ՀԱՐՑ.- Պարոն Ղազարեան, Մեծ Եղեռնի 100րդ տարելիցը նշանաւորուեց նաեւ նրանով, որ տարբեր մակարդակներում աւելի շատ է խօսւում պահանջատիրութեան մասին: Հայոց Ցեղասպանութեան ժամանակաշրջանում ապահովագրական վճարումների հետ կապուած ի՞նչ դատական գործընթացներ կան ներկայումս ԱՄՆում: Դուք ներառուա՞ծ էք դրանցից որեւէ մէկում:
ԿԱՐՕ ՂԱԶԱՐԵԱՆ.- Ես մասնագիտացած եմ քրէական իրաւաբանութեան ոլորտում, սակայն իմ ազգային գործունէութեան շրջանակներում հետեւում եւ մասնակցում եմ Հայկական Հարցին առնչուող գործընթացներին: Ապահովագրական ընկերութիւնների դէմ յարուցուած գործերի տեսանկիւնից վերջինը «Մովսիսեան» կոչուող գործն էր, որը, ցաւօք սրտի, ԱՄՆ դատարանը քաղաքական հարց համարեց, քանի որ գործում կային Հայոց Ցեղասպանութիւն բառերը, եւ այն դուրս մղուեց դատական գործընթացից:
Միւս կողմից, պահանջատիրութիւնը վերջապէս իր ճիշդ տեղն է գտնում մեր բառապաշարում, եւ արդէն ժամանակն է առաջ գնալ՝ անցնելով գործնական քայլերի: Այս առումով ես կարծում եմ, որ Սփիւռքն ու Հայաստանը միմեանցից առանձնացնելը սխալ է: Գոյութիւն ունի Հայկական Հարց, հայկական ունեցուածքի կորստի վերապահանջի հարց, եւ մենք պէտք է միասնական լինենք այն լուծելու համար: Եթէ անգամ հայկական պետականութիւնը որոշ հարցերում վերապահումներ ունի, ապա Սփիւռքի 7 մլն. հայերը պէտք է հետամուտ լինեն դրան: Օրինակ, ես որեւէ խնդիր չեմ տեսնում, որ հայկական ունեցուածքի վերադարձի հարցը հէնց այսօր էլ դրուի թուրքական դատարաններում: Որովհետեւ ամենալաւ արդիւնքը մեզ համար կը լինի հայցի բաւարարումը, իսկ դրանից լաւ արդիւնքը՝ մերժման հետեւանքով եւրոպական դատարան հասնելը: Այս դէպքում արդէն ցեղասպանութեան հարցը չի կարող դիտուել քաղաքական հարց եւ արգելուել, ինչպէս եղաւ Միացեալ Նահանգների պարագայում:
ՀԱՐՑ.- Ձեր կարծիքով, ինչպիսի՞ն պէտք է լինի մեր պահանջատիրութիւնը:
ԿԱՐՕ ՂԱԶԱՐԵԱՆ.- Երբ ասում ենք՝ «Յիշե՛նք եւ պահանջե՛նք», պէտք է իմանանք, թէ ինչ ենք պահանջում՝ կորսուած գոյքի վերադարձ, փոխհատուցում, թէ՝ արդարութիւն: Արդարութիւն պահանջելու համար պէտք է ամրապնդել արդարութիւնը մեր հայրենիքում: Միայն այդպէս, ինչպէս նաեւ խթանելով հայապահպանման գործընթացը Սփիւռքում, մենք կարող ենք կերտել ապագայ, որում կը լինի մեր պահանջատիրութիւնը:
Պահանջատիրութեան ֆինանսական կողմը միաժամանակ ե՛ւ դիւրին է, ե՛ւ բարդ: Հայաստանի արխիւներից քաղուած եռահատոր մի գրքում վերջերս գտայ 1915-1916 թուականներին Ցեղասպանութեան առաջին երկու տարիների վերապրածների վկայութիւնները, որոնցում նշւում էր, թէ առանձին անհատներ որտեղից են սերում եւ հայերին պատկանող քանի կով, տուն, եկեղեցի եւ դպրոց կար իրենց գիւղում: Այսօր դժուար չէ գնահատել այդ գոյքի արժէքը, եւ համապատասխան հատուցում պահանջել: Սակայն կան որոշ արժէքներ, որոնք եզակի են եւ համարժէք գումար բնորոշելն անհնար է: Պարզ է, որ Արարատը մէկն է: Արարատի փոխարէն ինչ կարող ենք ստանալ, որ համարժէք լինի: Այս դէպքում պէտք է վերականգնուեն տուժող կողմի իրաւունքներն ու լիազօրութիւնները նախքան ոճրագործութիւնը: Այսինքն, վերադարձնել հողը, սարը: Հիմա՝ որքանով իրատեսական է այս ամէնը: Իդէալիստական շատ գաղափարներ, եթէ իրատեսական մօտեցում ես ցուցաբերում եւ աշխատում դրանց վրայ, դառնում են իրականութիւն: Մեր պահանջատիրութիւնն իրականութիւն դարձնելը, կեանքի կոչելը մեր ժառանգական պարտաւորութիւնն է: Պէտք է պահանջ դնել եւ երբեք չհրաժարուել:
ՀԱՐՑ.- Անդրադառնանք ԱՄՆում կայանալիք յիշատակի միջոցառումներին: Արդէն առանձին նահանգներում եւ քաղաքներում իրականացւում են բազմաթիւ ոգեկոչման եւ յիշատակի արարողութիւններ, ի՞նչ լայնածաւալ միջոցառումներ է ծրագրում Հայոց Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցի ոգեկոչման ձեր յանձնաժողովը:
ԿԱՐՕ ՂԱԶԱՐԵԱՆ.- Նախ ուզում եմ նշել, որ քաջալերում եմ բոլոր ձեռնարկները, լինեն դրանք Հայաստանում, թէ Սփիւռքի հայկական համայնքներում՝ իմ ծննդավայր Լիբանանից մինչեւ Լոս Անջելես, ուր բնակւում եմ հիմա: Համայնքների ունեցած հնարաւորութիւններից կախուած՝ այդ միջոցառումները լայնածաւալ են կամ ոչ այնքան լայնածաւալ բնոյթ ունեն, սակայն հիմնական նպատակն է ուսուցանել եւ իրազեկել օտարազգիներին մեր հարցի մասին:
Մեր յանձնախումբը Լոս Անջելոսում Ապրիլի 24ին մեծ քայլարշաւ է կազմակերպելու, որին ակնկալում ենք, որ կը մասնակցի 100 հազարից աւելի մարդ: Այս տարի որոշել ենք միացնել երկու ակցիաներ, որ ամէն տարի կազմակերպւում էին մեր քաղաքում՝ Հոլիվուդի Փոքր Հայաստանի շրջանից ամէն տարի մեկնարկող քայլարշաւը եւ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան ամէնամեայ բողոքի ցոյցը՝ Թուրքիայի հիւպատոսարանի դիմաց:
Տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ, հայ եւ միւս ազգերի համայնքի առաջնորդներ, ԱՄՆ Կոնգրեսի անդամներ, Կալիֆորնիայի ազգային խորհրդի ներկայացուցիչներ, քաղաքապետեր, հայկական դպրոցների աշակերտներն ու նրանց ծնողները, 100րդ տարելիցի յանձնախմբի 19 կազմակերպութիւնները, աւանդական երեք կուսակցութիւնները, 62 հայրենակցական միութիւններ կը մասնակցեն 10 կմ. երկարութեամբ քայլարշաւին: Մենք նաեւ հրաւէրներ ենք ուղարկել Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանաչած 20ից աւելի երկրների հիւպատոսներին: Իրաւական պատճառներով չեմ կարող նշել այն անուանի եւ հանրածանօթ մարդկանց անունները, ովքեր նոյնպէս ներկայ են լինելու: Քայլարշաւի ընթացքում մենք կանգ կ՛առնենք եւ փոքր ելոյթ կ՛ունենանք CNN-ի շէնքի դիմաց:
Խորհրդանշական է Ապրիլի 25ին Մոնթեբելլոյի յուշարձանի բացումը, որը ցոյց կը տայ, որ Ապրիլի 24ից յետոյ էլ մենք շարունակում ենք մեր պայքարը: Իսկ Ապրիլի 26ին Հայոց Ցեղասպանութեան յիշատակի միջոցառում տեղի կ՛ունենայ Գլենդելի քաղաքապետարանում: Ապրիլի 29ին նախատեսւում է Էրիկ Պօղոսեանի «Նեմեսիս Գործողութիւն» գրքի ընթերցումը:
Բացի այդ, ամենամնայուն գործը, որ մենք անում ենք՝ Հայկական պատմական թանգարանի կառուցման աշխատանքներն են: 60 հազար քառակուսի ոտնաչափ մակերեսով տարածք ձեռք բերելու ուղղութեամբ արդէն բանակցութիւններ ենք վարում Գլենդելի քաղաքապետարանի հետ: Թանգարանի մօտ ծրագրում ենք կառուցել յուշարձան, իսկ թանգարանում կը ցուցադրուի հայ ժողովրդի 5000ամեայ պատմութիւնը, Հայոց Ցեղասպանութեան դրուագներ եւ հայ ժողովրդի վերածնունդը:
ARMENPRESS.am