ՍԱՄՈՒԷԼ ԱՒԱԳԵԱՆ
Միջազգային ֆինանսական շուկայում հայկական եւրաբոնդերի նկատմամբ պահանջարկն աճել է: Այդ մասին այսօր յայտարարեց ՀՀ ֆինանսների նախարար Դաւիթ Սարգսեանը: Անցեալ տարի Սեպտեմբերին հայկական եւրաբոնդերը տեղաբաշխուեցին 6.25 տոկոս եկամտաբերութեամբ, իսկ այսօր ներդրողները պատրաստ են դրանք ձեռքբերել 5.8 տոկոս եկամտաբերութեամբ: Ներդրողները պատրաստ են աւելի քիչ եկամուտ ստանալ բոնդերի դիմաց, իսկ դա վստահութեան նշան է: Եթէ հաշուի առնենք այն խայտառակ վիճակը, որ ձեւաւորուել է ուկրաինական եւ բելառուսական բոնդերի շուրջ, ապա հայկական բոնդերն անշուշտ շահեկան վիճակում են: Վերջին տուեալներով՝ ուկրաինական եւրաբոնդերը գնանշւում են մօտ 9 տոկոսի մօտ, դա էլ՝ շնորհիւ Ռուսաստանի ֆինանսական աջակցութեան եւ վարչապետ Ազարենկոյի հրաժարականի: Այդ հրաժարականը ներդրողների մօտ բարձրացրել է Ուկրաինայի հեղինակութիւնը: Չմոռանանք, որ «Մուդիս»ը Ուկրաինային շնորհել է «աղբային» C վարկանիշ՝ երկիրը շատ մօտ է դեֆոլտ (անվճարունակ-Խմբ.) յայտարարելուն:
Սակայն, եթէ հանենք ուկրաինական ու բելառուսական «շեղումները», ապա պարտատոմսերի միջազգային շուկաները վերելքի փուլում են, ինչը նպաստել է հայկական բոնդերի նկատմամբ պահանջարկի աճին: Նշենք, որ ՀՀ կառավարութիւնում համարում էին, որ եթէ Հայաստանն ուշացնի եւրաբոնդերի թողարկումը, ապա միջազգային շուկայում աւելի անբարենպաստ միջավայրի կը հանդիպի: Սակայն հետագայ զարգացումները ցոյց տուեցին, որ ներկայում միջազգային շուկան շատ աւելի բարենպաստ է, քան 2013ի Սեպտեմբերին էր:
Բացի այդ՝ առաջին թողարկումների նկատմամբ միշտ էլ վստահութիւնն աւելի բարձր է: Մեր բոնդերը մարուելու են 7 տարի անց, իսկ Հայաստանն առայժմ չունի խիստ բացասական կանխատեսումներ: Սակայն եթէ Հայաստանը եւս մի քանի թողարկում անի, ապա կարող է բախուել պահանջարկի անկման հետ:
Եւրաբոնդերի թողարկման ամենադրական հետեւանքներից մէկը ներքին շուկայում պետական պարտատոմսերի եկամտաբերութեան զգալի նուազումն էր: Մինչ եւրանբոնդերի թողարկումը միջինժամկէտ պետական պարտատոմսերն իրացւում էին 14-45 տոկոս եկամտաբերութեամբ՝ կրկնակի աւելի, քան եւրաբոնդերը: Ստացւում է, որ եւրոպացի ու ամերիկացի ներդրողներն աւելի շատ են վստահում մեր կառավարութեանը, քան տեղական բանկերն ու ներդրումային ընկերութիւնները: Սակայն խնդիրը ոչ այնքան վստահութիւնն էր, որքան այն սպեկուլեատիւ (շահա-դիտական-Խմբ.) խաղերը, որ բանկերի օգտին կատարւում էին մեր ֆինանսական շուկաներում, ու որի համար վճարում էին միւս հարկատուները: Բարեբախտաբար՝ ֆինանսների նախարարութիւնն անցեալ տարուայ վերջերից տեղական պարտատոմսերի եկամտաբերութիւնը նուազեցրեց 4-4.5 տոկոսով: Սակայն նոյնիսկ այդ պարագայում, դրանք շատ աւելի բարձր են, քան եւրաբոնդերինը: Օրինակ՝ 5 տարի մարման ժամկէտով պարտատոմսերը ներքին շուկայում իրացւում են 9.998 տոկոս եկամտաբերութեամբ՝ 4.2 տոկոսային կէտով աւելի բարձր, քան եւրաբոնդերը: Ճիշդ է՝ ֆինանսների նախարարութիւնն ընդունում է, որ դոլարային ու դրամային պարտատոմսերի միջեւ պէտք է համաչափութիւն լինի, տոկոսադրոյքները պէտք է էապէս չտարբերուեն, սակայն միթէ՞ 4 տոկոսային կէտը էական տարբերութիւն չէ:
Ի դէպ՝ Սահմանադրական դատարանի վերջին որոշումը, որով փաստօրէն յետաձգուեց կենսաթոշակային ֆոնդերի կառավարչների գործունէութիւնը, այնքան էլ դրական չի անդրադառնում պետական պարտատոմսերի եկամտաբերութեան վրայ: Գաղտնիք չէ, որ այդ ֆոնդերի միջոցների զգալի մասն ուղղուելու է դէպի պետական պարտատոմսեր, իսկ դա պէտք է նպաստի այդ պարտատոմսերի եկամտաբերութեան նուազմանը: Այդ գործընթացը սպասւում էր Փետրուարից, սակայն ՍԴ որոշումից յետոյ ակտիւացում (աշխուժացում-Խմբ.) կարելի է սպասել առնուազն Ապրիլից: