ԱՆԱՀԻՏ ՏԷՐ ՆԵՐՍԻՍԵԱՆ
Սկզբնաղբիւր Եղող Երկ մը
Քրիստափոր Միքայէլեան (1859-1905) հայկական Սփիւռքի մէջ Դաշնակցական բոլոր ակումբներու պատերուն վրայ գտնուող սրբանկարային պատկեր մըն է: Ան միշտ կը զետեղուի Ռոստոմի (1867-1919) եւ Սիմոն Զաւարեանի(1866-1913) հետ՝ իր կազմած կուսակցութեան հիմնադիր եռեակի լուսանկարներուն կեդրոնը: Եւ թէեւ անոր անունը յաճախ կը մէջբերուի բանախօսութեան, յօդուածներու կամ յեղափոխական երգերու մէջ՝ Քրիստափոր Միքայէլեան մեզի համար կը մնայ անծանօթ մը:
Ահա այս բացը լրացնելու համար է, որ Արա Գրիգորեան ձեռնարկած է ներկայացնել անոր կեանքն ու գործը: Ան կը բացայայտէ մարդ մը, որուն գաղափարներն ու գործունէութիւնը ծանօթ էին միայն հայ գրականութեան ծանօթ կուսակցականներու: Այս մէկը պատմական սովորական գիրք մը չէ, այլ՝ պատմական վէպ մը, որ ուղղուած է լայն հասարակութեան, եւ այդ է անոր մեծ արժէքը:
Մանրակազմ եւ կաղ Քրիստափոր կը յաջողի ներշնչել իր կեանքի իւրաքանչիւր հանգրուանին: 1894-1896ի համիտեան ահաւոր ջարդերը, որոնք 300,000 զոհ պատճառեցին, զինք չեն շեղեր իր նպատակէն: «Պանք Օթոման»ի գործողութեան եւ անոր յաջորդող Խանասորի գործողութեան յաջողութենէն ետք՝ Քրիստափոր ՀՅԴի ջանքերը կ՛ուղղէ Եւրոպայ, Հայ Դատի ի նպաստ քարոզչութեան:
Ջարդերուն զոհերուն վրէժը լուծելու գաղափարէն տարուած՝ Քրիստափոր կ՛ուզէ մահապատիժի ենթարկել «կարմիր սուլթան»ը. կը կազմակերպէ «Նժոյգ» գործողութիւնը: Ան զինակիցի մը հետ կը մահանայ սուլթանի մահափորձին համար օգտագործուելիք ռումբի մը փորձարկման ընթացքին: