
ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».- Հայաստանի պատմութեան թանգարանին մէջ պահուող Հայաստանի անկախութեան հռչակագիրի բնօրինակը երկրի նորագոյն պատմութեան մասին վկայող լաւագոյն ցուցանմոյշներէն է: «Արմէնփրէս»ին հետ ունեցած զրոյցին ընթացքին թանգարանի Նոր եւ նորագոյն պատմութեան բաժինի վարիչ Սեդա Գալստեան դիտել տուած է, որ 1996 թուականին, երբ կը նախատեսուէր կայացնել «Երեք հանրապետութիւնները» խորագիրը կրող ցուցահանդէսը, թանգարանին տրամադրուած է հռչակագիրը եւ այն գրիչը, որով ստորագրած է Հայաստանի Գերագոյն խորհուրդի նախագահ Լեւոն Տէր Պետրոսեանը: «Այդ օրից ի վեր մեր սրահում ցուցադրում ենք երրորդ հանրապետութեան մասին մեր լաւագոյն նիւթերից մէկը, որը բաւական մեծ հետաքրքրութիւն է առաջացնում այցելուների մօտ, քանի որ այն մեծ արժէք ներկայացնող բնօրինակն է», նշած է Գալստեան:

Քսաներկու տարի առաջ՝ 23 Օգոստոսին Հայաստանի Գերագոյն խորհուրդի առաջին նստաշրջանը ընդունեց «Հռչակագիր Հայաստանի անկախութեան մասին», որով սկիզբ դրուեցաւ Հայաստանի անկախացման գործընթացին: Հռչակագիրի քաղաքական բաժինին մէջ Խորհրդային Հայաստանը վերանուանուած է Հայաստանի Հանրապետութիւն (Հայաստան):
Հռչակագիրի ընդունումէն անմիջապէս ետք՝ 24 Օգոստոսին, հիմնուելով «Հայաստանի անկախութեան մասին» հռչակագիրին վրայ, Գերագոյն խորհուրդը որոշեց Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետութիւնը վերանուանել Հայաստանի Հանրապետութիւն, իսկ գործող 12րդ գումարման Գերագոյն խորհուրդը նկատել Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին գումարման Գերագոյն խորհուրդ:
Հայաստանի Անկախութեան հռչակագիրը ընթերցած է Գերագոյն խորհուրդի պատգամաւոր Արամ Մանուկեան: Անկախութեան հռչակագիրը հիմնուած է Հայկական ԽՍՀ Գերագոյն խորհուրդի եւ Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհուրդի 1989ի Դեկտեմբերի 1ի «Հայկական ԽՍՀ եւ Լեռնային Ղարաբաղի վերամիաւորման մասին» միացեալ որոշման վրայ: Մօտ մէկ տարի ետք՝ 1991ի Սեպտեմբերի 21ին երկրին մէջ հանրաքուէ կայացաւ՝ Հայաստանը Խորհրդային Միութեան կազմէն դուրս բերելու եւ անկախ պետականութիւն հաստատելու մասին: Անկախութեան կողմ քուէարկեց Հայաստանի քաղաքացիներուն 94.99 տոկոսը: