
Ատրպէյճանական լրատուամիջոցները կը հաղորդեն, որ պետական լրատուամիջոցները կը պատրաստեն ժապաւէն մը, որուն մէջ պիտի ներկայացնեն Արցախի գերի տարուած նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարներուն հետ հարցազրոյցներ: Ատրպէյճանցիները հարցազրոյցներ կատարած են Պաքուի բանտին մէջ ապօրինաբար պահուող, Արցախի պաշտպանութեան բանակի նախկին հրամանատար Լեւոն Մնացականեանի եւ Արցախի նախկին նախագահ Արայիկ Յարութիւնեանի հետ, որոնց նկարները հրապարակուեցան նախորդ օրերուն։
Այս մէկուն հակադարձեցին Արցախի մարդու իրաւունքներու նախկին պաշտպան Արտակ Բեգլարեան եւ Միջազգային եւ համեմատական իրաւունքի կեդրոնի նախագահ Սիրանուշ Սահակեան։
«Ադրբեջանում Ալիեւի ցեղասպան եւ բռնապետական ռեժիմը (վարչակարգը) հերթական անգամ խախտում է միջազգային իրաւունքը. նրանք ոչ միայն առեւանգել են Արցախի ղեկավարութեանը, այլեւ խոչընդոտել են նրանց օրինական պաշտպանութեան հնարաւորութիւնը», ըսաւ Բեգլարեան՝ ընդգծելով, որ հիմա ալ Արցախի նախկին ղեկավարներուն կը ստիպեն հարցազրոյց տալ:
«Յանցագործութիւն է նաեւ պատանդների օգտագործումը քարոզչական եւ զանգուածային նուաստացման նպատակով: Ի դէպ, Ցեղասպանութեան կանխարգելման հարցերով ՄԱԿի առաջին յատուկ խորհրդական Խուան Մենդեսը 2023 թուականի Նոյեմբերի 1ի իր զեկոյցում յստակ նշում է, որ Արցախի ղեկավարների կալանաւորումը ցեղասպանութեան վկայութիւն է, քանի որ դա ցոյց է տալիս համայնքը ոչնչացնելու մտադրութիւն», նշեց Բեգլարեան։
Սահակեան բացառուած նկատեց Պաքուի մէջ ապօրինաբար պահուող Արցախի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարներուն տուած հարցազրոյցներուն մէջ ազատ կամքի արտայայտութիւնը, երբ անոնք կը գտնուին կեանքի իրական եւ անմիջական սպառնալիքներու տակ, առ այդ, հասկնալի է, որ պարտադրուած են մասնակցելու հարցազրոյցներուն:
«Այստեղ շատ կարեւոր է պարզաբանել այն հարցը, թէ արդեօք ազատ կամարտայայտութեա՞մբ եւ իրենց ցանկութիւններո՞վ են նշուած անձինք հարցազրոյցներ են տալիս: Եթէ ցանկութիւնը եւ նախաձեռնութիւնը դուրս չի գալիս այս պաշտօնեաներից, ապա գործ ունենք իրաւունքների բազմաթիւ խախտումների հետ: Հասկանալի է, որ նրանք, դժուար թէ, Ադրբեջանում անազատութեան մէջ գտնուելու ընթացքում, մեծ մղումներ, ցանկութիւններ եւ երազանքներ ունենային հարցազրոյցներ տալու: Ես բացառում եմ ազատ կամարտայայտութիւնը, նրանք բոլորը գտնւում են կեանքի իրական եւ անմիջական սպառնալիքների ներքոյ եւ հասկանալի է` հարկադրուած մասնակցում հարցազրոյցների», նշեց Սահակեան, ըստ որուն, մարդու իրաւունքներու առումով գործ ունինք հարկադրանքի հետ, ինչ որ կրնայ ունենալ նաեւ հոգեբանական դրսեւորումներ: «Երբ չկայ սեփական ցանկութիւնը, բայց օգտագործում են անձի պատկերը, ձայնը, շարժուձեւը, միջամտում են նրա մասնաւոր կեանքի անձեռնմխելիութեան իրաւունքին, դա խախտում է: Եւ երրորդը` այս պաշտօնեաները հարկադրուած տալիս են ձեւակերպումներ, որոնք համահունչ չեն նրանց մտքին, խղճին եւ տեսակէտներին, այդ թւում, քաղաքական: Գոնէ գործունէութեան տեսանկիւնից, մենք գիտենք, որ նրանք գործել են ի շահ Արցախի ինքնորոշման ճանաչման եւ վստահ եմ, որ հարցազրոյցներում հնչելու են այլ տեսակէտեր: Այստեղ մենք նաեւ խօսքի ազատութեան իրաւունքի խախտումների հետ ենք բախւում, քանի որ իրենց համոզմունքին եւ գաղափարախօսութեանը դէմ տեսակէտներ են հարկադրուած արտայայտելու»:
Ան շեշտեց, որ անոնց կամքը սահմանափակուած է, եւ հարկադրանքի միջոցով անոնք կը մասնակցին այս հարցազրոյցներուն: «Այստեղ յստակ խօսքի ազատութեան իրաւունքի խախտում կայ: Երբ անձը չի ցանկանում որեւէ տեսակէտ արտայայտել, բայց նրան պարտադրում են, ապա անխուսափելիօրէն, խօսքի ազատութեան իրաւունքի եւ մասնաւոր կեանքի անձեռնմխելիութեան իրաւունքի խախտումներ կան, բայց ամենաէականն այն է, որ այս խախտումները հետեւանք են անմարդկային վերաբերմունքի, հարկադրանքի, ճնշումների, որոնք կարող են ունենալ հոգեբանական դրսեւորումներ: Եւ կարող եմ ասել, մեր փորձից ելնելով, որ նման բազմաթիւ փաստաթղթաւորուած դէպքեր ունենք, երբ օրինակ հարցազրոյցից առաջ անձի վրայ վառելիք են լցրել եւ լուցկին ձեռքում պահած սպառնացել են, որ կ՛այրեն, եթէ նշուած խօսքերը անձը չարտաբերի: Եւ նման միջոցների դիմել են անմեղ առեւանգնուած քաղաքացիական անձանց, զինուորականների, ռազմագերիների, նոյնիսկ խոցելի խմբերում գտնուող անձանց նկատմամբ», ըսաւ Սահակեան:
Պատասխանելով այն հարցումին, որ այս պարագային Հայաստան ի՞նչ պէտք է ընէ՝ Սահակեան ըսաւ. «Այստեղ իրաւական գործընթացի մասով պէտք է լրացուեն գանգատները եւ իրաւունքի խախտումների այս նոր դրսեւորումները արտացոլուեն գանգատներում: Եւ իհարկէ, Ադրբեջանում մարդու իրաւունքների խախտումները հնարաւոր չէ կանխել կամ բացառել: Միակ իրական աջակցութիւնը նրանց ազատ արձակմանը հասնելն է` ակտիւ (աշխոյժ) դիւանագիտական եւ քաղաքական աշխատանքների միջոցով: Հայաստանը պէտք է շատ ինտենսիւ (խտացեալ կերպով գործէ) գտնուի` քաղաքական, դիւանագիտական ճանապարհներով վերադարձը հնարաւորինս սեղմ ժամկէտներում ապահովելու համար: Բայց այստեղ, անկեղծ ասած, զարգացումները եւ արդիւնքները առանձնապէս յուսադրող չեն»: