1 ՅՈՒՆՈՒԱՐ 2024ին ՀԱՅԱՍՏԱՆ ՊԻՏԻ ՍՏԱՆՁՆԷ ԵԱՏՄ-Ի ՆԱԽԱԳԱՀՈՒԹԻՒՆԸ
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան Ս. Փեթերսպուրկի մէջ ելոյթ ունեցաւ ԵԱՏՄի բարձրագոյն խորհուրդի նիստին: Ան ընդգծեց, որ 1 Յունուար 2024ին, Ռուսիայէն ստանձնելով ԵԱՏՄի մարմիններու նախագահութիւնը` Հայաստանի Հանրապետութիւնը այդ գծով կ՛ակնկալէ անդամ երկիրներու աջակցութիւնը եւ արդիւնաւէտ համագործակցութիւնը` հարցերու լուծման նպատակով:
«Խորհրդանշական է, որ Հայաստանի նախագահութիւնը համընկնում է ԵԱՏՄի մասին պայմանագրի ստորագրման տասնամեակի հետ, որի հիմքում այն բազային (հիմնական) հիմնադրոյթն է, որ ԵԱՏՄն տնտեսական միաւորում է, որը չպէտք է ունենայ քաղաքական եւ, առաւել եւս` աշխարհաքաղաքական օրակարգ: Մենք շարունակում ենք այն այդպէս ընկալել եւ հէնց այս համատեքստում զարգացնել փոխգործակցութիւնը մեր տնտեսական համագործակցութեան շրջանակներում` ձգտելով կանխել եւրասիական ինտեգրումը (համարկումը) քաղաքականացնելու բոլոր փորձերը: ԵԱՏՄն եւ նրա տնտեսական սկզբունքները չպէտք է փոխկապակցուեն քաղաքական յաւակնութիւնների հետ: Առեւտրի եւ ինտէգրման հիմնարար ազատութիւնները չեն կարող եւ չպէտք է սահմանափակուեն քաղաքական նկատառումներից ելնելով, դա միանշանակ կը յանգեցնի միաւորման հիմնարար սկզբունքների կոռոզիայի (մաշումի): Այս համատեքստում, հայկական կողմը կարեւորում է մինչեւ 2030 թուականը եւ մինչեւ 2045 թուականը տնտեսական գործընթացների հետագայ զարգացման մասին հռչակագրի ստորագրումը, որը հիմնուած է ԵԱՏՄ միջնաժամկէտ եւ երկարաժամկէտ զարգացման հայեցակարգային եւ առաջնահերթ ուղղութիւնների վրայ», ըսաւ Փաշինեան։
Ան հաստատեց, որ հայկական կողմը կ՛ողջունէ Իրանի հետ ազատ առեւտուրի համաձայնագիրի ստորագրոթիւնը, որ պիտի նպաստէ Իրանի հետ առեւտրական-տնտեսական, երթեւեկի հաղորդակցութեան կապերու ամրապնդման եւ կարելիութիւն պիտի տայ ամուր պայմանագրային հիմք ստեղծել համատեղ ծրագիրներու համար:
«Միեւնոյն ժամանակ, ԵԱՏՄի ներսում կուտակուել են սկզբունքային բնոյթ կրող մի շարք չլուծուած խնդիրներ, տեղին եմ համարում նշել անդամ պետութիւնների կողմից ընդհանուր էներգետիկ (ուժանիւթի) շուկաների գործունէութեան մօտեցումները, սկզբունքները եւ մեխանիզմները (գործիքակազմերը) համաձայնեցնելու վերաբերեալ հիմնարար լուծումների հասնելու հասունացած անհրաժեշտութիւնը: Այս համատեքստում, մենք պատրաստ ենք ճկուն մօտեցում ցուցաբերել չլուծուած հարցերի շուրջ ԵԱՏՄ անդամ երկրների շահերի հաւասարակշռութիւնն ապահովելու ուղղութեամբ` ԵԱՏՄ ընդհանուր էներգետիկ շուկաների առաւելութիւններից եւ ներուժից օգտուելու նպատակով: Անհրաժեշտ եմ համարում նաեւ էներգաարդիւնաւէտութեան բարձրացման եւ վերականգնուող էներգետիկայի զարգացման ոլորտում համագործակցութեան ոլորտների ընդլայնումը: Մէկ այլ հիմնաւորապէս կարեւոր խնդիր է մեր երկրների ՏՏ համայնքների ակտիւ (աշխոյժ) ներգրաւմամբ թուային տեխնոլոգիաների (արհեստագիտութիւններու) ներդրումը պետական բիզնես գործընթացների գործնական գործունէութեան մէջ: Այս ոլորտն առանձնայատուկ նշանակութիւն ունի, մասնաւորապէս, արհեստական բանականութեան գործնական կիրառութիւնների լոյսի ներքոյ, ինչը նոր հնարաւորութիւններ է ստեղծում տնտեսական գործունէութեան տուեալների աւելի արագ հաւաքագրման եւ արդիւնաւէտ վերլուծութեան համար: Արհեստական բանականութեան հնարաւորութիւնների պատասխանատու օգտագործումը կարող է նաեւ ԵԱՏՄ շրջանակներում տնտեսական համագործակցութեան զարգացման լրացուցիչ խթան հանդիսանալ», յայտնեց Փաշինեան։
Ան յիշեցուց, որ ԵԱՏՄի երկիրներուն հետ ընդհանուր սահմանի բացակայութիւնը որոշ դժուարութիւններ եւ տնտեսական ծախսեր կը ստեղծէ Հայաստանի համար: Ասիկա մարտահրաւէր է Հայաստանի համար, բայց նոյն ժամանակ բացառիկ կարելիութիւն ԵԱՏՄի համար:
«Եթէ մեզ յաջողուի ժամանակակից տեխնոլոգիաների միջոցով ապահովել տրանսպորտի (փոխադրութեան), տարանցման եւ վարչարարութեան անխափանութիւնը, մենք կ՛ունենանք ԵԱՏՄ յարաբերութիւնները շահագրգիռ երրորդ երկրների հետ զարգացնելու բացառիկ հնարաւորութիւն: Մէկ այլ արդիւնաւէտ գործիք կարող է հանդիսանալ ապրանքների եւ բեռների թուային հետագծելիութեան ժամանակակից համակարգերի ներդրումը, այդ թւում` ելեկտրոնային ստորագրութիւնների փոխադարձ ճանաչումը, ինչը երաշխաւորում է «Չորս ազատութիւնների» իրականացումն առանց յաւելեալ խոչընդոտներ ստեղծելու` դրանով իսկ ԵԱՏՄ ներսում տեխնիկական հիմք ապահովելով արդիւնաւէտ համագործակցութեան համար: Կարեւոր է, որ այս համակարգերը լինեն ժամանակակից, արդիւնաւէտ եւ վերացնեն գոյութիւն ունեցող խոչընդոտները, այլ ոչ թէ ստեղծեն նորերը: Նիստի յարգելի մասնակիցներ, Բոլորիս համար այս դժուարին պահին պէտք է ջանքերը կենտրոնացուեն ԵԱՏՄ ազդեցութիւնն առաւելագոյնի հասցնելու վրայ` հաշուի առնելով սոցիալ-տնտեսական զարգացման ազգային առաջնահերթութիւնները», եզրափակեց Փաշինեան: