
ՍԵԴԱ ՄԱՐԹԻՐ
ՀՕՄի «Արազ» մասնաճիւղը, իր տարեկան ձեռնարկների շարանի մէջ, Ապրիլ 13ին կազմակերպեց Այնթապի, Արցախի եւ Նոր æուղայի մասին «Տոհմիկ երեկոյ», որը տեղի ունեցաւ Բրբանքի նոր կենտրոնի մէջ:
Սրահի մէջ զետեղուած էին բազմատեսակ ձեռքի աշխատանքներ. կային շրջազգեստներ, որ ներկայացնում էին զանազան շրջանների տարազներ՝ պատրաստութեամբ Քնար Ներսիսեանի:
Շաքէ Շամոյեանը ցուցադրութեան էր դրել Այնթապի ձեռքի աշխատանքները: Զարթիկ Խաչատրեանը իր հաւաքածոյի մէջ ունէր ժանեակներ, սեղանի ծածկոցներ, շրջազգեստներ, որոնք հիւսուած էին շատ բարակ թելերով եւ նրա աշխատանքները՝ բազմազան ու վառ գոյներով եւ արուեստի վարպետութեամբ լաւագոյնս էին գնահատւում դիտորդների կողմից:
Սրահին կից զետեղուած էին բազմատեսակ ուտելիքներ. աչքի էին զարկում Այնթապի, Ղարաբաղի, Նոր æուղայի կերակրատեսակները, որ հրաւիրում էին այցելուներին համտեսելու եւ ճաշակելու:
Բացման խօսքում, Սեդա Մարթիրը բարի գալուստ մաղթեց ներկաներին: Ապա հրաւիրեց ՀՕՄի Կենտրոնական վարչութեան ատենապետուհի Վիքի Մարաշլեանին՝ յայտնելու իր սրտի խօսքը: Նա ջերմօրէն ողջունեց ներկաներին, գնահատանքի իր խօսքն ուղղեց «Արազ» մասնաճիւղի ընկերուհիներին, որոնք կազմակերպել էին ձեռնարկը, մաղթեց նորանոր յաջողութիւններ ապագայում: Այնուհետեւ Սեդա Մարթիրը հրաւիրեց Փառքուհի Խաչիկեանին, որպէսզի ներկայացնի Իսֆահանի Նոր æուղայի պատմութիւնը: Նա տուեց լայն տեղեկութիւններ՝ խօսքին առընթեր սահիկներով ցուցադրելով Նոր æուղայի հնագոյն վանքը, դրա կից թանգարանն ու գրադարանը, դպրոցներ, որբանոցը եւ այլն, նաեւ այն անձանց պատկերները, որոնք օգտակար էին դարձել æուղայի վարժարանների հիմնադրութեանը, ինչպէս՝ Լազարեանները:
æուղայի հայութիւնը հաստատուել է այնտեղ Շահ Աբբաս թագաւորի հրամանով: 1603 թուին, Շահ Աբբասը պատռելով իր եւ թուրքերի միջեւ ունեցած դաշնագիրը, մեծ բանակով դուրս եկաւ օսմանցի թուրքերի դէմ, հրահանգելով հայ ժողովրդին քայլել բանակի առջեւից: Այս բռնագաղթի միջոցին, Արաքս գէտն անցնելիս, շատ հայեր տեղ չհասան, իսկ մնացածին քշեցին դէպի Իսֆահան, ուր հայերը վերընձիւղուեցին, կազմակերպուեցին, շուտով հիմնեցին արհեստի կենտրոններ եւ զարկ տուեցին շինարարութեանը: Մինչ այժմ æուղան համարւում է հայաշատ մի օջախ, յատկապէս օտարները հետաքրքրուած են æուղայի պատմութեամբ:
Ապա հրաւիրուեց Սոնա Մատարեանը, որպէսզի խօսի նախ Այնթապի, ապա՝ Արցախի մասին:
Այնթապը գտնւում է Արեւմտեան Հայաստանի Եփրատ գէտի վտակ Մաջուրի ափին: Ունեցել է բազմաթիւ եկեղեցիներ, միջնաբերդեր: 1915 թուին թուրք ջարդարարները տեղահան արեցին տեղի հայերին եւս, քշեցին Դեր Զորի անապատը: Թուրքիայի պարտութիւնից յետոյ տեղահանուած հայերի բեկորները վերադառնում են հայրենի քաղաք, ուր 314 օր հերոսական կռիւներ են մղում թուրք ջարդարարների դէմ: Նա յիշեց նաեւ Այնթապի արհեստները, ապրելակերպը, աւանդական ուտելիքները:
Այնուհետեւ նա խօսեց Արցախի մասին, տալով համառօտ պատմութիւնը. Արցախը յիշատակւում է հայկական հնագոյն թագաւորութիւնների կազմի մէջ: Եղել է Պատմական Հայաստանի անբաժան մասը: Դարերի ընթացքում ղարաբաղցիները պայքարել են օտար զաւթիչների դէմ՝ դիմակայելով Ադրբեջանին: 1991ին Արցախը հռչակուեց Հանրապետութիւն: Ապա նշեց Արցախի ժողովրդի քաջարի ու անվախ բնաւորութիւնը: Իր խօսքի աւարտին յիշեց Ստեփանակերտի մօտ՝ բարձունքներից մէկի վրայ, վեր խոյացած «Մենք ենք, մեր սարերը» յուշարձանը՝ որպէս խորհրդանիշ Արցախի բազմադարեան պատմութեան:
«ՄԱՅՐԵՐԻ ՕՐ»Ը
ՀՕՄի «Արազ» մասնաճիւղի տարեկան վերջին ձեռնարկը նուիրուած էր Մայրերի օրուայ տօնակատարութեան, որ նշուեց Մայիսի 11ին, «Անուշ» ճաշարանի մէջ:
«Արազ» մասնաճիւղի ատենապետուհի Սեդա Մարթիրը բացման խօսքով ողջունեց ներկաներին եւ բարի վայելում մաղթեց բոլորին: Ձեռնարկին ներկայ էին ՀՕՄԻ Կենտրոնական վարչութեան ատենապետուհի Վիքի Մարաշլեանը, Շրջանային վարչութեան կողմից որպէս «Արազ» մասնաճիւղի կապ Ժարմէն Միրզախանեանը, ՀՕՄի Շրջանային գրասենեակի տնօրէնուհի Ժասիկ æարահեանը:
Սեդա Մարթիրը ներկայացրեց օրուայ պատգամը փոխանցող դոկտ. Օննիկ Հայրապետեանի կենսագրականը, ապա բեմ հրաւիրեց նրան:
Դոկտ. Օննիկ Հայրապետեանը համապարփակ կերպով ներկայացրեց իր նիւթը: Նախ յիշատակեց հեթանոսական դարաշրջանից, ողջ հայութեան կողմից սիրուած Անահիտ աստուածուհուն, որն ունէր իր տօնահանդեսները՝ իբրեւ մայրութեան եւ պտղաբերութեան խորհրդանիշ, իբրեւ կեանք պարգեւող, նոր կեանք արարող: Անահիտ աստուածուհուն նուիրուած տօնակատարութիւնը տեղի էր ունենում Հայաստանի գրեթէ բոլոր շրջաններում:
Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներում, մայրերին վերաբերող սկզբնական փոքրիկ հանդէսները 1860ական թուականներից սկսեալ կազմակերպել է Աննա æարւիսը Վրջինիա նահանգում: Իր մօր գործը շարունակում է Աննայի դուստրը՝ Աննա Մարի æարւիսը: Կազմակերպում է մայրերին նուիրուած հանդիսութիւններ, որոնք հիմք են հանդիսանում հետագայ զարգացումների համար:
Միացեալ Նահանգներում, շնորհիւ Աննա Մարի æարւիսի հետեւողական ջանքերի, Միացեալ Նահանգների նախագահ Վուդրօ Վիլսոնը 1914 թուականին յայտարարեց Մայրերի օրը համընդհանուր պաշտօնական տօն, եւ որոշուեց նշել այն Մայիս ամսուայ երկրորդ Կիրակիին:
Հայաստանում Մայրերի օրը նշում են Ապրիլի 7ին, իսկ Մարտի 8ը եւս նկատի առնուեց իբրեւ Կանանց միջազգային օր:
Դոկտ. Օննիկ Հայրապետեանը իր խօսքն աւարտեց՝ արտասանելով մայրերին նուիրուած բանաստեղծութիւններ Յ. Շիրազից եւ Պ. Սեւակից:
Ապա Սեդա Մարթիրը յայտարարեց, որ ՀՕՄի «Արազ» մասնաճիւղի վարչութեան որոշումով պիտի գնահատուի Մարօ Չալեանը, ապա նա ընթերցեց նրա կենսագրութիւնը, անդրադարձաւ միութենական գործունէութեանը, յիշատակելով նրա ճշմարիտ եւ խորը վերաբերմունքը հանդէպ ՀՕՄի, ընդհանրպէս, եւ «Արազ» մասնաճիւղի՝ մասնաւորաբար: Մարօ Չալեանի ուխտաւորի երկիւղածութեամբ անսահման նուիրումը, միութենական կեանքի հանդէպ ունեցած սէրը, հետեւողականութիւնը, ճշդապահութիւնը նրան խարսխել են մեր ազգային ու ընկերային կեանքին: Իր հայեացքը միշտ թափանցել է ամէն կողմ՝ տեսնելու, վերլուծելու, սխալը սրբագրելու եւ ճշմարիտն ու իրականը վերադարձնելու ուր որ պահանջն է:
Այնուհետեւ Սեդա Մարթիրը բեմ հրաւիրեց ընկերուհիներ՝ Վիքի Մարաշլեանին, Ժարմէն Միրզախանեանին, Մարօ Չալեանին, որպէսզի պարգեւատրեն եւ յանձնեն յուշանուէրը:
Վիքի Մարաշլեանը ողջունեց ներկաներին, նշեց, որ ինքը եւս «Արազ» մասնաճիւղի անդամուհի է եւ լաւ է ճանաչում Մարօ Չալեանին, արժանի ու արդար համարեց գնահատումը, կարդաց յուշանուէրի գրութիւնը եւ փոխանցեց պարգեւատրեալին:
Մարօ Չալեանը, իր հերթին, յուզումով արտայայտեց իր երախտիքի եւ սրտի խօսքը, ապա շնորհակալութիւն յայտնեց «Արազ» մասնաճիւղի ընկերուհիներին: Բուռն ծափահարութիւններով շարունակուեց խանդավառութիւնը:
«Արազ» մասնաճիւղի վարչութիւնը յայտնում է իր խորին շնորհակալութիւնները ՀՕՄի բարեկամներին, որոնք կատարեցին սրտաբուխ նուիրատուութիւններ: