«Անցեալը Ներկայում Էլ Շարունակւում Է». Սեդա Անթեքելեան
Վարեց՝ ՎԱՐԴՈՒՀԻ ԲԱԼԵԱՆ
Թարգմանեց՝ ԱՆԻ ՄԵԼՔՈՆԵԱՆ
Վիզուալ (տեսողական-Խմբ.) պատմութեան արխիւի մեթոդներն ու նորարարական մօտեցումները, ինչպէս նաեւ վկայութիւնների ուղղութեամբ կատարուած աշխատանքներն այցելուներին ներկայացուեցին պանել-քննարկման (ուղիղ քննարկում-Խմբ.), սեմինարի ու փոխգործակցութեան վրայ հիմնուած ցուցադրութեամբ: «Հրանդ Տինք» հիմնադրամի ու Հարաւային Կալիֆորնիայի համալսարանի «Շոա» հիմնադրամի համագործակցութեամբ կազմակերպուած միջոցառումը տեղի ունեցաւ Փետրուարի 22-23ին, «Հրանդ Տինքի» հիմնադրամի՝ «Անարատ Յղութիւն» շէնքում:
2007թ. ստեղծուած, շահոյթ չհետապնդող Հարաւային Կալիֆորնիայի համալսարանի «Շոա» հիմնադրամի վիզուալ պատմութեան ու կրթութեան ինստիտուտում է գտնւում ցեղասպանութիւններից մազապուրծ եղածների ու ականատես վկաների հետ արուած տեսաձայնագրութիւնների՝ աշխարհում ամենամեծ արխիւը:
«Շոա» հիմնադրամում աշխատող Մանուկ Աւետիքեանն ու Սեդա Անթեքելեանը պատմեցին հիմնադրամի աշխատանքների, վիզուալ պատմութեան արխիւի եւ «Iwitness» (Ականատես) կրթական հարթակի մասին:
ՎԱՐԴՈՒՀԻ ԲԱԼԵԱՆ.- «Շոա» հիմնադրամում ի՞նչ աշխատանքներ էք կատարում:
ՄԱՆՈՒԿ ԱՒԵՏԻՔԵԱՆ.- Հարաւային Կալիֆորնիայի համալսարանի «Շոա» հիմնադրամի վիզուալ պատմութեան ու կրթութեան ինստիտուտում նախագծի մասնագէտ եմ: Աշխատում եմ Հայկական հաւաքածուի վրայ: Վաւերագրող Ջ. Մայքըլ Յակոբեանի կողմից ստեղծուած հայկական կինոյի հիմնադրամի հաւաքածուով էլ եմ զբաղւում: Խմբաւորել եմ այդ հաւաքածուի 333 հարցազրոյցները: Բոլոր հարցազրոյցները թարգմանել ենք անգլերէն: Հաւաքածուն հասանելի է նաեւ հայերէնով, թուրքերէնով, քրդերէնով, յունարէնով եւ արաբերէնով: Այսինքն՝ խօսքը գնում է միջազգային հանրութեան համար բաւականին հասանելի մի հաւաքածուի մասին: Իսկ հիմա Ռիչըրտ Յովհաննիսեանի «Ցեղասպանութեան Բանաւոր Պատմութեան Հաւաքածու»ի վրայ ենք աշխատում: Դա Հայոց Ցեղասպանութեան վկայութիւնների ամենամեծ հաւաքածուն է:
Հիմնականում բաղկացած է անմիջապէս Ցեղասպանութեան ականատեսների հետ արուած հարցազրոյցներից: Բացի այդ, թէեւ քիչ թուով, սակայն նրանց սերնդին պատկանող, բայց Ցեղասպանութեանն անմիջապէս ականատես չեղած մարդկանց վկայութիւններն էլ են ներառուած: Այն օսմանեան ժամանակաշրջանից մինչեւ յետցեղասպանական ժամանակաշրջանն ընդգրկող շատ կարեւոր հաւաքածու է: Կալիֆորնիայի համալսարանում արուող աշխատանքների ընթացքում այդ հարցազրոյցները հիմնականում իրականացրել են Յովհաննիսեանի ուսանողները: Հաւաքածուի ուղղութեամբ աշխատանքները մինչ օրս էլ շարունակւում են:
ՎԱՐԴՈՒՀԻ ԲԱԼԵԱՆ.- Այդ հաւաքածուն հեշտ հասանելի՞ է: Բոլորի համար բա՞ց է:
ՄԱՆՈՒԿ ԱՒԵՏԻՔԵԱՆ.- Մեր առաջնային նպատակը հարցազրոյցները ամենաբարձր որակով պահպանելն է, ապա՝ նրանց հասանելիութիւնն ապահովելը: Իմ գործը այդ հարցազրոյցների ամէն րոպէն խմբաւորելն է: Ամէն րոպէն ունի բանալի բառեր: Օրինակ՝ 5րդ րոպէին Ադանայում, սոված, երաժշտութիւն ու նման բանալի բառեր են հանդիպում: Վիզուալ պատմութեան արխիւի շնորհիւ դրանք տեսանելի ենք դարձնում: Աշխարհում որոշակի երկրներից է արխիւն ամբողջութեամբ հասանելի: Սա աշխարհի ամենամեծ բանաւոր արխիւն է, որտեղ կան 55 հազար հարցազրոյցներ: Որոշակի վայրերից արխիւն լիովին հասանելի է: Օրինակ՝ որոշ համալսարանների տարածքներից այդ հասանելիութիւնն ապահովուած է: Դրան զուգահեռ՝ միայն մէկ հաշիւ է հնարաւոր բացել ու արխիւի մի սահմանափակ մասը հեշտութեամբ ուսումնասիրել: Սակայն դա ամբողջ արխիւի միայն 10 տոկոսն է կազմում:
ՎԱՐԴՈՒՀԻ ԲԱԼԵԱՆ.- Թուրքիայում ու Հայաստանում կա՞ն վայրեր, որտեղից ամբողջ արխիւը հասանելի է:
ՄԱՆՈՒԿ ԱՒԵՏԻՔԵԱՆ.- Ցաւօք սրտի, երկու երկրներում էլ դեռեւս չկան նման վայրեր: Յուսով եմ՝ ապագայում դա հնարաւոր կը լինի անել: Այդ ուղղութեամբ աշխատանքներ ենք կատարում:
ՎԱՐԴՈՒՀԻ ԲԱԼԵԱՆ.- «Շոա» հիմնադրամում աշխատելուց առաջ ինչո՞վ էիք զբաղւում:
ՄԱՆՈՒԿ ԱՒԵՏԻՔԵԱՆ.- Բարձրագոյն դպրոցում պատմութիւն եմ սովորել: Յետոյ սոցիոլոգիայի (ընկերաբանութեան-Խմբ.) բնագաւառում ազգայնականութեան վերաբերեալ աշխատանքներ եմ կատարել: Եղել եմ նաեւ լրագրող: Հայաստանում եզդիների մասին մի ուսումնասիրութիւն եմ արել: Դա էլ է արուել ազգայնականութեան վերաբերեալ ուսումնասիրութիւնների շրջանակներում:
ՎԱՐԴՈՒՀԻ ԲԱԼԵԱՆ.- «Շոա» հիմնադրամում կատարած աշխատանքերի մասին կը պատմէ՞ք:
ՍԵԴԱ ԱՆԹԵՔԵԼԵԱՆ.- «Շոա» հիմնադրամում աշխատում եմ որպէս կրթութեան ու հասարակական պատասխանատուութեան մասնագէտ: Ըստ էութեան, աշխատում եմ կրթական աղբիւրների զարգացման վրայ: Այսինքն՝ մեծ մասամբ ԱՄՆին համապատասխան, սակայն համաշխարհային ընթերցողներին ու ունկնդիրներին էլ ուղղուած բովանդակութիւն ենք կազմում: Հայոց Ցեղասպանութեան մասին եղած վկայութիւնների հաւաքածուի միջոցով հայերի պատմութիւնը ցանկանում ենք պատմել աշխարհին: Ըստ էութեան, մեր գործը, Մանուկ Աւետիքեանի արած գործը հիմք ընդունելով, դպրոցականից մինչեւ համալսարանական խմբերին պատմութիւնը պատմելն ու ցոյց տալն է: Ձեռքի տակ պատրաստի աղբիւրներ կան: Այդ աղբիւրները ուսուցիչների կողմից անմիջապէս կարող են կիրառուել լսարանում:
Տեսաձայնագրութիւններից կազմուած՝ Հայոց Ցեղասպանութեան մասին վկայութիւններն անմիջականօրէն կարող են օգտագործուել այդ խնդիրը ներկայացնելու կամ նոյն ականատեսների միջոցով համամարդկային հարցերի վրայ հայեացք գցելու համար: Օրինակ՝ ատելութեան պատճառած հետեւանքները հասկանալու համար՝ «Մենք ու նրանք» խորագրով դաս ունենք: Հայոց Ցեղասպանութիւնից, Հոլոքոստից փրկուածների ու Ռուանդայի ցեղասպանութիւնից փրկուած թութսիների պատմութիւններով ցոյց է տրւում ատելութեան հիմքը հանդիսացող «մենք ու նրանք» մտածելակերպի պատճառած վնասները: Աշակերտներն այդ պատմութիւնների մասին իմանալուց յետոյ աւելի ողջախոհ որոշումներ կարող են ընդունել: Դրանք կ՛օգնեն նրանց աւելի լաւ հասկանալ ընդունած որոշումների հետեւանքները, արդիւնքները: Նախատեսւում է, որ այդ վկայութիւնները դիտող, լսող աշակերտների մօտ իրական փոփոխութիւններ տեղի կ՛ունենան, նրանք հասարակական պատասխանատուութիւն կը վերցնեն իրենց վրայ ու հասարակութեանը օգուտ կը տան: Նպատակն է նաեւ այն, որ նրանք դիմացինին տեսնեն որպէս մարդ: Մի մարդու անհատական պատմութիւնն են լսում: Այսինքն՝ իրադարձութիւնը վերածւում է մի մարդու հետ պատահած իրական պատմութեան: Դրանով էմպատիա (կարեկցանք-Խմբ.), մարդկանց միջեւ կապ է ստեղծւում:
ՎԱՐԴՈՒՀԻ ԲԱԼԵԱՆ.- Կրթական այս մոդելը (մօտեցումը-Խմբ.) որտե՞ղ է կիրառւում, դպրոցներո՞ւմ, թէ՞ «Շոա» հիմնադրամի կազմակերպած կրթական ծրագրում:
ՍԵԴԱ ԱՆԹԵՔԵԼԵԱՆ.- Մեր կրթական հարթակը մեր առցանց կայքում է զետեղուած: Անվճար է ուսուցիչների ու աշակերտների, մի խօսքով՝ հետաքրքրուող իւրաքանչիւր անձի համար բաց է: Կրթական հարթակի անունն է «Iwitness» (Ականատես): Ներկայում կիրառւում է 90 երկրներում: Մօտ 148 հազար գրանցուած ուսուցիչներ ու աշակերտներ ունենք: Դասընթացավարները կամ ուսուցիչները կարող են հաշիւ բացել ու օգնել աշակերտներին կիրառել հարթակում եղած տեղեկութիւնները:
ՎԱՐԴՈՒՀԻ ԲԱԼԵԱՆ.- Ինչպէ՞ս սկսեցիք աշխատել «Շոա» հիմնադրամում: Մինչ այդ կրթութեան ոլորտում նման աշխատանքներ կատարե՞լ էք:
ՍԵԴԱ ԱՆԹԵՔԵԼԵԱՆ.- Այո՛, ուսուցիչ եմ: Պատմութեան ու հումանիտար (մարդասիրական-Խմբ.) գիտութիւնների ոլորտի մասնագէտ եմ: Մագիստրատուրայում էլ մանկավարժութիւն եմ սովորել: Կրթութեան ոլորտում ունեմ 8 տարուայ փորձ:
ՎԱՐԴՈՒՀԻ ԲԱԼԵԱՆ.- «Մեր նպատակը վկայութիւններով կրթելն է». «Հրանդ Տինք»ի հիմնադրամի հետ միասին կազմակերպուած պանել-քննարկման մասին կը պատմէ՞ք: Այդ միտքն ինչպէ՞ս առաջացաւ:
ՄԱՆՈՒԿ ԱՒԵՏԻՔԵԱՆ.- Հայաստան այցելեցինք: Մեր նպատակն այնտեղի կրթական համակարգն ուսումնասիրելն էր: Հայաստանում եղած ժամանակ «Հրանդ Տինք» հիմնադրամի ընկերներից մէկը մեզ հրաւիրեց այդ քննարկմանը: Այդ ընթացքում ներկայացրեցինք «Շոա» հիմնադրամի պատմութիւնը, արուած աշխատանքները: Քննարկումը բաւականին հետաքրքրութիւն առաջացրեց: Երկրորդ օրը սեմինար անցկացրեցինք: Ես ներկայացրեցի վիզուալ պատմութեան արխիւից օգտուելու ուղիները: Նաեւ ներկայացրեցի մեր հիմնադրամի կողմից վկայութիւններին ուղղուած նորարարական մօտեցումները: Մեր նպատակը դրանք պահպանելն ու դրանցով կրթելն է: Այդ կրթութիւնն էլ հնարաւոր չէ միշտ տալ աւանդական մոդելներով: Օրինակ՝ ունենք ինտերակտիւ կենսագրութիւններ:
ՍԵԴԱ ԱՆԹԵՔԵԼԵԱՆ.- Տեղական կառոյցների հետ մեր աշխատանքն օգնում է մեր կողմից մշակուած կրթական բովանդակութիւնը տեղայնացնել: Օրինակ՝ Հայաստանում կրթական կառոյցի, մի ինստիտուտի (հիմնարկի-Խմբ.) հետ համագործակցութեան ժամանակ կրթական մոդելները պատրաստում ենք այդ տեղի կրթական համակարգին, դպրոցներին համապատասխան: Թուրքիայի դէպքում էլ է այդպէս: Պէտք է հետաքրքրուող անձանց համար յարմար մոդել (ձեւ-Խմբ.) կազմել: Ցանկացած երկրի պարագայում այդպէս ենք աշխատում: Վկայութիւնների վրայ հիմնուած կրթական մեթոդը կազմում ենք այդ երկրում առկայ ուսումնական պլանին (ծրագիրին-Խմբ.) համապատասխան: Աշխատում ենք կազմել անցեալի ու ներկայի միջեւ կամուրջ եղող բովանդակութիւն: Միեւնոյն ժամանակ նայում ենք, թէ ինչպէս են փոփոխուել վայրերն այդ ընթացքում: Որոշակի տեղերում դեռեւս կան անցեալի հետքերը: Այդ վայրերն աւերակ են դարձել կամ էլ անցեալի որոշ հետքեր պահպանել են: Դա ցոյց է տալիս նաեւ այն, որ անցեալը ներկայում էլ շարունակւում է: Նոյն շինութեան նախկին ու ներկայ վիճակին նայելով՝ կարելի է նրանց միջեւ եղած տարբերութիւնների վրայ շեշտը դնել: Շինութեան վրայ առկայ անցեալի հետքերը ցոյց են տալիս, որ այն հնում տարբեր պատմութիւն է ունեցել, այնտեղ տարբեր մարդիկ են ապրել: Այդ շինութեան նախկին վիճակն էլ այս ձեւով պահպանում ենք: Դա նախագծի մի մասն է: Այն կարող ենք նմանեցնել «Հրանդ Տինք» հիմնադրամի «Մշակութային ժառանգութիւն» նախագծին:
http://www.agos.com.tr/tr/yazi/22118/soykirim-ve-taniklik-uzerine-yeni-yaklasimlar
ԵՂԵՌՆԻՆ ՆՈՒԻՐՈՒԱԾ ԱՅՍ ԹԻՒԻ ՀՈՎԱՆԱՒՈՐՆԵՐԷՆ
CAROUSEL RESTAURANT
Glendale & Hollywood
Mr. & Mrs.
Vahan & Anoush Chamlian
Fresno
Ազնիւ Սապունճեան
Ի Յիշատակ
Իր Հարազատներուն
Սարգիս Եւ Էլիզապէթ Թաթիկեան
Ես ալ ձեր հետ միասին
կը պատուեմ յիշատակը
Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերուն եւ կ՛աշխատիմ
յանուն Հայաստանի ապահովութեան
ամրապնդման եւ Արցախի ինքնորոշման իրաւունքին:
Քոնկրեսական
Էտըմ Շիֆ
