«ԹԵՐԹ»Ի ՀԱՐՑԱԶՐՈՅՑԸ ՀՅԴ ԳԵՐԱԳՈՅՆ ՄԱՐՄՆԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉ, ԱԺ ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ ԽՄԲԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՔԱՐՏՈՒՂԱՐ ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆԻ ՀԵՏ
Ազգային Ժողովի Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն խմբակցութեան քարտուղար Աղուան Վարդանեանը կարծում է, որ Թուրքիայի՝ ԵԱՏՄ հետ մաքսային համաձայնագիր կնքելու յայտարարութիւնը դեռ ցանկութիւն է, բայց եթէ գործընթաց սկսուի, աբսուրդ (անհեթեթ-Խմբ.) է, որ Թուրքիան միանայ համաձայնագրին, երբ ԵԱՏՄ անդամ երկրներից մէկի հետ փակ սահման ունի:
Ըստ նրա՝ եթէ կրկին առաջ գայ հայ-թուրքական սահմանը բացելու հարցը եւ ինչպէս հայ-թուրքական արձանագրութիւնների պարագայում կրկին Թուրքիան նախապայմաններ դնի, ապա Հայաստանը պէտք է վետօ դնի գործընթացին:
Անդրադառնալով Խոսրովի Անտառի հրդեհից յետոյ բնապահպանութեան նախարար դաշնակցական Արծուիկ Մինասեանին ուղղուած քննադատութիւններին, այդ թւում՝ Արարատի մարզպետի կողմից հնչեցուած՝ Աղուան Վարդանեանն ասաց, որ Արծուիկ Մինասեանն ասել է՝ ինքը որեւէ խնդիր չունի իրենց հին ընկերոջ՝ Արամայիս Գրիգորեանի հետ:
«ԹԵՐԹ».- Թուրքիայի էկոնոմիկայի նախարարը յայտարարել է, որ իր երկիրը մտադիր է մաքսային համաձայնագիր կնքել ԵԱՏՄի հետ: Կարո՞ղ ենք ասել, որ այս քայլով Թուրքիան ճանապարհ է բացում յետագայում ԵԱՏՄին անդամակցելու համար:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Առայժմ գոնէ այն, ինչ յայտնի է, ցանկութիւն է, որը ենթադրում է յետագայ քննարկումներ, զարգացումներ: Աշխարհը միագիծ չէ, շատ բազմակողմանի, բազմաշերտ յարաբերութիւնների կծիկ է իւրաքանչիւր պետութեան համար: Մեզ համար այս հարցը առանձնայատուկ է, քանի որ մենք ունենք որոշակի խնդիրներ, ունենք Թուրքիայի հետ փակ սահման: ԵԱՏՄ մաքսային համաձայնագրին Թուրքիայի միանալու հարցը, ենթադրում եմ, պէտք է քննարկուի նաեւ Հայաստանի հետ: Տեսնենք՝ ինչ զարգացումներ կը լինեն:
«ԹԵՐԹ».- Ձեր կարծիքով՝ Հայաստանը պէ՞տք է վետօ դնի նշուած համաձայնագրին Թուրքիայի անդամակցութեան մասով: ԵԱՏՄի մաքսային համաձայնագրին Թուրքիայի միանալը ենթադրո՞ւմ է, որ հայ-թուրքական սահմանը պիտի բացուի: Ժամանակին հայ-թուրքական արձանագրութիւնները, որով եւս ենթադրւում էր, որ պիտի սահմանը բացուի, տապալուեցին Թուրքիայի նախապայմանների պատճառով, եւ Դաշնակցութիւնն արձանագրութիւններին դէմ էր:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Արդեօք համաձայնագրին միանալը ենթադրո՞ւմ է, որ սահմանը պիտի բացուի: Ե՛ւ Հայաստանը, եւ՛ Թուրքիան Եւրախորհրդի անդամ երկրներ են, Առեւտրի համաշխարհային կազմակերպութեան անդամներ են, որտեղ եւս փոխադարձ պայմաններ կան, բայց դա չի ապահովել սահմանի բացումը: Աւելին ասեմ, երբոր քննարկւում էին հայ-թուրքական արձանագրութիւնները եւ օրակարգի հարցերից մէկը նաեւ սահմանի բացման հարցն էր, մեր կուսակցութիւնը ծաւալուն մասնագիտական հետազօտութիւն անցկացրեց, թէ հաւանական բացումը Հայաստանի տնտեսութեան վրայ ինչ ազդեցութիւն կարող է ունենալ. այստեղ բազմաթիւ խնդիրներ կան: Ճիշդ է, այսօր էլ Հայաստան տարբեր ճանապարհներով Թուրքիայից ապրանքներ հասնում են, բայց Թուրքիայի տնտեսութիւնն այնպէս է կառուցուած, որ իր ներքին արտադրողին խթանելու բազմաթիւ պետական մեթոդներ, միջոցներ կան, ինչը կը ստեղծի անհաւասար դաշտ եւ մեր ներքին տնտեսութեան վրայ կարող է ազդել:
Ես չեմ հաւատում, որ Թուրքիան պատրաստ է այսօր միակողմանիօրէն բացել սահմանը, եւ ձեր յիշատակած նախապայմանները հէնց դա են վկայում: Մենք ունենք Թուրքիայի հետ յարաբերութիւնների կարգաւորման մեր հայեցակարգը, որը արձանագրութիւնների նախաստորագրումից յետոյ լաւագոյնս արտայայտուել է Սահմանադրական դատարանի (ՍԴ) որոշման մէջ: Բնական է, որ Հայաստանը պէտք է կարողանայ իր շահերը պաշտպանել: Ո՞ւր կը հասնեն այս քննարկումները, բանակցութիւնները՝ յետագայում կ՛երեւայ: Հայաստանն իր շահերը միանշանակ պէտք է կարողանայ գնահատել, հետապնդել: Ես չէի ասի, որ Հայաստանը միանշանակ վետօ պիտի դնի Թուրքիայի՝ մաքսային համաձայնագրին միանալու հետ կապուած: Բայց այն հայեցակարգը, որը այսօր դրուած է, ՍԴ որոշման մէջ կայ, դրանից անհնար է շեղուելը, դա միանշանակ է: Եթէ որեւէ շեղում նկատուի, ուրեմն պէտք է վետօ դրուի:
Ի վերջոյ ժամանակը ցոյց տուեց, որ այն բոլոր վտանգները, որ նախանշում էր Դաշնակցութիւնն արձանագրութիւններում, իրական էին: Յետագայում Հանրապետութեան նախագահի ելոյթներն այդ թեմայով եւ ՍԴ որոշումը ամբողջովին եկան այդ տեսակէտին:
«ԹԵՐԹ».- Այսինքն՝ դուք դէ՞մ չէք, եթէ Թուրքիան մեզ հետ միասին յայտնուի տնտեսական նոյն կաթսայի, միութեան մէջ, եթէ սահմանը բացելիս նախապայմաններ չլինեն:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Մենք երբեք չենք ասել, որ դէմ ենք Թուրքիայի հետ յարաբերութիւններին: Մենք ասել ենք, որ այս նախապայմաններով անհնար է, սա հարցի լուծում չէ եւ սա վտանգում է Հայաստանի լինելիութիւնը: Բայց եթէ կը գան Դաշնակցութեան նոյն տեսակէտին, ինչին ժամանակին եկան Հայաստանի իշխանութիւնները, եւ յարաբերութիւնները կը կարգաւորուեն առանց նախապայմանների, իհարկէ բաց սահմանները լաւ են, քան փակ սահմանները: Այստեղ գերակայ մի խնդիր կայ՝ անթոյլատրելի է, որ Հայաստանի շահը որեւէ կերպ ոտնահարուի այս կամ այն պետութիւնների հետ յարաբերութիւնների միջոցով: Հայաստանը պէտք է այնքան ուժ եւ կամք ունենայ, որ շարունակի հետեւել իր դրած սկզբունքներին, որոնք, կրկնեմ, ՍԴն արձանագրել է: Աբսուրդ է, որ նոյն Մաքսային միութեան մէջ լինի մի երկիր, որը ունի անդամ երկրներից մէկի հետ փակ սահման:
«ԹԵՐԹ».- Պարո՛ն Վարդանեան, անցնենք ներքաղաքական թեմայի՝ Խոսրովի Անտառի հրդեհի շուրջ դաշնակցական նախարար Արծուիկ Մինասեանի հրաժարականի վերաբերեալ խօսակցութիւններին, քննարկումներին, նրա հասցէին հնչող մեղադրանքներին: Չնայած երէկ Արծուիկ Մինասեանը ասել էր, որ իրեն Դաշնակցութիւնը եւ ՀՀ Նախագահն են նշանակել նախարար եւ չի պատրաստւում հրաժարական տալ:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Գիտէք, հրդեհներն այնպիսի երեւոյթ են, տարերային աղէտ, որ ամէն տեղ էլ պատահում են: Նայէք Եւրոպայում, մեր հարեւան Վրաստանում: Մէկ-երկու լրատուամիջոց, լրագրող ինչ-որ բաներ ուղղորդուած նետում են ասպարէզ՝ արհեստական թեմա է: Արծուիկ Մինասեանը հրդեհաշիջման աշխատանքների ակտիւ մասնակիցներից էր, եւ ուղղակի լուրջ չէ նրա հրաժարականի հարցը քննարկելը:
«ԹԵՐԹ».- Արարատի մարզպետը՝ Արամայիս Գրիգորեանը, ով նախկինում նաեւ դաշնակցական քուոտայով (մասնաբաժինով-Խմբ.) նախարար էր, Արծուիկ Մինասեանի վերաբերեալ մարզպետարանի պաշտօնական կայքէջում քննադատութիւն է հնչեցրել՝ մարզպետարանի անունից յօդուած տեղադրելով: Նա խորհուրդ է տալիս Արծուիկ Մինասեանին հրդեհի մեղաւորներին իր շուրջը փնտռել , շնորհակալութիւն յայտնել, որ կամաւորները մարզպետի գլխաւորութեամբ աջակցել են հրդեհաշիջման աշխատանքներին: Նշւում է նաեւ, որ Արծուիկ Մինասեանը մարզպետի դէմ նիւթեր է պատուիրում:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Կրիտիկական (ճգնաժամային-Խմբ.) իրավիճակները, ինչպիսին այդ հսկայական հրդեհներն են, ոչ միայն Արարատի տարածաշրջանում, այլ Վայոց ձորի տարածաշրջանում՝ մի քանի օր առաջ, միշտ սրում են ինչ-որ խնդիրներ: Կարծում եմ՝ որեւէ լուրջ խնդիր չկայ, երէկ ինքը՝ Արծուիկ Մինասեանն էր ասել, որ ինքը որեւէ խնդիր չունի Արարատի մարզպետի՝ մեր հին ընկերոջ՝ Արամայիս Գրիգորեանի հետ: Այստեղ թէժացնողների որոշակի նշաններ կան, կարծում եմ՝ կ՛անցնի, հանգիստ եղէք: