Լեզուն, որպէս մշակոյթի անբաժանելի մասնիկ, սերտօրէն առնչւում է հասարակութեան հետ, որովհետեւ առանց հասարակութեան չկայ լեզու եւ առանց լեզուի չկայ հասարակութիւն. հետեւաբար՝ տուեալ ժողովրդի նկարագրի, նրա հոգեխառնուածքի եւ քաղաքակրթութեան մակարդակի արտայայտիչը իր լեզուն է։ Ապագային հայ քաղաքակիրթ հասարակութիւն ունենալու համար յոյժ կարեւոր է մայրենի լեզուի անաղարտութեան պահպանումը։
Հայոց լեզուի ներկայ վիճակը կարելի է համարել ոչ մխիթարական։ Տեղին է հայրենի մտաւորականների կողմից հնչող ահազանգը՝ լեզուական քաղաքականութեան, ինչպէս նաեւ՝ ազգային կեանքում հայոց լեզուի դերի արժեւորման բացակայութեան մասին։ Յարկ է նշել, թէ այսօրուայ մեր հասարակութեան մաս կազմող երիտասարդ սերունդը (Սփիւռքում, Հայաստանում, թէ այլուր), խօսում է ուրիշ, իր երբեմնի վեհութիւնից զրկուած եւ մեր ականջին խորթ հնչող հայերէնով, օգտագործելով հայերէնին ոչ յատուկ շեշտադրութիւն եւ առոգանութիւն։ Հայերէնի բիւրեղացման հարցում նոյնքան կարեւոր է եւ շեշտադրութեան եւ առոգանութեան հարցը։ Մայրենի լեզուի անմխիթար վիճակի մասին են վկայում հայրենի մամուլում տեղ գտած թղթակցութիւնները, որոշ մտաւորականների կամ պետական պաշտօնեաների գործածած լեզուն։ Ի՞նչ տպաւորութիւն կարող է թողնել պաշտօնատար անձանց նման խօսելաձեւը եւ ի՞նչ յարգանք կարելի է տածել այդ անձանց հանդէպ։
Անկախ տուեալ անձի մասնագիտութեան կամ գրաւած պաշտօնից, առաջին հերթին կարեւոր է նրա լեզուական իմացութեան մակարդակը։ Պատմական ուսումնասիրութիւնների փաստերը վկայում են, որ հայոց լեզուի եւ քերականութեան ուսուցումը միջնադարեան Հայաստանի կրթական համակարգում ճանաչուել է իբրեւ մտաւոր զարգացման հիմք եւ նախապայման։
Լեզուի պահպանման եւ զարգացման գործում մեծ դեր է վերապահուած թատրոնին։ Աւաղ, երբէմն բեմերից հնչող դերասանների օգտագործած խօսակցական հայերէնը հեռու է գրական լինելուց։ Թատրոնը կոչուած է հանդիսատեսին պարգեւելու ոչ միայն գեղագիտական հաճոյք, այլեւ՝ մաքուր եւ գեղեցիկ հայերէն սովորելու բացառիկ առիթ։ Հայ բեմի անզուգական դերասանուհի Սիրանոյշը համոզուած էր, որ մամուլի եւ դպրոցի կողքին հայոց լեզուի պահպանման մտահոգութիւնը պէտք է իր վրայ վերցնի նաեւ թատրոնը։ Նա համոզուած էր, որ՝ «թատրոնը, գեղարուեստը, ոչ միայն նրբացնում, ազնուացնում է մարդու ներքին զգացմունքները, այլեւ՝ լեզուն պահպանելու ուժեղ միջոցներից մէկն է»։
Հեռուստատեսութեամբ յաճախակի են հնչում մշակոյթի զանազան ճիւղերի վերաբերեալ հաղորդումներ, սակայն՝ ոչ մի զրոյց կամ քննարկում հայոց լեզուի ապագայի եւ լեզուական հարցերի շուրջ։ Նկատի ունենալով նիւթի կարեւորութիւնը, ցանկալի է, որ պատկերասփիւռով որոշ յաճախականութեամբ հեռարձակուեն լեզական հարցերին նուիրուած զրոյցներ եւ քննարկումներ։
Սակայն, մայրենի լեզուի անաղարտութեան պահպանումը եւ յատկապէս՝ միասնական ուղղագրութեան վերադառնալու ուղղութեամբ տարուող աշխատանքները պէտք է իրագործուեն պետական մակարդակով։ Լեզուն մշակոյթի անբաժան մասն է եւ նրա կարեւոր գործօնը։ Հակառակ երբեմն հնչող այն յայտարարութիւններին, թէ մշակոյթը կապ չունի քաղաքականութեան հետ, հարկ ենք համարում նշել, որ մշակոյթը, նոյնպէս եւ լեզուն անմիջականօրէն առնչւում են քաղաքականութեան հետ եւ ոչ միայն այդ. լեզուն կապ ունի նաեւ երաժշտութեան, պատմութեան եւ այլ բնագաւառների հետ։ Նշենք երկու օրինակ։ Ուրախալի էր տեսնել, որ վերջերս Եւրոպա կատարած պաշտօնական իր այցելութեան ընթացքին, ՀՀ նախագահ Ռ. Քոչարեանը օտարների մօտ Հայաստանի վարկը բարձրացնելու լաւագոյն օրինակը տուեց՝ իր ելոյթը ներկաներին փոխանցելով ոչ թէ անգլերէնով, այլ՝ հայերէնով։ Եթէ երկքաղաքացիութեան ընդունման համար դիմողից առնուազն պահանջւում է հայերէնի պարզ իմացութիւն, դա եւս խօսում է լեզուի եւ քաղաքականութեան միջեւ կապի առկայութեան մասին։
Ազգային արժէքների համակարգում իր կարեւորութեամբ հայերէնը գրաւում է առաջնային տեղերից մէկը. այն արժանի է յատուկ ուշադրութեան եւ բծախնդիր մօտեցման։ Այդ իսկ պատճառով, հայոց լեզուի պահպանման եւ բիւրեղացման հետ կապուած հարցերը պէտք է դրուեն պետական համապատասխան մարմինների վերահսկողութեան ներքոյ, կրթական համակարգի վերանայման եւ բարեփոխման գործընթացի իրականացման գործի նպատակով կրթական նախարարութեան կից յատուկ մարմնի ստեղծումով։
Եթէ տնտեսական բարգաւաճման զուգընթաց, ապագայ հայ քաղաքակիրթ հասարակութիւն կազմաւորելու կարեւոր նախապայմաններից մէկը հայ մշակոյթի պահպանումն է, որպէս կենսական անհրաժեշտութիւն եւ մեր ինքնութեան գոյատեւման երաշխիք, ապա նոյնքան անհրաժեշտ է պահպանել եւ զարգացնել հայ մշակութային հարստութեան ամենաթանկագին գանձը՝ հայոց լեզուն։