«Ասպարէզ» օրաթերթի խմբագրատուն այցելեց Հիւսիսային Իրանի պատգամաւոր եւ Իրանի Իսլամական հանրապետութեան խորհրդարանի անդամ Գէորգ Վարդանեան, որ անձնական այցելութեամբ կը գտնուի Լոս Անճելըս։ Խմբագրութիւնս առիթէն օգտուելով՝ ունեցաւ հետեւեալ հարցազրոյցը։
Հարցազրոյցի պատրաստութեան օգնեցին Յովիկ Մահսերէճեան եւ Սարօ Նազարեան:
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Պրն. Վարդանեան, հաճեցէք ամփոփ գիծերու մէջ մեր ընթերցողներուն ծանօթացնել ձեր կենսագրութիւնը։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- 39 տարեկան եմ, բարձրագոյն կրթութիւնս ստացել եմ մետաղագիտութեան բանագաւառում՝ արժանանալով Մագիստրոսի աստիճանի. անցեալ տարի, երկրորդ անգամ լինելով, ընտրուեցի Իրանի խորհրդարանի Թեհրանի եւ հիւսիսային իրանահայութեան պատգամաւոր։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Քանի՞ տարին անգամ մը տեղի կ’ունենան Իրանի խորհրդարանական ընտրութիւնները եւ ի՞նչ պայմաններ պէտք է ամբողջացնեն թեկնածուները։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Իրանի Իսլամական հանրապետութեան խորհրդարանի ընտրութիւնները տեղի ունենում են իւրաքանչիւր չորս տարին մէկ, Փետրուար կամ Մարտ ամիսների, իսկ ընտրուած պատգամաւորները իրենց երդումը կատարում են Մայիսին։ Թեկնածուները պէտք է լինեն առնուազն 30 տարեկան, լրացնելով արժանաւորութեան այնպիսի պայմաններ, ինչպիսիք են հարկային, անվտանգութեան, դատական եւ այլ պայմաններ, նաեւ պէտք է ունենան Մագիստրոսի վկայական (MS) կամ տնօրէնի մակարդակի ղեկավարութեան առնուազն 5 տարուան փորձառութիւն՝ Պսակաւորի վկայականով (BS):
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Հայ համայնքը քանի՞ պատգամաւոր ունի Խորհրդարանին մէջ եւ ինչպէ՞ս կը ճշդուի անոնց թիւը։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Ներկայումս, Իրանի Իսլամական հանրապետութեան խորհրդարանում, հայերն ունեն երկու պատգամաւոր՝ պրն. Ռոպերթ Բեգլարեանը՝ հարաւային, իսկ ես՝ հիւսիսային շրջանից։ Հայերի ներկայացուցիչների թիւը ճշդորոշուած է Հանրապետութեան սահմանադրութեան 13րդ յօդուածով, իբրեւ Իրանի փոքրամասնութիւնների մէկ մասնիկը։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Որո՞նք են Իրանի փոքրամասնութիւնները, ի՞նչ հիման վրայ անոնք կը նկատուին փոքրամանսութիւն։
Գ.Վ.- Սկսելով երկրորդ կէտից՝ ասեմ, որ Իրանում փոքրամասնութիւնների համար հիմք է նկատւում կրօնը, ընդ որում հայերը, ասորիները, հրեաները եւ զրադաշտականները համարւում են կրօնական փոքրամասնութիւններ, իսկ մեծամասնութիւն են կազմում մուսուլմանները։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Ի՞նչ է Խորհրդարանի պատգամաւորներուն թիւնը եւ քանի՞ ներկայացուցիչ ունին փոքրամասնութիւնները։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Իրանի Խորհրդարանը ներկայումս ունի 290 պատգամաւոր։ Հայերն ունեն երկու, իսկ միւս փոքրամասնութիւները՝ մէկական պատգամաւոր։ Պիտի շեշտեմ, որ պատգամաւորները միայն իրենց սեղմ շրջանակը չեն ներկայացնում, այլ՝ ամբողջ շրջանի ժողովրդին։ Ինչպէս միւս պատգամաւորները, այնպէս էլ ես ներկայացնում եմ 70 միլիոն իրանցիներ, այլ ոչ թէ միայն հայ փոքրամասնութեանը։
Նշեմ նաեւ, որ հայութիւնը նոր չէ, որ մասնակցում է Իրանի քաղաքական կեանքին. մենք մասնակցութեան փայլուն անցեալ ու վարկ ունենք, ուստի մեր աշխատանքը այդ ժառանգութիւնը պահելն ու զարգացնելն է։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Ի՞նչ պաշտօն ստանձնած էք խորհրդարանական մակարդակի վրայ։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Մաս եմ կազմում խորհրդարանի Հանքերի եւ Արդիւնաբերութեան հարցերով 23 հոգիանոց յանձնախմբին. մեր յանձնախումբը չի զբաղւում նաֆթարդիւնաբերութեան հարցերով։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Միջազգային տնտեսական տագնապը ի՞նչ ազդեցութիւն ունեցաւ ձեր վրայ։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Նկատի ունենալով, որ Իրանը վերջին տարիներին ինչ որ կերպ մեկուսացուել էր միջազգային ընտանիքից, հետեւաբար, այնքան էլ կախեալ չէր միջազգային շուկայից, հետեւաբար հարուածը այնքան էլ ծանր չէր, բայց եւ այնպէս ճգնաժամը ազդեց նաեւ մեր տնտեսութեան վրայ, վերջ ի վերջոյ չես կարող բոլորովին մեկուսացուած ապրել։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Ի՞նչ ընթացքի մէջ են իրանեան ձեր յարաբերութիւնները Հայաստանի հետ։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Կարող եմ ասել, որ Իրանի Իսլամական հանրապետութեան եւ Հայաստանի հանրապետութեան միջեւ գոյութիւն ունեն բարձր մակարդակի եւ լաւ յարաբերութիւններ. լինելով Իրան-Հայաստան Բարեկամութեան խմբակցութեան փոխնախագահը՝ անցեալ տարի հիւրընկալեցինք Հայաստանի Ազգային ժողովի պատուիրակութեանը, եւ փոխադարձաբար, իրանեան մի պատուիրակութիւն, խորհրդարանի նախագահի գլխաւորութեամբ, այցելեց Հայաստան եւ ծաղկեպսակ զետեղեց Ծիծիռնակաբերդում։
Իրանի Իսլամական հանրապետութեան խորհրդարանը, իր նախագահ՝ դոկտ. Լարիջանիի գլխաւորութեամբ, բարեկամական լաւ յարաբերութիւն է մշակել Հայաստանի հետ, հետեւաբար, այն աշխատում է նոր օրէնքների գծով լուծել հարցերը, որպէսզի յարաբերութիւնները աւելի բարգաւաճ ընթացք ունենան։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Մօտիկ անցեալին, «Հայաստան» հիմնադրամի նախագահը այցելեց Իրան. ի՞նչ տեղեկութիւն կրնաք տալ այդ մասին, մասնաճիւղ մը հիմնուեցա՞ւ այնտեղ։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Այո՛, «Հայաստան» հիմնադրամի տնօրէն Արա Վարդանեանը այցելեց Իրան, տեսակցութիւններ ունեցաւ պետական անձնաւորութիւնների, ինչպէս նաեւ ազգային կազմակերպութիւնների եւ նրանց ներկայացուցիչների հետ եւ նկատի առնելով մեր անցեալի փորձառութիւնը՝ որոշեցինք աշխատանքը շարունակել նոյն թափով։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Կրնա՞ք որոշ լուսաբանութիւն տալ իրանահայ համայնքի կացութեան եւ աշխատանքի ոլորտներուն մասին։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Անցեալում, իրանահայ գաղութը ընդհանրապէս ճանչցուած էր իբրեւ մասնագէտների խմբաւորում՝ մեքենաների նորոգութեան եւ այլ արհեստների ոլորտներում. մօտաւորական մակարդակով եւս կային մասնագէտներ, իսկ այսօր դիմագիծը որոշ չափով փոխուել է. ունենք հայեր, ովքեր աշխատում են աւելի տեխնիկական եւ ճարտարարուեստական ոլորտներում, ինչպիսիք են՝ «Յակոբեան» հագուստի հիմնարկը, որը բաւական հին եւ յայտնի հաստատութիւն է, եւ դեռ շարունակում է աշխատել, «Զօհրապ» հաստատութիւնը, որը հանրայայտ է դարձել պլաստիկի մեքենաներ զարգացնելու մէջ եւ անցեալ տարի առաջնութիւն շահեց Իրանի տարածքով մէկ։ Փրոֆ. Կարապետեանը վաստակաւոր դասախօս է համալսարանում եւ «Կայծ» ճարտարագիտական ամպիոնի նախագահը։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Ի՞նչ ձեւով կ’ընթանան պատգամաւոր-համայնք յարաբերութիւնները։ Գրասենեակներ ունի՞ք, ո՞ւր կը գտնուին անոնք։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Իբրեւ պատգամաւոր, կապս ուղղակի ժողովրդի հետ է։ Խորհրդարանում ունեմ իմ գրասենեակը, ուր աշխատում եմ առաւօտեան ժամը ութից մինչեւ ճաշից յետոյ ժամը երեքը։ Հայահոծ հինգ թաղերի եկեղեցիների գրասենեակները օգտագործում եմ իբրեւ թաղային գրասենեակներ, ուր հերթականօրէն այցելում եմ ժամը երեքից յետոյ, իսկ շրջաններին այցելութիւն եմ տալիս ժամանակ առ ժամանակ։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Որո՞նք են հայութեան գլխաւոր կեդրոնները։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Հիւսիսային Իրանի տարածքը ներառում է Թեհրանը, Թաւրիզը, Ուրմիան, Սալմաստը, Ռաշտը, Սարին, Գորգանը, Մաշադը։ Մաշադը թէեւ մեծ մասամբ հայաթափուած է, սակայն այնտեղ ունենք ազգապատկան կալուածներ, հետեւաբար պարբերական այցելութիւններ կատարելով՝ տիրութիւն ենք անում այդ կալուածներին։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Մեր զրոյցին սկիզբը յիշեցիք, թէ մասնագիտութեամբ մետաղագէտ էք, ինչպէ՞ս կամ ինչո՞ւ մտաք քաղաքական ասպարէզ։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Փոքր տարիքից մասնակցել եւ անդամակցել եմ ազգային հասարակական կազմակերպութիւններին, իսկ աւելի ուշ, տասը տարի շարունակ անդամակցել եմ Հայ Դատի յանձնախմբին, որից յետոյ ընտրուել եմ Թեմի պատգամաւորական ժողովի անդամ եւ փոխատենապետ։ Այս բոլորը օգնել են, որ աշխատանքս ուղղեմ քաղաքական ասպարէզ։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Մրցակիցներ ունի՞ք, եւ ի՞նչ տոկոս կը ներկայացնեն անոնք։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Ինչպէս ամէն տեղ, այնպէս էլ մեզ մօտ կան անձինք, օրինակի համար, նախկին համայնավարներ, ովքեր գործում են Ազգային իշխանութեան դէմ, սակայն բարեբախտաբար, նրանք համարւում են գաղութի հազիւ 15 տոկոսը։ Իրանի հայկական երեսուն գլխաւոր կազմակերպութիւններից 27ը, որոնց թւում՝ «Արարատ», «Սիփան», «Նայիրի» եւ այլ միութիւններ, պաշտպանեցին իմ եւ Ռոպերթ Բեգլարեանի թեկնածութիւնը։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Համայնքային եւ իրանեան տեսանկիւնէն ի՞նչ դժուարութիւններ կը տեսնէք։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Այսօր, մեր գլխաւոր հարցը գործազրկութիւնն է, իսկ իմ ծրագրերին կարող էք ծանօթանալ՝ այցելելով իմ կայքէջը, որի հասցէն է՝ www,gevorkvartanmp.ir.
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Իբրեւ փոքրամասնութեան մաս կազմող համայնք, դժուարութիւններ կամ խնդիրներ ունի՞ք, օրինակ, դպրոցներ փակելու մտավախութիւն…։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- 50 տարի առաջ, մեր համայնքը ներկայացնում էր բոլորովին այլ պատկեր. մենք ունէինք 300,000ի հասնող համայնք, դժբախտաբար այսօր պատկերը նոյնը չէ, պետական տուեալներով, այսօր մեր համայնքի թիւը հասել է մօտաւորապէս 100,000ի. որոշ շրջաններ հայաթափուել են գաղթի կամ տեղափոխութեան պատճառներով, հետեւաբար, մենք պէտք է քայլ պահենք ժամանակի եւ կարիքների հետ, ուստի որոշ շրջանների դպրոցները փակեցինք, սակայն միւս կողմից, ինչպէս գիտէք, Արամ վեհափառի ձեռամբ, կատարեցինք նոր դպրոցի հիմնօրհնէքը։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Հայկական վարժարաններու տնօրէնները հա՞յ են, իսկ հայերէն ուսուցանելու դժուարութիւն ունի՞ք։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Եթէ ենթական լրացնի տնօրէնութեան պայմանները, կարող է հայ լինել, թէեւ փոխտնօրէնները, բոլորն էլ հայ են։ Դպրոցներում, ըստ տարիքի, հայերէն լեզուի եւ կրօնի համար յատկացուել է շաբաթական 8ից 12 ժամ դասաւանդութիւն։
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Միացեալ Նահանգներ եւ իրան կը փորձեն նոր փուլի մը անցնիլ իրենց փոխյարաբերութեան մէջ, ի՞նչ է ձեր կարծիքը այդ մասին։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Վերջին երեսուն տարիների ընթացքում, Միացեան Նահանգներն ու Իրանը թէեւ ուղղակի յարաբերութիւններ չեն ունեցել դիւանագիտական հարթակի վրայ, սակայն իրենց կապերը պահել են անուղղակի կերպով, մի բան, որ օգտակար չի հանդիսացել երկու երկիրների համար։ Պրն. Օպաման, իր պաշտօնը ստանձնելուց յետոյ յայտարարեց, որ ան կ’աշխատի վերահաստատել Իրան-Ամերիկա կապերը։ Իրանի նախագահը փոխադարձաբար յայտարարեց, որ Իրանը պատրաստ է ընդառաջելու այդ քայլին, մանաւանդ երբ Միացեալ Նահանգները բարեփոխում է իր միակողմանի քաղաքականութիւնը Մերձաւոր Արեւելքի նկատմամբ:
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Վերջերս Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութեան նախագահ Բակօ Սահակեան շնորհաւորական եւ շնորհակալական նամակ մը յղեց իրանի նախագահին. Իրան հաւասարակշռուած քաղաքականութիւնը ինչպէ՞ս կը պահէ։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Իրան լաւ յարաբերութիւններ ունի Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութեան հետ։ Ատրպէյճանը ցանկութիւններ ունի, որոնք չի բացայայտում, սակայն յաճախ անդրադառնում է դրանց. օրինակ, վերջերս Ատրպէյճանի նախագահը յայտարարել էր, որ՝ «Իմ նախագահութեան շրջանում, քայլերի կը դիմեմ եւ մօտ ապագայում կը տեսնէք դրանց արդիւնքը»։ Այս արտայայտութիւնը բողոքի ալիք բարձրացրեց Իրանում, քանզի Իրանը համաձայն է, որ Ղարաբաղի հարցը լուծուի խաղաղ միջոցներով եւ Իրանը չի ուզում, որ վտանգուի իր տարածքային ամբողջականութիւնը:
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Եզրափակելու համար, ի՞նչ կ’ուզէք յայտնել մեր ընթերցողներուն։
ԳԷՈՐԳ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Ուզում եմ յստակացնել, որ արտագաղթի հոսքը այսօր նուազել է Իրանում, բայց չի դադարել, ինչը մտահոգիչ երեւոյթ է համարւում մեզ համար։ Գլխաւորաբար այդ հոսքը տեղի է ունենում անձնական եւ աշխատանքային պատճառներով, իսկ պետութիւնը օժանդակում է մեզ, որպէսզի կարողանանք կանխել այս հարցը։
Իրանահայ գաղութը կենսունակ է եւ աշխոյժ։ Հայաստանի հանրապետութեան հետ ընկերային եւ մշակութային փոխանակումներ կատարելով՝ փորձում ենք աւելի աշխուժացնել այն։ Իսկ գալով մեր պատմական եւ մշակութային կոթողների պահպանմանը՝ պիտի ասեմ, որ դրանց ճակատագիրը բոլորովին տարբեր է, պետութիւնը պիւտճէ է տրամադրում եւ գումարներ է ծախսում, որպէսզի պահպանուեն եւ վերանորոգուեն այդ պատմական կոթողները։
