Ո՞վ յանձնեց Արցախը, եւ ի՞նչ կը բանակցէին նախնիները եւ ներկաները. այս հարցը 12 Փետրուարին, Հայաստանի Ազգային ժողովին մէջ դարձեալ վերածուեցաւ թէժ բանավէճի մը՝ ընդդիմութեան եւ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի միջեւ:
Վէճը ծայր առաւ, երբ Ազգային ժողով-կառավարութիւն հարցում-պատասխան օրակարգին ընթացքին, նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարեանի որդին` ընդդիմադիր «Հայաստան» խմբակցութեան պատգամաւոր Լեւոն Քոչարեան փորձեց վարչապետէն ճշդել, որ արդեօք կը միանայ, ինչպէս ինք ձեւակերպեց, Ազգային ժողովի նախագահ Ալէն Սիմոնեանի «ճղճիմ խօսոյթին», թէ Փաշինեան պատրաստ է ներողութիւն խնդրել արցախցիներէն: Քոչարեան, մինչ այդ, հարցումը ուղղելու զուգահեռ շեշտեց, որ ինքնին Փաշինեանն է, որ Արցախը ճանչցաւ Ատրպէյճանի կազմին մէջ։
«2018 թուականին դուք եկաք իշխանութեան, յայտարարեցիք, որ սկսում էք զրոյական կէտից բանակցութիւնները, եւ ի վերջոյ, բանակցային գործընթացի ձախողումից յետոյ բանը հասաւ պատերազմին, եւ բոլորս գիտենք` ինչ եղաւ: Դրանից յետոյ գնացիք Ալիեւի մօտ, Էրդողանի մօտ, ճանաչեցիք Արցախը Ադրբեջանի կազմում, որից յետոյ արցախահայերը յայտնուեցին շրջափակման մէջ, ճանապարհը փակուեց, եւ ինն ամիս ահռելի դժուարութիւնների մէջ մնալով, ի վերջոյ ենթարկուեցին յարձակման եւ էթնիկ (ցեղային) զտման», յայտարարեց Քոչարեան:
«Դէ կարծում եմ` դեռ պէտք է պարզենք` խօսակցութիւններից որոնք են ճղճիմ, որոնք են ոչ ճղճիմ: Ձեր հարցի մէջ էնքան փաստական սխալներ կան, որ հիմա էդ փաստական սխալներին որ անդրադառնանք, կարող է պարզուի` ներողութիւն խնդրելու անհրաժեշտութիւն դուք ունէք», հակադարձեց Փաշինեան, որ ապա անդրադարձաւ բանակցային գործընթացի ձախողութեան մեղադրանքին՝ պնդելով, որ եթէ անոնք ձախողած չըլլային, զերօ կէտէն սկսելու անհրաժեշտութիւն չէր ըլլար:
«Ընդհակառակը, էդ բանակցային գործընթացը որ յաջողուած լինէր, նոր եկողը կ՛ասէր` այ, էս ինչ լաւ է, յաջողուած բանակցային գործընթաց է, բերէք դափնիները էդ բանակցային գործընթացի վերցնենք մեզ: Մինչեւ հիմա դուք, ես զարմանում եմ, էլի, հլը բանակցային գործընթացից էք խօսում, բանակցային գործընթացի յաջողութիւնից էք խօսում, խօսում էք Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հետ կապուած ճանաչել-չճանաչելո՞ւց», յայտնեց Փաշինեան:
Ան յիշեցուց, որ Լեւոն Քոչարեանի հօր՝ Ռոբերտ Քոչարեանին եւ միւս նախագահներուն առաջարկած է բանավիճիլ այս հարցերուն շուրջ, բայց մերժում ստացած է: «Հլը դո՛ւք ասեցիք, որ բանավիճելու բան չունէք, ձեր հայրիկի փոխարէն, եթէ չեմ սխալւում, դո՛ւք հանդէս եկաք, որ բանավիճելու բան չունի, ի՞նչ էք եկել ստէ բանավիճում: Հիմա ունէ՞ք բանավիճելու բան, թէ՞ չունէք բանավիճելու բան: Եթէ ձեր հայրիկը ինձ հետ բանավիճելու բան չունի, ես ձեզ հետ ընդհանրապէս բանավիճելու բան չունեմ ընդհանրապէս: Բայց հայրիկին էսօր երեկոյեան հարցրէք` ամէն դէպքում, կա՞յ բանավիճելու բան, թէ՞ չկայ բանավիճելու բան»:
«Ի միջի այլոց, ձեզ բանավիճելու առաջարկ արել է Վարդան Օսկանեանը, ով շատ լաւ տեղեակ է, ու եթէ ձեր խնդիրը իրապէս հանրութեանը ինչ-որ բան ցոյց տալն է, կարայիք գնայիք բանակցէիք կամ գոնէ Արարատ Միրզոյեանին գործուղէիք էդ բանակցութիւններին, եթէ իրապէս նպատակը դա է, այլ ոչ թէ հերթական ինչ-որ շոուն: Իսկ մնացած մասով ես հասկացայ մի բան, որ Ալէն Սիմոնեանի խօսոյթի հետ դուք համաձայն էք, ով վիրաւորել է 120 հազարից աւել մեր հայրենակիցներին», հակադարձեց Քոչարեան:
Փաշինեան դարձեալ վերահաստատեց նախապէս ըսածը, որ 1994էն ի վեր բանակցային գործընթացը եղած է Լեռնային Ղարաբաղը Ատրպէյճանի կազմ վերադարձնելու մասին: Իբրեւ պատասխան ընդդիմադիր պատգամաւորներուն կողմէ հնչած յորդորներուն, թէ այդ պարագային թող հրապարակէ բանակցային փաստաթուղթերը՝ Փաշինեան դարձեալ տեղեկացուց, թէ տակաւին կը գոյքագրեն այդ փաստաթուղթերը, որովհետեւ անոնք ցաքուցրիւ են: «Ես ձեզ խորհուրդ եմ տալիս` դրա հետ յոյսեր մի կապէք, որովհետեւ էդ հրապարակածը ձեր վիճակը չի լաւացնելու, մենակ վատացնելու է: Իզուր յոյսեր մի կապէք, էնտեղ ձեզ համար ոչ մի լաւ եւ յուսադրող բան չկայ: Մեզ համար էլ չկայ, բայց ձեզ համար էլ չկայ», ըսաւ ան:
Խօսելով արցախահայերու ցեղային զտման մասին` Փաշինեան հարցուց, հաւանաբար նկատի ունենալով Լեւոն Քոչարեանը, որ ծնունդով արցախցի է. «Որ էթնիկ զտման մասին էք խօսում, բա ձեզ ո՞վ է էթնիկ զտման ենթարկել, որ դուք 98 թուից Հայաստանում էք, ո՞վ է ձեզ ենթարկել էթնիկ զտման, մի հատ բացատրէք: Եւ առանց էթիկ զտման ենթարկուելու եկել էք եւ ի՞նչ էք արել` Սադարակում բանակցել էք էն, ինչ որ բանակցել էք, մեզ էլ մի հատ ասում էք` «ճանաչեցիք», էդ դո՛ւք էք ճանաչել: Ախր ես ուրիշ բան ասեմ, ազնուութեան համար ասեմ, որ ուզենայիք էլ` չէիք կարող չճանաչել»:
Փաշինեան նաեւ անդրադարձաւ Միացեալ Նահանգներ կատարած այցելութեան եւ ունեցած հանդիպումներուն, յատկապէս փոխնախագահ Ճէյ Տի Վենսի հետ տեսակցութեան:
«Հանդիպումը բաւականին երկար է տեւել, տեղի է ունեցել 1+3 ձեւաչափով, այսինքն` դա տետ ա տետ (դէմ դիմաց) խօսակցութիւն չի եղել, պատուիրակութեան անդամներից մասնակցել են հանդիպմանը` մասնակցել է մեր կողմից դեսպանը Հայաստանի Հանրապետութեան Միացեալ Նահանգներում, կառավարութեան աշխատակազմի արտաքին կապերի վարչութեան պետն է մասնակցել, իմ մամուլի խօսնակն է մասնակցել, եւ հանգամանալից եւ մանրամասն խօսակցութիւն է տեղի ունեցել, ընդ որում` տեղի է ունեցել, էսպէս ասած, իրենց համար խառը միջավայրում, եւ մենք բարձր ենք գնահատում, որ այդ պայմաններում այդ հանդիպման հրաւէրը, երկուստեք ձեւաւորուել է յընթացս հետաքրքրութիւն նման հանդիպում անցկացնելու, եւ տեղի է ունեցել: Ես գնահատում եմ շատ կարեւոր եւ շատ արդիւնաւէտ», յայտարարեց Փաշինեան:
Երեւանի Հանրապետութեան հրապարակին վրայ ատրպէյճաներէն «Ղարաբաղ» երգող տղամարդոց մասին Քրիստինէ Վարդանեան հարցուց, որ ինչո՞ւ իրաւապահները չէին փորձած պարզել, թէ ո՞վ են անոնք եւ ինչ նպատակով կատարած են այդ գործողութիւնը, փոխարէնը ձերբակալած են այդ տեսանիւթը տարածած անձը:
«Էդ ակցիայի (արարքի) նպատակներից մէկը, դա ոչ մի կապ չունի Ադրբեջանի հետ, Հայաստան-Իրան յարաբերութիւններում պրոբլեմ (խնդիր) առաջացնելու համար է, դա բեմադրուած … էդ երգի կատարողները Իրանի քաղաքացիներ են: Ես չեմ զարմանայ, եթէ պարզուի` ձեզ յայտնի շրջանակներից էդ մարդկանց վճարել են, տարել են կանգնացրել են, երգել են տուել, համացանց են գցել, որ Իրանի ու Հայաստանի յարաբերութիւններում պրոբլեմ առաջացնեն», յայտարարեց Փաշինեան՝ պնդելով, որ Հայաստանի դէմ տեղի կ՛ունենայ տարբեր ուղղութիւններով պատերազմ, որուն մէկ դրսեւորումն է ասիկա։
Իբրեւ պատասխան Փաշինեանի վերոյիշեալ մեղադրանքներուն` ընդդիմադիր պատգամաւոր Գեղամ Մանուկեան խորհրդարանէն ուղիղ դիմեց Ազգային անվտանգութեան ծառայութեան տնօրէն Արմէն Աբազեանին՝ ըսելով, որ Փաշինեան Ազգային ժողովի ամպիոնէն կը հաղորդէ տուեալ յանցագործութեան մասին: «Վաղը նաեւ գրաւոր դիմելու եմ ԱԱԾի պետին` թող Փաշինեանի յայտարարութեան հիման վրայ հետաքննութիւն սկսի, տեսնենք ով է գործակալը», շեշտեց Մանուկեան:
«Ամէն տենց տափակ տեսարանից պէտք չէ, որ հանրութիւնը ցնցուի, ընդդիմութիւնը ցնցւում է, թող ցնցուի, իրա բեմադրած տեսարանն է, թող ցնցուի», ըսաւ Փաշինեան: