ՀԱՆԴԻՍԱՒՈՐԱՊԷՍ ԸՆԹԵՐՑՈՒԵՑ ԱՐԱՄ Ա. ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ԿՈՆԴԱԿԸ
Ատրպատականի Հայոց թեմում գտնուող Սբ. Թադէոս առաքեալի վանք կատարուած եռօրեայ ուխտագնացութիւնների շղթայի 70րդ օղակը եւս աւելացաւ 12-14 Սեպտեմբեր 2024ին, հայրապետական բարձր օրհնութեամբ Արամ Ա. կաթողիկոսի Մեծի Տանն Կիլիկիոյ եւ հովանաւորութեամբ Ատրպատականի Հայոց թեմի առաջնորդ Գրիգոր արք. Չիֆթճեանի եւ Թեմական խորհրդի:
Թեմական խորհրդի նախաձեռնութեամբ եւ Ատրպատականի Հայոց թեմի Վանքերի ուխտագնացութեան գործադիր յանձնախմբի կազմակերպութեամբ, ինչպէս նաեւ Ատրպատականի պետական կառոյցների անվերապահ գործակցութեամբ, այս տարի եւս եռօրեայ ուխտագնացութիւնը բացառիկ յաջողութեամբ իր աւարտին հասաւ, հարիւրաւոր ուխտաւորների հաւատաւոր մասնակցութեամբ: Սոյն ուխտագնացութեան մասնակից էին թեմի հոգեւորականաց դասը, պատգամաւորական ժողովի անդամները, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Կենտրոնական վարչութիւնում իրանահայութեան ներկայացուցիչ Յովսէփ Աւետեանը, ԻԻԽում հիւսիսային իրանահայութեան պատգամաւոր Արա Շահվերդեանը, եւ պետական բարձրաստիճան պատասխանատուներ:
Պատմական Արտազ գաւառում Սբ. Թադէոս առաքեալի վեհակառոյց վանքի կամարների տակ, 1954 թուականից սկսած այս պաշտօնական ուխտագնացութիւները ամէն տարի իւրայատուկ ապրումներով եւ հոգեւոր ու ազգային իր մթնոլորտով գօտեպնդում է համայն իրանահայութեանը, յատկապէս ատրպատականցի հային, ինչպէս նաեւ հեռաւոր երկրներում ապրող բիւրաւոր հայերին, որոնք երբեմն անձամբ ներկայ գտնուելով եւ երբեմն հեռակայ կարգով հետեւում են սոյն ուխտաւորութեան:
Ատրպատականի տարբեր շրջաններից՝ Թաւրիզից, Ուրմիայից, Գեարդաբադից, Ռահուայից, Սալմաստից, Բեդելբոյից, Իրանի տարբեր քաղաքներից՝ Թեհրանից, Սպահանից, Ահուազից, Արաքից, Անզալիից եւ այլ շրջաններից, ինչպէս նաեւ հայրենիքից ու արտասահմանից հարիւրաւոր ուխտաւորներ ժամանեցին Սբ. Թադէոս առաքեալի վանքը, սկսեալ 12 Սեպտեմբեր 2024ից, մասնակից լինելու եկեղեցական արարողութիւններին եւ յատկապէս Շաբաթ օրուայ հանդիսաւոր Սուրբ պատարագին, ազգային տօնախմբութեամբ կատարելու Վանքի Ուխտի օրը:
Անցեալ տարիների աւանդութեան համաձայն՝ Վանքերի ուխտագնացութեան գործադիր յանձնախմբի կողմից տասնեակներով վրաններ էին լարուել Սբ. Թադէի վանքի շրջակայքում, հիւրընկալելու համար բոլոր ուխտաւորներին: Ուխտաւորներից ոմանք հեռաւոր շրջաններից լինելով, Չորեքշաբթի 11 Սեպտեմբեր 2024ից արդէն ժամանել էին վանք եւ լարել իրենց վրանները, մէկ օր եւս ապրելու Սբ. Թադէի միջավայրում:
ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԴԻՄԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ ՎԱՆՔԻ ՄՈՒՏՔԻՆ
Ուրբաթ, 13 Սեպտեմբեր 2024ի երեկոյեան ժամը 5ին, Սուրբ Թադէի վանք ժամանեց Ատրպատականի Հայոց թեմի առաջնորդ սրբազանը: Վանքի վերջին պտոյտի մօտ, սրբազանի շքախումբը կանգնեց եւ հայ նահատակների յուշարձանի առջեւ «Հոգուոց» արտասանուեց, պետական պատասխանատուների ներկայութեան: Ապա, վանքի մուտքին հաւաքուած ուխտաւորները ծափողջոյններով եւ տաճարի զանգի ղօղանջի ներքոյ դիմաւորեցին սրբազան հօրը: Վանք ժամանման առաջին պահին, սրբազան հայրը օրհնեց Խնամակալ կանանց պատրաստած, եւ հայկական գեղջկական տարազով պճնազարդուած երեխաների՝ Մոնթէ եւ Սկարլէտ Ենովքեանների ձեռամբ իրեն մատուցւած «աղուհաց»ը, մաղթելով որ հայի սեղանից եւ հայի կեանքից անպակաս լինի աղուհացի համը:
Տիրամայր Շուշան Չիֆթճեանի կատարած ուխտով, սրբազան հօր ոտքերի առջեւ զենուեց խոյը, եւ այն բաշխուեց Վանք գիւղի ժողովրդին:
Թափօրը տաճար ուղղուելով, զանգակատան ներքեւ գինու մատուցումով օրհնութիւնը կատարուեց սրբազան հօր հեղինակած հսկայածաւալ Գ. հատորի, որը նուիրուած է Ատրպատականի Հայոց թեմի պատմութեան, որով սոյն հատորով իր աւարտին էր հասնել թեմի պատմութիւնը, դրա աւելի քան հարիւր եկեղեցիների շօշափելի ներկայութիւնը: Սոյն երրորդ հատորի մեկենասութիւնը դարձեալ էին ստանձնել տէր եւ տիկին Համազասպ եւ Սեդա Ոսկանեանները, թեմի ազգային բարերարներից:
Սբ. խորանի առջեւ տեղի ունեցաւ Կանոնական աղօթքը: Նոյն առիթով, երկրպագութիւնից յետոյ, սրբազան հօր ձեռամբ օծուեցին տաճարի զոյգ աւանդատների նոր դռները, որոնք նուիրաբերուել էին Ալֆրէդ եւ Անիտա Քէշիշ Փանոսների կողմից, մէկը ի յիշատակ Ծատուր Քէշիշ Փանոսի, իսկ միւսը՝ ի յիշատակ Վարուժան Սարգիսեանի:
Սրբազանը ողջունեց ներկայ ուխտաւորներին, իր ուրախութիւնը յայտնելով այն սքանչելի երեւոյթին, որը այս տարի եւս պարզուել էր վանքի շրջակայքում: «Մեր ժողովուրդը իր բացառիկ սէրն է արտայայտում մեր եկեղեցու հնագոյն սրբավայրի՝ Սբ. Թադէի վանքի նկատմամբ», ասաց Սրբազանը, շեշտելով այն խոր հաւատքը, որը արտայայտութիւն է գտնում Սբ. Թադէի վանքի նկատմամբ: Վերջապէս, առաջնորդ սրբազան հայրը իր երախտագիտութիւնը յայտնեց թեմի բարերար Ոսկանեան ամոլին, ինչպէս նաեւ նոր բարերար Փանոս ընտանիքին: Այս առիթով, սրբազանը իր գնահատանքը յայտնեց նաեւ Իրանի եկեղեցիների պահպանութեան տնօրէն դոկտ. Շերլի Աւետեանին, որի միջոցով կատարուել էին աւանդատան դռների քանդակային աշխատանքները:
Նոյն օրը երեկոյեան, Յովսէփ Աւետեանը յատուկ զարդախաչով պարգեւատրեց առաջնորդ սրբազանին, Խաչվերացի տօնին առիթով:
ՀՍԿՈՒՄԻ ԺԱՄԵՐԳՈՒԹԻՒՆ
Ուրբաթ երեկոյեան ժամը 7:30ին կատարուեց Հսկումի Գիշերային ժամերգութիւնը, մասնակցութեամբ հոգեւորականաց դասի եւ բարեպաշտ ուխտաւոր ժողովրդի: Հսկայ տաճարի աջ կողմում, ամէն տարուայ աւանդութեան համաձայն տեղադրուել էր հսկայ խաչափայտը, մեխերով պատուած, որի վրայ հաւատացեալներ կախում էին իրենց աղօթքներն ու խնդրուածքները, ուխտերն ու փափաքները, խնդրելով Սբ. Թադէոս առաքեալի եւ Սբ. Սանդուխտ կոյսի բարեխօսութիւնը:
Յայտնենք, որ քահանայ հայրերը Ուրբաթ եւ Շաբաթ օրերին նաեւ մկրտութեան արարողութիւններ կատարեցին, իրենց երեխաները վանքում կնքելու ուխտ ունեցող ընտանիքների փափաքը իրականացնելով: Խորհրդակատարութիւններից բացի, նրանք նաեւ աղօրհնէք կատարեցին առ ի հոգեւոր նախապատրաստութիւն մատաղացու ոչխարների զենման: Ժողովրդի զաւակներից շատեր իրենց նոր գնած կրծքախաչերի համար օրհնութիւն էին հայցում հոգեւորականներից, նախքան դրանք իրենց կրծքից կախելը:
ՊԱՇՏՕՆԱԿԱՆ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ՝ ՊԵՏԱԿԱՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉՆԵՐԻ ՀԵՏ
Յաջորդ օրը, Շաբաթ 14 Սեպտեմբեր 2024ի առաւօտեան ժամը 9:30ին, վանքի մօտակայքում լարուած պետական վրանի տակ, պաշտօնական հանդիպում կայացաւ առաջնորդ սրբազանի եւ Չալդրանի կուսակալ Մոհամմէտ Ռեզայի միջեւ, ներկայութեամբ Թեմական խորհրդի կազմին: Ներկայ էին Ատրպատականի պետական պատասխանատուներ բարձրաստիճան զինուորականներ եւ ապահովական կառոյցների գնդապետներ, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Կենտրոնական վարչութեան Իրանի շրջանի ներկայացուցիչ Յովսէփ Աւետեանը, եւ ԻԻԽի հայ պատգամաւոր Արա Շահվերդեանը եւ եկեղեցիների պահպանութեան տնօրէն Շերլի Աւետեանը:
Առաջնորդ սրբազանը խօսք առնելով, նախ փառք տուեց Աստծուն, որ 1954 թուականից սկսեալ ամէն տարի շարունակւում է սոյն ուխտագնացութիւնը, եւ 70րդը լինելով, իր շուրջ համախմբում հայ ուխտաւորների մեծ բազմութեան: Սրբազան հայրը երախտագիտութիւն յայտնեց Իրանի Կրօնական Մեծ առաջնորդ Այաթ. Ալի Խամենէին, կրօնական այն ազատութեան համար, որով յատկանշւում է Իսլամական հանրապետութիւնը, իր լայնախոհ բարձր ղեկավարութեամբ: Նա իր շնորհակալութիւնը յայտնեց նաեւ պետական բոլոր պատասխանատուներին,Ատրպատականի արեւմտեան շրջանի նահանգապետին, Չալդրանի կուսակալութեան, ապահովական մարմիններին, քաղաքապետութեան, հրշէջի եւ բուժօգնութեան ծառայութիւններին, իրենց պատրաստակամութեան համար: «Իրանը մեր բոլորի տունն ու հայրենիքն է, մենք տարբեր կրօնների պատկանելով հանդերձ, ճակատագրուած ենք ո՛չ միայն միասին ապրել այս երկրում, այլեւ միասնական ճիգով ծաղկեցնել այս երկիրը: Այդ ծաղկումին շօշափելի մէկ օրինակն է Սբ. Թադէոս առաքեալի վանքը այստեղ՝ Չալդրանում, որի օրինակը վարակիչ պիտի լինի ամէն տեղ, երկրի ամբողջ տարածքում եւ արտասահմանում», շեշտեց սրբազանը:
Իր խօսքում կուսակալը բարձր գնահատեց հայ ժողովրդի հոգեւոր կապուածութիւնը եւ ուժեղ հաւատքը Սբ. Թադէի վանքին, որ տարէցտարի աւելի մեծ թուով ներկայ է լինում սոյն ուխտագնացութեան: Նա այս առիթով շնորհակալութիւն յայտնեց սրբազան հօր եւ Թեմական խորհրդին, որ պետական սգոյ տօների հանդէպ յարգանք ցուցաբերելով, յետաձգել էին ուխտագնացութիւնը եւ աւելի ուշ կատարում այն:
Սրբազան հայրը այս առիթով Իրանի պետութեան ներկայացուցիչներին նուիրեց արծաթեայ շրջանակներ, հայկական արւեստի նմոյշներ, իրենց ցուցաբերած աջակցութեան առ ի գնահատանք:
Յայտնենք, որ պետական պատասխանատուները սոյն հանդիպումից քիչ անց ներկայ գտնուեցին սուրբ պատարագի առաջին մասին եւ յարգեցին հայ ուխտաւոր ժողովրդին, մասնակից լինելով նրանց աղօթքին:
ՈՒԽՏԻ ՍՈՒՐԲ ՊԱՏԱՐԱԳ
Շաբաթ, 14 Սեպտեմբեր 2024ին, ուխտագնացութեան վերջին օրը, առաւօտեան ժամը 11ին, Սբ. Թադէի վանքի տաճարում հանդիսաւոր սուրբ պատարագ մատոյց եւ պատգամեց Ատրպատականի հայոց առաջնորդ սրբազանը: Հանդիսաւոր թափօրը սկիզբ առաւ վանահօր խուցից եւ «Կոմիտաս» երգչախմբի առաջնորդութեամբ ուղղուեցաւ դէպի սուրբ տաճարը: Խորանին սպասարկում էին քահանայ տէր Խաչատուր եւ տէր Մարտիրոս հայրերը, խորանի մեներգող սարկաւագ Իշխան Չիֆթճեանը, դպիրներ՝ բուրվառով եւ մոմակրութեամբ, գլխաւորութեամբ Սեւան սրկ. Ենովքեանի: Սբ. պատարագի երգեցողութիւնը քառաձայն կատարուեց Թաւրիզի «Կոմիտաս» երգչախմբի կողմից, ղեկավարութեամբ երաժիշտ Վարդան Վահրամեանի:
Սբ. պատարագի ընթացքին, «Հրաշափառ» շարականի երգեցողութեամբ, հանդիսաւորապէս բեմ բարձրացուեց Արամ Ա. կաթողիկոսի ստորագրած Հայրապետական սրբատառ կոնդակը, նուիրւած Սբ. Թադէի վանքի ուխտագնացութեան 70ամեակին, առաջնորդ սրբազանի կողմից ընթերցուեց, ի լուր ուխտաւոր հաւատացելոց:
Թեմակալ առաջնորդը իր հոգեւոր պատգամը յղելով ներկայ ուխտաւորների բազմութեան, Աստծու պարգեւած շնորհքը տեսաւ իւրաքանչիւրի սրտում դրոշմուած, որոնք Սբ. Թադէոսի բարեխօսութեան ու Աստծու զօրութեան ապաւինած, ուխտաւորաբար հասել էին վանք: «Խաչվերացի տաղաւար տօնի առիթով, այս տարի բացառապէս կատարում ենք մեր նուիրական այս վանքի տօնը: Սուրբ Խաչի զօրութիւնը եւ անպարտելիութիւնը, այս վանքի զոյգ սուրբերը զգացնել տուեցին մեզ, նոյնիսկ իրենց նահատակութեամբ: Սուրբերը ոչ միայն զօրանում են իրենց արեան հեղմամբ, այլեւ զօրացնում են իսկական հաւատացեալներին», ասաց սրբազան հայրը: Նա Խաչվերացի տօնը Ատրպատականի ժողովրդին այնքան մօտիկ տօն համարելով՝ բացատրեց, թէ ինչպէս 7րդ դարում Փարվիզ պարսից արքան Երուսաղէմից գերեվարել էր Սբ. Խաչը եւ բերել ու ամբարել էր Թաւրիզի բերդում, որը Ազգային առաջնորդարանից երկու հարիւր մետր հեռու է գտնւում:
Առաջնորդ սրբազանը այս առիթով մեծապէս գնահատեց տէր եւ տիկին Համազասպ եւ Սեդա Ոսկանեաններին, որոնք Ատրպատականի Հայոց թեմի պատմութեան Ա. եւ Բ. հսկայածաւալ հատորների մեկենասները լինելուց յետոյ, այժմ Գ. հսկայ հատորը եւս հրատարակել էին տուել, պատմութեան կտակելով իրենց կարեւոր նուիրաբերումը: Սրբազանը Գ. հատորի առաջին օրինակը յանձնեց մեկենաս ամոլին, իր երախտագիտութիւնը յայտնելով նրանց հետեւողական աշխատանքին:
Սրբազանը նոր հրատարակուած հատորից նուիրեց Կիլիկեան Սբ. Աթոռի Ազգային Կենտրոնական վարչութեան անդամ Յովսէփ Աւետեանին, ԻԻԽի անդամ Արա Շահվերդեանին, Շերլի Աւետեանին եւ իր պաշտելի մօր՝ տիրամայր Շուշան Չիֆթճեանին, իր որդիական երախտագիտութիւնը յայտնելով ծնողական քաջալերանքին համար:
ՋՐՕՐՀՆԷՔ ՍԲ. ԹԱԴԷՈՍ ԱՌԱՔԵԱԼԻ ԱՋՈՎ
Սբ. պատարագի վերջաւորութեան կատարուեց ջրօրհնէք, վասն բժշկութեան հիւանդաց: «Ամէն Ալէլուիա»ի երգեցողութեան պահին, Սբ. Թադէոս առաքեալի մասունքակիր Աջով խաչանիշ օրհնուեց ջուրը, ի բժշկութիւն բոլոր տեսակի հիւանդութիւնների:
Տաճարի սրբազան կամարների ներքոյ, երգչախումբը հնչեցրեց «Կիլիկիա»ն, բարեպաշտ ժողովրդի երգակցութեամբ, իսկ սուրբ Աջով գլխաւորւած եկեղեցականաց թափօրը ուղղուեց դէպի շրջափակ եւ ամբողջ տաճարի շուրջը պտըտուելով եկաւ առաջնորդական յարկաբաժնի՝ վանահօր սենեակի առջեւ, որտեղ երգչախումբը կատարեց «Հայր Մեր»ը: Սրբազան հայրը «Պահպանիչ»ով օրհնեց ժողովրդին, գնահատական իր խօսքը ուղղեց Ազգային իշխանութեան, երգչախմբին, կրտսերաց դպրաց դասին, Խնամակալ մարմինին, ու յատկապէս Վանքերի ուխտագնացութեան գործադիր յանձնախմբի անձնուէր անդամներին, կատարուած կազմակերպ եռօրեայ ուխտագնացութեան համար:
Սբ. Թադէի Ուխտագնացութիւնը, աշխարհի տարբեր երկրներից ժամանած հարիւրաւոր ուխտաւորներով, այս տարի եւս բացառիկ առիթ հանդիսացաւ մեր ժողովրդի քրիստոնէական հաւատքի վերարթնացմանը եւ ազգային պատկանելիութեան գիտակցութեան վերամրապնդմանը:
