական մոդելով կառավարուող երկրներ են: Սրա իդէալիստականը ո՞րն է:
Dzer hamar inche midjots che?