ԿԸ ՅԻՇԵՄ ԵՒ ԿԸ ՊԱՀԱՆՋԵՄ
ՆՈՒԱՐԴ ՄԱՏԻՆԵԱՆ
ՓՈՔՐԻԿ ՀԱՅԱՍՏԱՆ.- Կիրակի, Մայիսի 3, 2015։ Խաղաղ էր օրը, տաք ու արեւոտ։ Թւում էր արտառոց ոչինչ կայ, սակայն եկեղեցում պատարագ էր, իսկ դրսում հատուկենտ անցնող մարդիկ։ Պատարագը վերջանալուց յետոյ, եկեղեցու բակի խաչքարի մօտ հաւաքուեցին Ս. Կարապետ Մայր եկեղեցու Կիրակնօրեայ դպրոցի աշակերտները, ուսուցիչները, նրանց միացան ծնողները, հիւրեր եւ Ցեղասպանութիւնից յետոյ չորրորդ, երրորդ, նոյնիսկ երկրորդ սերունդի ներկայացուցիչները։ Նրանք եկել էին իրենց յարգանքի տուրքը մատուցելու մէկուկէս միլիոն նահատակուած հայ ժողովրդի յիշատակին։
Ի՞նչ իմանաս, գուցէ 100 տարի առաջ էլ Ապրիլի 24ը պայծառ էր, տաք ու արեւոտ, բայց ո՛չ խաղաղ. այդ օրուայ գարնան ծաղկունքը շաղախուել էր մահուան հետ ու հայի արեան գետը դարձել, այդ օրը արեան գետը հոսեց աշխարհով մէկ, մարդկանց ու աշխարհի աչքի առաջ, բայց կուրացան մարդիկ, քարացան նրանց սրտերը, լսեցին ու խուլ ձեւացան, քանի գազանը ծարաւ էր արեան…
Իսկ այսօր գարնան պայծառ ու տաք առաւօտ է, օրը Կիրակի ու կիրակնօրեայ դպրոցի աշակերտները, ուսուցիչները եւ բոլոր ներկաները գլխաւորութեամբ Կիրակնօրեայի տնօրէն Րաֆֆի Թորոսեանի գլուխ են խոնարհում անմեղ զոհերի յիշատակին։ Ս. Կարապետ եկեղեցւոյ հոգեւոր հովիւ Վիգէն քհնյ. Վասիլեանը, սարկաւագների հետ միասին, նահատակների յիշատակին եկեղեցական յատուկ արարողութիւն կատարեց եկեղեցւոյ մուտքին գտնուող խաչքարի մօտ, այնուհետեւ աշակերտերը կարմիր, կապոյտ եւ նարնջագոյն փուչիկներ արձակեցին դէպի երկինք, դէպի յաւերժութիւն, ի խորհուրդ յարգանքի եւ յաւերժութեան։
Մէկուկէս միլիոն հայեր սրբադասուեցին, նրանք հաւատքն ամուր պահեցին ու իրենց հաւատքով երկինք գնացին։ Իսկ այսօր, «Կարապետեան» սրահում յուշահանդէս է, նուիրուած սրբադասուածների պատուին, հովանաւորութեամբ առաջնորդ Մուշեղ արք. Մարտիրոսեանի եւ կազմակերպութեամբ Ս. Կարապետ Մայր եկեղեցւոյ կիրակնօրեայ դպրոցին։ Յուշահանդէսը սկսուեց հիմներգով, աշակերտների եւ ներկաների մասնակցութեամբ։ Բացման խօսքով հանդէս եկաւ դպրոցի տնօրէն Րաֆֆի Թորոսեանը։ Նա իր խօսքում ասաց. «Պատմական օրեր կ՛ապրի մեր ժողովուրդը այս օրերուն՝ աշխարհի չորս անկիւններուն՝ Մեծ Եղեռնի 100ամեակին նուիրուած ցուցահանդէսներով, քայլարշաւներով եւ յուշահանդէսներով։ 100 տարի առաջ սուգով եւ մոխիրով գրուեցաւ մեր պատմութիւնը, իսկ այսօր ոսկի տառերով կը գրուին մեր սխրանքները, յաղթանակի կոթողներ կը կանգնին համայն աշխարհի մէջ, հայ ժողովուրդի փառքը հիւսուող ձեռնարկներ իրար կը յաջորդեն, ըլլա՛յ հայ, ըլլա՛յ օտար շրջանակներու մէջ, անմոռանալի օրեր, հպարտութիւն ներշնչող պահեր։ Այսօր այդ օրերէն մէկն է… Օսմանեան կայսրութեան ծրագրած զանգուածային ջարդը, նախագիծը եղած է Հիթլերի ծրագիրներուն։ Ահա թէ ինչու պէտք է աշխարհ ընդունի Հայոց Ցեղասպանութիւնը, որպէսզի անոնք չկրկնուին»։ Նա իր խօսքն աւարտեց Սիլվա Կապուտիկեանի բանաստեղծութեամբ.
Դու պիտի առնես վրէժդ անհուն,
Պիտի խաղաղես հոգին քո խռով,
Բայց ո՛չ արեան դէմ կոչելով արիւն
Եւ մահի դիմաց մահ սերմանելով։
Այնուհետեւ բեմ բարձրացաւ վեցամեայ Մելինէ Մերդխանեանը. նա արտասանեց «Իմ Հայրենիք» բանաստեղծութիւնը։
20 տարիներ առաջ Կիրակնօրեայ դպրոցի աշակերտների կատարած բեմադրութիւնից հատուածներ ցուցադրուեցին։ «Վերակերտուած Եկեղեցին» գործին գլխաւոր դերակատարը Լուսինէ Մարաբեանն էր, որն այսօր կիրակնօրեայ դպրոցի առաջատար ուսուցչուհիներից մէկն է. բեմադրութեան մասնակիցներից շատեր ներկայ էին։ Ելոյթ ունեցան ամենափոքրիկների խումբը իրենց արտասանութիւններով։ Այդ օր յուշահանդէսին հրաւիրուած երեք շատ սիրելի եւ ճանաչուած հիւրեր կային՝ քանոնահարուհի Լիլիթ Խոջոյեան եւ երգչուհիներ Սալբի Քէլէշեանն ու Կարինէ Յակոբջանեան։ Այս երեք պատուաւոր հիւրերը իրենց բարձր կատարողականութեամբ իրենց յարգանքին ու խոնարհումն բերեցին մէկ ու կէս միլիոն անմեղ զոհերի յիշատակին։
Լիլիթ Խոջոյեան՝ քանոնահարուհին, կատարեց «Ծաղկած բալենի» եւ «Հայկական պար», Կարինէ Յակոբջանեան երգեց «Արաքս» եւ «Կիլիկիա» երգերը։ Ի դէպ Սալբի Քելեշեան իր ելոյթից առաջ կարճ, բայց շատ բովանդակալից ու խոր պատգամ բերեց. նա նշեց, որ Քրիստոսին խաչող չարը կոտորեց նաեւ Քրիստոսին հաւատացող մի ողջ հայ ժողովուրդ, սակայն նրանք ամուր պահեցին իրենց հաւատքը, զոհուեցին գազանների կողմից, բայց Քրիստոսը իրենց սրտում երկինք գնացին։ Երգչուհին կատարեց երկու երգ «Ատանայի կոտորածը» եւ «Կռունկ գնա»։ «Հայոց Զանգը» կարդաց պատանիների խմբից Քրիստինէ Խոսրովեանը։ Մարի Խաչերեանը՝ ուսուցչուհի կարդաց հատուած «Նարեկ»ից։ Իսկ նախակրթարանի եւ պատանեաց խմբի աշակերտները երգեցին «Հերոսի երգը» եւ «Գետաշէն»ը։
Յուշահանդէսն աւարտուեց Վիգէն Ա. քհնյ. Վասիլեանի օրհնութեան եւ քաջալերանքի խօսքով։ Տէր հայրը հպարտութեամբ նշեց, թէ աշխարհի չորս կողմերը հայութիւնը կը յիշատակէ Մեծ Եղեռնի 100ամեակը։ «Ըլլա՛յ Շաբաթօրեայ դպրոցը, ըլլա՛յ Կիրակնօրեայ դպրոցը արժանաւորապէս պանծացուցին մեր զոհերու յիշատակը եւ ապագայ սերունդներու յաղթական երթն ու պահանջը», եզրակացուց տէր հայրը։