
ԳԱՒԱՌ, «Արմէնփրէս».– Այս տարուան Մարտի աւարտին սկսած են եւ ընթացքի մէջ են Գեղարքունիքի մարզի պատմաճարտարապետական հրաշալիքներէն մէկուն՝ Ներքին Գետաշէն գիւղի Կոթայ Սուրբ Աստուածածին եկեղեցւոյ վերականգնման աշխատանքները, զորս կը կատարեն «Ալմասկա» ընկերութեան շինարար վարպետները։ Այս մասին «Արմէնփրէս»ին յայտնած է Ներքին Գետաշէնի գիւղապետ Կարօ Գէորգեան, որ նշած է, թէ մեր ժողովուրդի հոգեւոր գանձերու պահպանման այս կարեւորագոյն ձեռնարկը կը պատկանի Ներքին Գետաշէնի գիւղապետարանին, գիւղի խումբ մը բարերարներուն ու բնակչութեան:
Կոթավանքը կամ Կոթայ Սուրբ Աստուածածինը կառուցուած է իններորդ դարուն Մարիամ իշխանուհիին եւ Սիւնեաց Վասակ իշխանի որդի Գրիգոր Սուփանի կողմէ: Անիկա կառուցուած է իշխանանանիստ Կոթ քաղաքի տարածքին մէջ, Արգիճի գետի հարաւարաեւելեան ափի ժայռեղէն հրուանդանին: Ուղղանկիւն եւ կեդրոնագմբէթ, աւելի քան 20 մեթր բարձրութիւն ունեցող ճարտարապետական բացառիկ մտայղացումներով այդ կառոյցը հանդիսացած է ո՛չ միայն դպրանոց եւ հոգեւոր տուն, այլ նաեւ պաշտպանական անառիկ ամրոց: Ըստ պատմական աղբիւրներու՝ անիկա քանիցս ենթարկուած է թշնամական բանակներու յարձակումներուն ու ասպատակութիւններուն, սակայն կանգուն մնացած է մինչեւ 17րդ դարու երկրորդ կէսերը, մինչեւ Գառնիի պատմական երկրաշարժը, որուն ընթացքին փուլ եկած են գմբէթը եւ պատերու վերին հատուածները: Փուլ եկած Կոթավանքի քարերուն հիմնական մասով Ալաշկերտէն գաղթած եւ Ներքին Գետաշէն գիւղին մէջ հաստատուած հայերը գիւղի կեդրոնը կառուցած են հողաշէն եւ պազիլիք նոր եկեղեցի, որ այժմ դարձեալ կը գտնուի կիսաւեր վիճակի մէջ: Կոթավանքի նորոգման փորձ կատարուած է 1985-90 թուականներուն, սակայն անիկա կարելի չէ եղած աւարտին հասցնել շինարարական անորակ աշխատանքին եւ միջոցներու անբաւարութեան պատճառով:
Անցած երկու ամսուան ընթացքին պատերը արդէն բարձրացած են մինչեւ գմբէթ, եւ այժմ սկսած են գմբէթի վերակառուցման աշխատանքները, որոնք պիտի ունենան 6 մեթր բարձրութիւն:
Շինարարութեան աշխատանքային խումբի ղեկավար Յուսիկ Հայրապետեան հաստատած է, որ մինչեւ այս տարեվերջ Կոթավանքը պիտի վերականգնուի իր պատմական ու ճարտարապետական վեհաշուք տեսքով, առանց շեղումներու կամ ձեւափոխութիւններու: Ներքին Գետաշէնի գիւղապետարանը այս նպատակին համար ապահոված է բոլոր պայմանները՝ աշխատավարձ, շինանիւթեր, սնունդ եւ կեցութիւն: Իսկ վարպետ շինարարներ Գագիկ Էլազեանի եւ Վաղինակ Քաթանեանի, քար ճեղքող վարպետ Սուրիկ Յովակիմեանի մասնագիտական հմտութիւններու ու փորձառութեան, բանուորներու ջանադիր աշխատանքին շնորհիւ Կոթավանքը քայլ առ քայլ կը վերագտնէ իր նախկին տեսքը: Ներքին Գետաշէն գիւղէն ժամանակաւորապէս այս աշխատանքին միացած են 4 բանուորներ:
«Սա Հայաստանի պատմաճարտարապետական բացառիկ յուշարձաններից մէկն է, որի վերականգնումը մեզ համար պատուաբեր, հպարտութեան զգացում առաջացնող գործ է: Այս կառոյցն իր ձեւով նմանւում է մեր թուարկութեան սկզբներին Հայաստանում կառուցուած ռազմական ամրոցներին, որոնք ունեցել են պաշտպանական նշանակութիւն: Պատերի մէջ կառուցուել են թաքստոցներ կանանց եւ երեխաների համար, այնպէս, որ թշնամին վանքը գրաւելու ժամանակ էլ չի կարողացել նկատել դրանք, լսել նրանց ձայները, որոնք խլացել են հէնց պատերի մէջ: Վանքի տարածքում շատ են Սուրբ Խաչի եւ Յաւերժութեան նշանով մեծարժէք ու գեղաքանդակ խաչքարերը, որոնք վերականգման աշխատանքների աւարտից յետոյ կը տեղադրուեն եկեղեցու բակում: Աշխատանքները գտնւում են գիւղապետ Կարօ Գէորգեանի մշտական հսկողութեան եւ ուշադրութեան կենտրոնում: Նա միշտ մեր կողքին է, մեր խնդիրներին հետամուտ: Եւ ես վստահ եմ, որ մենք աշխատանքները կ՛աւարտենք մինչեւ տարեվերջ», յայտնած է աշխատող կազմի ղեկավար Յուսիկ Հայրապետեանը: