«Ասպարէզ»ի 15 Դեկտեմբեր 2021ի համարում տպուած է Հայաստանի Լեզուի հիմնարկի տնօրէն Վիքթոր Կատուալեանի մասին շատ շահեկան յօդուածը՝ «Արեւմտահայերէնը Եւս Պետական Լեզու Է» խորագրով: Ստորեւ բերուած է մեր անդրադարձը դրա մասին.
Առաջինը, Հայաստանի պետական լեզուն գրական արեւելահայերէնն է. պետական լեզուն լինում է միակը, բայց ահա պաշտօնական լեզուներ կարող են լինել մէկից աւելի. ես դեռ 2019ին առաջարկ էի ներկայացրել Հայաստանում չորս պաշտօնական լեզու ընդունելու մասին՝ արեւելահայերէն, արեւմտահայերէն, ռուսերէն եւ անգլերէն (Զուիցերիան նոյնպէս ունի չորս պաշտօնական լեզու):
Երկրորդը, մեծ գոհունակութեամբ է ընկալւում Վ. Կատուալեանի՝ «արեւմտահայերէնի հզօրութիւնը եւ գերակայութիւնը» արտայայտութիւնը: Այն, ի հարկէ, Հայաստանում կ՛ընդունուի հեգնական ժպիտով, սակայն այն բացարձակ ճիշդ է: Դրա մասին այստեղ ուզում եմ ասել հետեւեալը: Լինելով Լեզուի հիմնարկի արեւմտահայերէնի բաժնի Սփիւռքի խմբի անդամ եւ բաւական սերտ կապերի մէջ լինելով այդ հիմնարկի հետ, մի անգամ ես այնտեղ յատուկ ելոյթ ունեցայ արեւմտահայ գրական լեզուի առաւելութիւնների մասին, խօսքիս տալով հետեւեալ ձեւը. «Ինչո՞ւ արեւմտահայերէն գրական լեզուն աւելի հարուստ է քան արեւելահայերէնը. մի՞թէ այն պատճառով, որ արեւմտահայ լեզուաբանները աւելի ուժեղ են. քաւ լիցի, ի հարկէ ոչ. պատճառը պարզապէս այն է, որ արեւմտահայերէնը աւելի շատ է օգտուել «մայր աղբիւր»ից՝ գրաբարից, քան արեւելահայերէնը»:
Յօդուածում այլ կարեւոր հարցեր էլ են արծարծուած, որոնց կ՛անդրադառնանք յետագային, սակայն այստեղ չենք կարող չասել մի անթոյլատրելի սխալի մասին. փոխանակ գրելու «աշխարհաբար», յօդուածում գրուած է «աշխարհաբառ»:
ՎԱՂԱՐՇԱԿ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ
«Մեսրոպեան ուխտ» լեզուապահանական միութեան եւ «Նոր վերնատուն» հասարակական-մշակութային միութեան համահիմնադիր Հր. Աճառեանի անուան լեզուի հիմնարկի արեւմտահայերէնի բաժնի Սփիւռքի խմբի անդամ