Վտանգաւոր Է, Երբ Նախագահը Կարծում Է, Որ Երկրում Կեանքը Լաւացել Է
«ԵՐԿԻՐ».- Պարոն Մարգարեան, ՀՀԿ 13րդ համագումարում հանրապետութեան նախագահի ելոյթում լայն անդրադարձ կար երկրի սոցիալ-տնտեսական ոլորտին: Հնչեցուած թուերի ու դիտարկումների վերաբերեալ կը ցանկանայինք իմանալ ձեր տեսակէտը:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Նախագահի ելոյթի՝ յատկապէս երկրի տնտեսութեանը վերաբերող մասին կարելի է մօտենալ մի քանի տեսանկիւնից, սակայն այս պահին ամենակարեւորը հետեւեալն է՝ նախագահը ինքը գոնէ թող չտպաւորուի իր հնչեցրած թուերից եւ չմտածի, որ մեր երկրի վիճակը լաւ կամ աւելի լաւ է: Գիտէք, վատ է, եթէ դա քարոզչութեան նպատակով ելոյթ էր, իսկ վտանգաւոր է, եթէ նախագահը կարծում է, որ երկրում կեանքը լաւացել է:
«ԵՐԿԻՐ».- Նախագահի ելոյթում նշուեց, որ հայ-թուրքական չարաբաստիկ արձանագրութիւնները նպաստել են Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման գործընթացին:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Ցաւօք, իրենց մեծ սխալը այն է, որ տխրահռչակ արձանագրութիւնների ստորագրման փաստն արդարացնելու համար փորձում են իրականութիւնը ծուռ հայելու մէջ ներկայացնել: Երբ հրապարակ իջան արձանագրութիւնները, Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման գործընթացը միանգամից ուժեղ հարուած ստացաւ, եւ շատ երկրներում գործընթացը կասեցուեց իբրեւ «հայ-թուրքական հաշտեցմանը չխանգարելու» մտայնութեամբ, եւ այդ ընթացքը տրամաբանօրէն պէտք է շարունակուէր, եթէ հաստատուէին արձանագրութիւնները: Սակայն, երբ պարզ դարձաւ, որ դրանք չեն հաստատուելու, եւ փոխուեց նաեւ ՀՀի կեցուածքը, բնականօրէն, շարունակուեց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման կասեցուած ընթացքը: Այլ խօսքով՝ այսօրուայ ձեռքբերումները ոչ թէ չարաբաստիկ արձանագրութիւնների արդիւնք են, այլ դրանք կեանքի չկոչուելու հետեւանք: Յամենայն դէպս, օր առաջ պէտք է յետ վերցնել այդ արձանագրութիւններից Հայաստանի ստորագրութիւնը ու նախաձեռնել իսկապէս առանց նախապայմանների յարաբերութիւններ հաստատելու գործընթաց:
«ԵՐԿԻՐ».- Նախագահի ելոյթում կային նաեւ ապագային միտուած հաստատումներ եւ ցանկութիւններ:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Անցած տարիներին շատ խօսքեր ենք լսել, որոնք երբեք իրականութիւն չեն դարձել, եւ նոյնիսկ, եթէ յատուկ ճիգ թափենք, չենք կարող յոյսեր կապել նոր հնչեցուած խօսքերի հետ: Սակայն արդար լինելու համար պէտք է գոհունակութեամբ անդրադառնալ նախագահի ելոյթի հայրենասիրական ոճին:
«ՌԵԳՆՈՒՄ».- Պարոն Մարգարեան, որոշե՞լ է արդեօք Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութունը, թէ ինչ ձեւաչափով է մասնակցելու 2012թ. Մայիսի 6ին կայանալիք խորհրդարանական ընտրութիւններին:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Մենք արդէն որոշում ունենք ընտրութիւններին առանձին մասնակցելու մասին: Չնայած այդ որոշմանը, մենք շարունակում ենք շփումները այլ քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչների հետ, սակայն առայժմ որեւէ նախանշան չկայ, որ կարողանանք խօսել հնարաւոր դաշինքների կամ նախընտրական այլ ձեւաչափերի մասին:
«ՌԵԳՆՈՒՄ».- Ինչպիսի՞ն են կուսակցութեան հնարաւորութիւնները առաջիկայ ընտրութիւններից առաջ ձեր գնահատմամբ:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Շատ բան է կախուած նախընտրական պայքարից: Բայց նաեւ յայտնի է, որ հայաստանեան քաղաքական ուժերից ՀՅԴն ունի հասարակութեան մի կայուն հատուածի աջակցութիւնը: Այսինքն, մեր ժողովրդականութիւնը պայմանաւորուած է նրանով, որ ժողովրդի շրջանում ընդունւում են կուսակցութեան գաղափարախօսութիւնն ու ծրագիրը: Այս տեսանկիւնից մենք ընտրազանգուածի նուազագոյն բազան ունենք: Մնում է, որ մենք ընտրապայքարի ժամանակ կարողանանք ազդել նաեւ քաղաքականացուած ընտրազանգուածի վրայ՝ ստանալու համար նաեւ այդ մարդկանց ձայները: Կանխատեսումներ չեմ անի, դա անշնորհակալ գործ է:
Հայաստանի ներքաղաքական դաշտում մի մեծ խնդիր կայ: Յաճախ կուսակցութիւնների ժողովրդականութիւնը հիմնուած չէ նրանց գաղափարախօսութիւնների եւ ծրագրերի վրայ: Քաղաքական ուժերը ձայներ են հաւաքում հիմնականում այլ մեթոդներով, մի բան որ խորթ է մեզ: Մենք նման մեթոդներ չենք կիրառում, մենք այդ «էժան ճանապարհով» չենք կարող գնալ եւ ապահովել ձայների կեղծ, ուռճացուած պատկեր: Մենք ջանում ենք քաղաքացիների վստահութիւնը շահել մեր ծրագրերի եւ գաղափարների միջոցով:
«ՌԵԳՆՈՒՄ».- ՀՅԴն, այո, ունի կայուն ընտրազանգուած: Այդ մասին չեն վիճում նոյնիսկ փորձագէտները: Բայց եւ հարց է՝ ինչո՞ւ կուսակցութեանը չի յաջողւում առաւել լայն զանգուած հաւաքել իր շուրջը:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Եթէ, որեւէ մէկն ասի, թէ ում է դա իրօք յաջողուել, ես կ՛ընդունեմ, որ դա մեզ չի յաջողւում: Իրականութիւնն այն է, ինչ ես ասացի վերեւում: Ընդհանուր առմամբ ձայներ ստանալու երեք ճանապարհ կայ: Առաջինը ամբոխավարականն է, երբ քաղաքական գործիչներին կամ քաղաքական ուժերին յաջողւում է ժողովրդական ալիք բարձրացնել, սկսել այսպէս կոչուած «ընդդէմի» շարժում, ինչն էլ ձայներ է ապահովում ընտրութիւնների ժամանակ, բայց ոչ թէ քաղաքական գործիչների եւ ուժերի գաղափարների շնորհիւ, այլ իշխող ռեժիմի հանդէպ մարդկանց մօտ եղած ատելութեան: Երկրորդը՝ ադմինիստրատիւ ռեսուրսի (վարչական լծակներու-Խմբ.) լայն օգտագործումն է՝ քրէական աշխարհի մասնակցութեամբ: Եւ երրորդ՝ դասական ուղին էլ այն է, երբ կուսակցութիւնը վստահութեան քուէ եւ ընտրազանգուածի համակրանք է շահում քրտնաջան աշխատանքի շնորհիւ: Այս վերջինն է, որ յատուկ է ոչ բոլոր քաղաքական ուժերին:
Հայաստանեան կուսակցական-քաղաքական համակարգի մի առանձնայատկութիւնն էլ այն է, որ կուսակցութիւնը մի ընտրութեան ժամանակ կէս միլիոն ձայն է հաւաքում, իսկ միւս ընտրութիւններում չի ունենում նոյնիսկ այդ կապիտալի 10 տոկոսը: Նոյնիսկ հնարաւոր չէ, այդ ցուցանիշների միջեւ որեւէ համեմատութիւն անցկացնել: Չի կարող այնպէս լինել, որ չորս տարուայ մէջ կուսակցութեան վարկանիշն այդպէս ընկնի: Դա նշանակում է, որ առաջին դէպքում կուսակցութիւնն այդքան ձայն է ստացել կեղծիքների, ադմինիստրատիւ կարողութիւնների շնորհիւ, որ ունեցել է երկիրը ղեկավարելու շրջանում: Վերն ասուածը վկայում է մեր հասարակութեան քաղաքական չհասութեան եւ անկազմակերպուածութեան մասին: Հէնց այդ պատճառով է, որ մենք գործ ունենք ոչ այնքան ընտրութիւնների, որքան հնարաւորինս շատ ձայներ հաւաքելու պարզունակ գործընթացի հետ: Մինչդեռ իսկական ընտրութիւններում ժողովուրդն ընտրութիւն է կատարում կուսակցութիւնների գաղափարների եւ ներկայացրած ծրագրերի միջեւ:
«ՌԵԳՆՈՒՄ».- Ինչպէս դուք հաստատեցիք, Հայաստանում ոչ թէ ընտրութիւն է տեղի ունենում, այլ ձայների հաւաքագրում: Այդ դէպքում ինչպէ՞ս կը գնահատէք ընդդիմութեան եւ մասնաւորապէայ «Դաշնակցութեան» դիրքերն այդ անհաւասար պայքարում:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Քաղաքական ուժերին առաջին հերթին գնահատում են նրանց անցած ճանապարհով: Անցեալ խորհրդարանական ընտրութիւնների ժամանակ (2007թ., խմբ) մենք ձայների քանակով երրորդն էինք: Ասել է, թէ մեր անցած ճանապարհը խոտոր ու ձախողուած չի եղել: Ես նախընտրում եմ գնալ դժուարին ճանապարհով, բայց հաստատուն քայլերով, ինչն իրօք հեռանկար ունի: Ամենավատն այն է, երբ մարդն ինչ որ ձեւերով հասնում է իշխանութեան, բայց յաջորդ օրն իսկ ողջ ժողովրդին լարում է իր դէմ: Հէնց սա է տեղի ունենում Հայաստանում: Այնուհետեւ իշխանութիւնն ամէն գնով պահելու անվերջանալի ձգտումը վերածւում է դժբախտութեան, որովհետեւ յանուն այդ նպատակի խախտւում են ժողովրդավարական նորմերը, իշխանութիւնները յայտնւում են օլիգարխներից ու հեղինակութիւններից կախուածութեան մէջ: Այնպէս որ, չի կարելի ասել, թէ յաղթելու հեշտ ճանապարհն է միշտ ամենաճիշդը: Գոնէ մենք նախընտում ենք առաջ գնալ դժուար ճանապարհով:
«ՌԵԳՆՈՒՄ».- Դուք տեսնո՞ւմ էք ընդդիմադիր դաշտի համախմբում գործող իշխանութեան դէմ: Ի՞նչ է հարկաւոր դրա համար, եւ որն է գործող ռեժիմի դէմ յաղթանակի ձեր բանաձեւը:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Միայն մէկ հարցում կարող են ընդդիմադիր ուժերը համագործակցել: Դա ազատ եւ արդար ընտրութիւնների կազմակերպումն ու անցկացումն է: Բայցեւայնպէս այս հարցում մենք ունենք մի սկզբունքային մօտեցում՝ ցանկանում ենք արդար ընտրութիւններ անցկացնել մեր ժողովրդի համար: Մենք այդ հարցը չենք բարձրացնում սոսկ Արեւմուտքին դուր գալու, նրան այս հարցերում միջամտութիւնների առիթ տալու համար: Մենք չենք ցանկանում, որ արդար ընտրութիւնների թեման շահարկումների առարկայ դառնայ դրսի ուժերի համար: Այդուհանդերձ, գտնում ենք, որ արդար ընտրութիւնների անցկացման թեման կարող է համախմբել բոլորին:
«ՌԵԳՆՈՒՄ».- Հայաստանի իշխանութիւնները յայտարարել են արդար ընտրութիւններ անցկացնելու իրենց ցանկութեան մասին, որի արդիւնքում կը կազմաւորուի նոր որակի խորհրդարան: Որքանո՞վ են նրանք անկեղծ եւ, ընդհանրապէս, կա՞ն նախադրեալներ:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Ես իշխանութեան ներկայացուցիչներից այնքայ~ն բաներ եմ լսել, որոնք իրականութեան հետ նոյնիսկ շփման եզրեր չեն ունեցել ու նաեւ չեն իրագործուել կեանքում: Այնպէս որ որեւէ նախադրեալ կամ նրանց խօսքին անվերապահօրէն հաւատալու որեւէ հիմք չունեմ: Բայց ես հաւատում եմ մեզ, քանզի եթէ մենք արդար ընտրութիւններ ունենալու ցանկութիւն ունենք, կարող ենք այդպիսիք պարտադրել: Արդար ընտրութիւնները բոլորիս են անհրաժեշտ: Իսկ ո՞ւմ ենք մենք պարտադրելու արդար ընտրութիւններ: Բոլոր նրանց, ովքեր դիմադրում են եւ պատրաստ չեն դրանց՝ իշխանութիւններին, հին բիւրոկրատիային, դեռ ՀՀՇի ժամանակներում կազմաւորուած համակարգին, որ այսօր էլ աւելի ուժեղ է, քան քաղաքական ուժերը: Անհրաժեշտ է, որ արդար ընտրութիւնները պարտադրուեն իշխանութիւններին: Դա հնարաւոր է անել երկրի բոլոր ընտրատեղամասերում անհրաժեշտ ներկայացուածութեան ապահովմամբ: Եթէ մեզ յաջողուի ընտրատեղամասերում ապահովել անկաշառ, խելացի եւ վստահելի մարդկանց ներկայութիւն, ունենալ բանիմաց դիտորդներ եւ յանձնաժողովների անդամներ, մեզ կը յաջողուի իշխանութեանը պարտադրել արդար ընտրութիւնների անցկացում: Դա դժուար չէ անել: Հիմնական դժուարութիւնն այս խնդրի շուրջ մարդկային ռեսուրսի համախմբումն է:
«ՌԵԳՆՈՒՄ».- Դուք խօսում էք ընտրատեղամասերում արդիւնաւէտ վերահսկողութեան մասին, մինչդեռ ընտրախախտումների մի մասը տեղի է ունենում դրսում՝ ընտրակաշառք բաժանելու եւ զանազան այլ ձեւերով: Իսկ սրա դէ՞մ ինչպէս է պատրաստւում պայքարել ՀՅԴն:
ՀՐԱՆՏ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ.- Այս դէպքում առաւել կարեւոր է ընտրութիւնների ինստիտուտի հանդէպ վստահութեան մթնոլորտւի ձեւաւորումը, բոլորի ընկալումը, որ իւրաքանչիւր մարդու քուէից մեծ բան է կախուած: Երբ յայտարարում են, թէ ընտրութիւնն անիմաստ մի բան է, եւ նրանից ոչինչ կախուած չէ, դրանով հասկացնել են տալիս մարդկանց, որ կարելի է նաեւ ձայնը վաճառել, որովհետեւ ընտրութիւններով, միեւնոյնն է ոչինչ հնարաւոր չէ փոխել: Մենք պիտի կարողանանք մարդուն ներարկել այն յոյսը, որ նրա ձայնը իրօք գին ունի: Մենք պէտք է այս մթնոլորտն ստեղծենք: Իսկ դա հնարաւոր է անել արդիւնաւէտ քարոզչութեամբ: Հարկաւոր է, որ իւրաքանչիւրը հասկանայ, որ իր ձայնից է կախուած վաղուայ օրն ու իր երեխայի ապագան: Մարդը, պիտի իմանայ, որ ինքը, 5 հազար դրամ վերցնելով եւ իր համոզմնունքին դէմ քուէարկելով զրկւում է որեւէ փոփոխութիւն ակնկալելու իրաւունքից: Միայն այսպէս կարելի է խոչնդոտել ընտրատեղամասերից դուրս տեղի ունեցող ընտրախախտումներին: Սրան կարող են մասնակից լինել նաեւ իրաւապահ մարմինները, բայց ես այդ մասին չեմ խօսում, որովհետեւ ես այդպիսի յոյս չունեմ:
