ԳՐԻՇ ԴԱՒԹԵԱՆ
(Ուրիշի Համար)
Դու լցուել ես բաժակիս մէջ որպէս թոյն ու գինի, տանջում ու արբեցնում ես սիրոյ պչրանքներով. քո խօսքերին գերի կեանքի գիրքն եմ թերթում սիրագորով: Արդէն հասունացել ու լաւ գիտեմ հմուտ կենսափորձով, որ ծաղկոցում սիրոյ բոյրն ու փուշը մեկտեղ կից են միշտ իրար հետ լոյս ու մութի նման. դրանց մթնշաղով՝ միշտ ես գերել սիրով ու մերժել ես դիտմամբ: Եղել է լուրթ հեռուի մի չպատմած հեքիաթ, թափուած բառ-բառ, տող-տող իմ ու քո ջինջ սէրում. մնացել է բառ-բառ, հատուածներով տող-տող ու չի դարձել մի երգ, սուրբ շարական… Ես յիշում եմ վանքի այն երեկոն տրտում, ուր բեկւում էր սիրոյ մի պատմութիւն, միչդեռ հնչում էին գմբէթի մութ գրկում զոյգ զանգերը բեկ-բեկ ու անագան… Թող հեռանամ յոգնած ու բէզարած, որ արեւի գրկում այս հասաւ ինձ բաժին. թող արեւը ելնի, թող լուսինը ելնի, ու բառերս մնան երգ չթառած:
ՍԷՐ ԵՒ ԲԱՆՈՒԹԻՒՆ
Անուշութեամբ եմ ուզում ըմբոշխնել ամբողջ համը. նուիրուածութեամբ եմ հաւատարիմ անձին, հոգով: Կրքի ու սիրոյ, լոյսի ու ջերմի հրավառութիւն… Շատ են հրապուրողները, միչդեռ զօդումի առաջին կայծը ունեն քիչերը… Զգացումի, ցանկութեան, նուիրումի, մատաղութեան եւ վայելումի կայծը… Կայծքարը, որից ցատկում է կայծը: Հոգու ու սրտի մի անհունութիւն, որից շրըխկում է շանթը եւ խրւում է թափով: Ու էլ չի մնում հոգու խորք ու ափ, սրտի տրոփիւն: Խենթ գրոհումից, հեստ գալարումից ծաղկում է լոկ խաղաղութիւն:
ԱՐԵՒԱԷæԵՐ
Իմ կեանքի գիրքը լոյսով եմ թերթել, ուր արեւը վառ փռել է էջեր. պարզ երկնքի տակ կապոյտն եմ սիրել ու թերթել եմ պարզ արեւի էջեր: Արեւի այսքան էջեր եմ թերթել, թերթել եմ էջեր լուսաւոր ու վառ, թերթել եմ էջեր թխպոտ ու մթար, կեանքի բարիքն ու բերքն եմ շռայլել: Եւ վայելչութեան համ ու բոյր ըմպել, հիւսել եմ կեանքի գունաւոր հեքիաթ, որ նուռ եմ ճմլել ու հիւթը քամել, թերթել եմ էջեր արեւհարութեան: Թերթել եմ էջեր ամպոտ ու մռայլ ամպի ծուէնի անձրեւից թրջուել. փռել եմ էջեր տաք ու արեւառ ու երազներիս տուել արփաթեւ: Կեանքը մի էջ է արեւի ծովում, մի էջից սարքուած թղթէ մի նաւակ. բեռը յուշերիս՝ բառեր ու պատում, արեւաէջեր բորբ արեւի տակ: Երբ արշալոյսն է ծագում առօրեայ ես հնչեցնում եմ երգը իմ կեանքի. Աստուած ու երկինք օրհներգ, ողորմեա՛, շող ու ճառագայթ շահուած բերկրանքի:
ՄԵՂՍԱԿԻՑ
Եկել ու լցուել գինուս գաւաթում, սէր էիր դրել սրտիս յատակին. ալիքուող փէշդ շունչս էր հատում, համեղութիւնդ արբեցնում էր ինձ: Փռել էիր քո բորբ հրապոյրը ցանկութիւններիս ամբողջ ջերմոցում, ու խանձում էր ինձ յուզմունքիդ հուրը, շուրթս այրւում էր համբոյրիդ մեղրում: Հեզ պատանութեան մի խենթութիւն էր. ծանօթ փողոցի խորդուբորտ մայթում, որ կէսը անցած գիշեր էր, մութ էր, տանում էի քեզ հասցնելու ձեր տուն… Ինչոր պատահեց… Գիրկ ու գիրկախառն… Հաւատա՛, չէի կանխաւ մտածել… Դա բնազդական մղում էր անխառն, որ ինձ էլ… Քեզ էլ… Գինով էր դարձրել… Մազերիդ ծուփը ես շոյում էի… Մենք լուռ դէմ առանք… Ձեր տան հին դռան… Շուրթիդ շաքարը ես քամում էի… Օրօրւում էինք… շնչատ ու վառման… Յետոյ… Մի շրշիւն ցոլաց ստուերում… Հո՞վ էր… թիթե՞ռ էր… չիմացանք բնաւ… Դու հազիւ բացար ձեր դուռը մթում… Ես չէի գտնում դառնալուս ճամբան… Գալ երեկոյեան, երբ հանդիպեցինք, աչքերդ փայլում էին ցանկութեամբ, ձեռքերս բռնած այպանում էիր՝ իբրեւ թէ մեղք եմ ես գործել դիտմամբ։ …Այդ երեկոյ էլ կրկին ուշացանք մեր զբօսանքի ծանօթ մայթերում, ու մութ խորանում էլի՛ ձեր դռան, մենք նոյն ցանկալի մեղքն էինք գործում…
ՇՆՉԱՏ
Դու փափուկ ես ջերմութեան պէս, մէջդ հուր կայ, իմ մէջ՝ մրուր. քո մոլուցքը շունչս է կտրում, տրոփում ես գրկիս ջերմում. քո ալիքը ինձ յուզում է, ինձ ուզում է, ինձ սուզում է… Ձեռքս գցեմ մէջքդ գրկեմ, աչքիս կապը կտրւում է…
ԵՐՐՈՐԴՈՒԹԻՒՆ
Դա ոչ թէ միայն կրօնական է, այլ տիեզերական համոյթ է մեծղի: Լինելու գոյ ու »Էն« է գոյութեան, որ »Է« լինելն է, որպէս գոյութիւն, որպէս անսկիզբ, որպէս անվերջ գոյ, որ սկիզբ չունի, ու չունի աւարտ. եւ այդպիսին է արարիչ ծնող, ներգոյ ու ներծին նաեւ ժառանգորդ՝ միաժամանակ, կրելով բոլոր յատկանիշերը նոյն »Է« գոյութեան, որ բնորդն է իսկ, Սուրբ Հոգու անզատ համաբերութեամբ ժառանգած նոյնը, ինչ որ է ընդմիշտ: Հայր է ու Որդի ու Սրբին Հոգի. մի Երրորդութիւն յաւիտենական, որ մէկութիւն է տիեզերական։ »Է«, ինքն է, որպէս ընդմիշտութիւն, նաեւ ժառանգորդ միաժամանակ, հոգով հոգեկից բանիւ սրբութեամբ, նոյնն է, ինչ որ »Է«ն: Այդ համոյթն ամբողջ Երրորդութեամբ է համադիր ու մէկ, անբաժանելի որպէս նոյնութիւն, որպէս միութիւն, որպէս մէկութիւն: Տիեզերական անսկզբութեամբ անպարագիծ է, ամենաընկալ: Խորք է, դարիւ է… Տարերք է հաստատ… Լոյս է, ժամանակ… Տարածք է, զանգուած… Եւ ի՛նչ էլ որ է… Բանաւոր է ու միտք ունի դատող, որ զգացում ու սիրով է հարուստ, համակ ճանաչում, մօտից ու հեռուստ, ու մեր պատկերի բնորդն է վերուստ։ Է, Աստուածային ու արարչական Սուրբ Երրորդութիւն։
ԱՐԱՐԱՏԸ, ԵՍ ՈՒ ԹՈՌՍ
(Ցանկութիւն)
Այս տարուայ բերքս առատ է ու լի. ծիրանիների ճիւղերն են ճկուել ու համբուրում են հողը իմ սրտի. սիրահարների անպատում վայելք… Պարտէզս ու այգիս Արայի դաշտում, Արարատ սարի փէշերից կախուած կապոյտ մանկութեան հեքիաթ են ասում, որ դեռ յիշում եմ տատիկիս պատմած… Հրեղէն ձիու հրաշք մի հեքիաթ, որ ծմակներից լայնաթեւ սուրում, հասնում էր մինչեւ աստղունք ու գագաթ, ինձ թէ՞ երազս էր իր թամբին տանում… Երազս հիմա լոյս, բոց է դարձել, դարձել է թոռս, որ սանձել է ձին, ու երազներս է տանում անվեհեր, կարմիր ու ծաղկուլ նոյն հրեղէն ձին։ Նա սանձել է ձին իմ երազների ու արշաւում է սրտիս իղձերում, յոյս ու հաւատով թող ձիավարի, ու գագաթ հասնի՝ տենչիս նուաճում։ Ես որ մերուել եմ պարտէզիս փարթամ, պատուաստում, ծառեր ու մեւեր, քրտնած եմ բերքով իմ անխոնջութեան, որպէս ամբարած կեանքի տարիներ: Թոռս, որ դէմս խաղում է թմբին, ասում է. »Պապիկ, ծիրան եմ ուզում«… Ես որ նայում եմ Արարատ սարին, ծիրանի ձիւնոտ համն եմ զգում։ »Պապիկ, ծիրանը քաղցր է ու հասուն«… Բայց Արարատը ձիւնոտ, սպիտակ… Դէ՜, դա երեւի ինձ էլ է սազում, թոռանս կողքին՝ ալեհեր հասակ… Ու պտտւում է ուշքս ու միտքս, պարտէզ ու այգի, թոռս ու Արարատ. հուր հրեղէն ձին հեծել եմ իմքս, բայց թոռս է սուրում սրտիս մէջ հպարտ։