«Որպէս Մէկ Ամբողջութիւն Պէտք Է Գործենք Փոխադարձ Հասկացողութեամբ»
Վարեց՝ ԱՐՄԻՆԷ ԷԼԻԱԶԵԱՆ
ԱՐՄԻՆԷ ԷԼԻԱԶԵԱՆ.- Սրբազան հայր, վերջերս ընտրուեցին մեր գործադիր մարմինները, յատկապէս այս յատկանշական տարում, երբ պատրաստւում ենք ազգովին նշելու Հայոց Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցը, ինչպիսի՞ գործունէութիւն էք ակնկալում գործադիրից:
ՍԵՊՈՒՀ ԱՐՔ. ՍԱՐԳԻՍԵԱՆ.- Նախ ողջունում եմ «Ալիք» օրաթերթի ընտանիքին եւ «Ալիք»ի ողջ ընթերցողներին ու գարնանամուտի այս օրերին իմ սրտագին շնորհաւորանքները յղում մեր եկեղեցու բոլոր զաւակներին եւ Իրանի մեր ժողովրդին, որը պատրաստւում է իր Նոր Տարին (Նոռուզ) տօնելու:
Նոր տարի, նոր մարմին, նոր իշխանութիւն՝ երեւոյթներ են, որոնք ընդհանրապէս նոր յոյսով եւ ապագայատեսիլ ծրագրերով են լիցքաւորում անդամներին, ժողովրդի զաւակներին ու նոր ակնկալիքներով եւ նոր յարաճուն հաւատքով նրան մղում են իր առաքելութեանը եւ կապում նաեւ իր գործին:
Մեր դէպքում այս օրերին մենք ունեցանք նոր մարմիններ, մեր կանոնագրութեան համաձայն՝ երկու տարին մէկ անգամ մեր գործադիր իշխանութիւնները փոխւում են, եւ այս անգամ ամբողջովին նոր հեռանկարներով սկսում ենք շարունակել սկսուած գործը եւ սկսուած գործին՝ նոր լիցք հաղորդել:
Ես յոյս ունեմ, որ նորընտիր Կրօնական, Թեմական, Հաշուեքննիչ մարմինները այնպէս, ինչպէս ես եմ պատկերացնում եւ տեսնում, առաւելագոյն եռանդով պէտք է աշխատեն, յատկապէս, երբ այս տարին մեզ համար երեւի արդի պատմութեան ամենավճռորոշ եւ պատմական տարեթիւն է, երբ մեր ողջ ժողովուրդը իր հայրենիքով, պետութեամբ, եկեղեցով եւ Սփիւռքով ոտքի է կանգնել նշելու, ոգեկոչելու 100րդ տարելիցը Հայոց Ցեղասպանութեան զոհ դարձած իր մէկուկէս միլիոն նահատակների եւ նոր առաքելութեամբ ու նոր հեռանկարով ու տեսիլքով նոր 100ամեակ կերտելու հաւատքով պիտի սկսի իր կեանքը:
Հետեւաբար, ես թէ՛ Պատգամաւորական ժողովի նիստերի, թէ՛ նորընտիր գործադիր երեք մարմինների հետ անդրանիկ հանդիպմանը հետեւեալը ասացի. «Մենք մէկ ընտանիք ենք, Օրէնսդիր իշխանութիւն, Գործադիր իշխանութիւն, աշխատող մարմիններ, բոլորը մէկ մարմին են եւ որպէս մէկ ամբողջութիւն պէտք է գործեն միմեանց լիցքաւորելով եւ փոխադարձ հասկացողութեամբ, ամէնից կարեւորը փոխադարձ հասկացողութիւնն է»: Հետեւաբար, ես կարծում եմ, որ նախ՝ տարին պարտաւորեցնող է մեզ համար: Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցը բոլորիս մղում է առաւելագոյն նախանձախնդրութեամբ եւ պատասխանատուութեամբ բարձրագոյն զգացումով գործակցենք իրար հետ եւ ոչ միայն մեր Գործադիր մարմինները իրար հետ, այլեւ՝ մեր համայնքի բոլոր զաւակները, մէկ կողմ դնելով եկեղեցական-կրօնական տեսանկիւնից մեր դաւանաբանական տարբերութիւնները, հասարակական-քաղաքական տեսանկիւնից մեր տարբեր տեսակէտները, մտածումները, որպէս մէկ ամբողջութիւն կոչուած ենք գործելու, որովհետեւ պատմութիւնը ցոյց տուեց մեզ, որ մեր նահատակները իրենց չարչարանքի, տառապանքի ճանապարհին դաւանական կամ գաղափարական խտրականութեամբ չէր, որ առաջնորդուել էին, պարզապէս, որովհետեւ հայ էին, քրիստոնեայ էին, դրա համար աքսորուեցին եւ Հայաստանի անդնդախոր ձորերում, Միջագետքի կիզիչ անապատների մէջ իրենց կեանքը իրենց պատկանելիութեան համար զոհեցին:
Հետեւաբար, այս հիմնական իրականութեան առաջ կանգնած այսօր մեր ժողովրդի զաւակներից որեւէ մէկը իրաւունք չունի խտրականութեան եւ կամ հատուածական զգացումով մօտենալու Հայոց Ցեղասպանութեան 100րդ տարելիցի միջոցառումներին: Մեր նուիրական պարտքն է, մեր այսպէս ասած նուիրական, սրբազան պարտականութիւնն է մեր տարբերութիւնները մէկ կողմ դնել ու միայն ու միայն առաջ նայել: Առաջ նայել մեր նահատակների սրբազան աւանդին, մեր նահատակների մեզ կտակ թողած նուիրական աւանդին, որը ուրիշ բան չէ, եթէ ոչ՝ մեր նուիրական հայրենիքը, ամբողջական հայրենիքը ամբողջական ժողովրդով:
Մի բան, որը այսօրուայ մեր կեանքի պայմանների լոյսի տակ անկարելիութիւն չէ, ամէն ինչ կարելի է, երբ ժողովուրդը ինքը տէր է կանգնում իր իրաւունքներին:
Հետեւաբար, մենք նոր յոյսով, նոր առաքելութեամբ ենք մեր գործը շարունակում այն յոյսով եւ բարեմաղթութեամբ, որ թեհրանահայ թեմի մեր ժողովրդի յոյսը ի դերեւ չպէտք է անենք եւ միեւնոյն ժամանակ նաեւ համազգային տեսակէտից մեր թեմը իր ներդրումը պէտք է բերի մեր ազգային հիմնախնդիրների լուծման եւ ընթացքի համար:
ԱՐՄԻՆԷ ԷԼԻԱԶԵԱՆ.- Եթէ կարելի է հակիրճ խօսէք վերջերս Լիբանանում կայացած համագումարից, ինչպէ՞ս էք գնահատում համագումարի իրականութիւնը:
ՍԵՊՈՒՀ ԱՐՔ. ՍԱՐԳԻՍԵԱՆ.- Նախ ասեմ, որ Թեհրանում գործունէութիւն ծաւալող Մշակոյթի եւ իսլամական հաղորդակցութեան կենտրոնը եւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութիւնը աւելի քան 20 տարիներ ի վեր բարւոք յարաբերութիւնների եւ համագործակցութեան մէջ են: Եւ այդ բարւոք յարաբերութիւնն ու համագործակցութիւնը վերջին 15 տարիներին արտայայտուեց համատեղ համագումարների կազմակերպմամբ: Այս համագումարները պարբերաբար գումարւում են թէ՛ Թեհրանում եւ թէ Լիբանանում՝ Անթիլիասում: Այս տարի 6րդ համագումարը գումարուեց՝ Քրիստոնեայ-իսլամ խորագրի ներքոյ՝ Իրանի Իսլ. Հանրապետութեան եւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան միջեւ: Եւ այս տարուայ հիմնական թեման՝ մեկնելով այսօրուայ աշխարհի եւ յատկապէս մեր Միջին Արեւելքում տիրող կացութիւնից, ընտրուեց Իսլամ-քրիստոնեայ գործակցութիւնը, ի հաստատում՝ արդար խաղաղութեան Միջին Արեւելքում:
Մի թեմա, որը այժմէական է եւ միեւնոյն ժամանակ շատ էական, որովհետեւ այսօր Միջին Արեւելքում եւ յատկապէս Իսլամական աշխարհում ծայր առած ծայրայեղականութիւնը սկսել է իսլամական կրօնին նոյնիսկ վնաս հասցնել: Եւ, բարեբախտաբար, Իսլամական աշխարհի գիտակից տարրը իր կրօնի ուսուցումներին ամբողջական գիտակցութեամբ աշխարհով մէկ կոչ է անում դատապարտելու այս ծայրայեղական շարժումը:
Հետեւաբար, այս բոլորի լոյսի տակ այս համագումարի գումարումը Անթիլիասում, Միջին Արեւելքում ես կարծում եմ շատ մեծ իրականացում է եւ միեւնոյն ժամանակ շատ մեծ, քաջ եւ համարձակ քայլ էր, որը տեղի ունեցաւ Լիբանանում եւ որին մասնակցեցին անշուշտ Իրանից՝ Մշակոյթի եւ հաղորդակցութեան կենտրոնի նախագահ դոկտ. Աբուզար Էբրահիմին եւ նաեւ հաստատութեան կողմից հրաւիրուած բարձրակարգ եւ յայտնի դասախօսներ: Ե՛ւ Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան կողմից, ե՛ւ մեր թեմից ես ներգրաւեցի Իրանի Իսլ. խորհրդարանում հիւսիսային իրանահայութեան պատգամաւոր դոկտ. Կարէն Խանլարեանին, դոկտ. Էլիպս Մասեհեանին եւ երկու ազգայինների՝ «ՀՈՒՍԿ» հաստատութեան նախագահ Յովսէփ Աւետեանին եւ որպէս թարգմանիչ ԹՀԹ Կրթական խորհրդի նախագահ Նորայր Մեհրաբեանին: Պէտք է ասել, որ մեր թեմի մասնակցութիւնը շատ դրական եւ շատ կառուցողական մասնակցութիւն էր: Երկու օրերի վրայ տարածուած համագումարը իր արձանագրած արդիւնքներով մեծապէս գոհացուցիչ էր: Համագումարին շուք հաղորդեց նաեւ Լիբանանում հաւատարմագրւած Իրանի Իսլ. Հանրապետութեան դեսպանի՝ Մուհամմադ Ֆաթհալիի ներկայութիւնը, որը ե՛ւ դասախօսութեամբ հանդէս եկաւ ե՛ւ դրան յաջորդող օրերում պատուիրակութեան հանդէպ ցուցաբերեց շատ ազնիւ, շատ մարդկային եւ Իրանին վայել վերաբերմունք, որը մեծապէս գնահատելի էր, եւ մեզ հոգեկան մեծ գոհունակութիւն պատճառեց:
Ես կարծում եմ, որ ինչպէս արդէն ասացի, Միջին Արեւելքը, որը դարերով եղել է իսլամ-քրիստոնեայ եւ հրեայ ժողովրդի համակեցութեան վայր, այդ առումով այս համագումարը շատ մեծ ներդրում էր:
Մէկ երեւոյթ եւս հաստատւեց՝ այս բոլորի մէջ Իրանը, Իրանի Իսլամական Հանրապետութիւնը օրինակելի երկիր է, որպէս իսլամ-քրիստոնեայ կամ այլ կրօնական փոքրամասնութիւնների համակեցութեան վայր: Սա եւս քաջալերիչ է բոլոր նրանց համար, ովքեր բարեացակամօրէն եւ աւելի լաւատեսօրէն են դիտում իրենց շրջապատը:
Մէկ կէտ էլ աւելացնեմ, որ համագումարի ընթացքում մենք խօսեցինք նաեւ Հայոց Ցեղասպանութեան մասին եւ միացեալ յայտարարութիւնը, որը հրապարակուեց. դրանում մենք անդրադարձանք Հայոց Ցեղասպանութեանը եւ ընդհանրապէս ցեղասպանութիւններին, որոնք տեղի են ունեցել որպէս հետեւանք առաջին ցեղասպանութեան անպատժելիութեան: Եւ, հետեւաբար, կոչ ենք անում աշխարհի ղեկավարներին, որպէսզի այս իրականութիւնից մեկնելով ընդունեն պատմական ճշմարտութիւնները եւ փորձեն, որքան հնարաւոր է դրա լուծումը գտնել յանուն արդարութեան, յանուն խաղաղութեան եւ յանուն ժողովուրդների միջեւ սրտակցութեան եւ բարեկամութեան: