ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ
Այս խորհրդարանական ընտրութիւններից յետոյ արձանագրուեց մի փաստ, որն, իմ կարծիքով, պատմակա՛ն է. ընտրութիւններին մասնակցող հիմնական կուսակցութիւնները ուղղակիօրէն եւ միջնորդաւորուած ձեւով յայտարարեցին, որ ընդունում են ընտրութիւնների արդիւնքները: Բացառութիւն է թերեւս ՕՐՕն, որը, հաւաքելով ընտրողների ձայների 2 տոկոսը, հաւանաբար, ենթադրում է, որ արդար ընտրութիւնների դէպքում կը հաւաքէր 50+1-ը: Բայց նոյնիսկ ՕՐՕն, որքան գիտեմ, չի դիմել վերահաշուարկի պահանջով: Մնացածը՝ «Ելք»ը եւ ՀՎԿն՝ ուղիղ տեքստով, իսկ «Ծառուկեան» դաշինքն ու Կոնգրեսը՝ իրենց յայտարարութիւնների ենթատեքստով, հասկացնել են տալիս, որ իրենց յետագայ գործունէութեան ժամանակ ելնելու են փաստացի ստեղծուած իրավիճակից: (Առաջին նախագահի արձագանգում կար նաեւ հետեւեալ երանգը՝ «Այ, եթէ ինձ չլսէք, կը տեսնէք ձեր հալը», բայց դա ընդհանուր պատկերը չի փոխում):
Նախ՝ արձանագրուած պատմական փաստը կարեւոր է հէնց այդ կուսակցութիւնների արդիւնաւէտ ընդդիմադիր պայքարի համար: Վերցնենք թէկուզ «Ելք»ը, որին ձայն է տուել 122 հազարից աւելի քաղաքացի: Ինչը՞ կը պահպանէր այս պատկառելի քաղաքական կապիտալը՝ մի երկու-երեք շաբաթ պահել այդ ընտրազանգուածի մի մասը փողոցում, մաշել, ջարդել նրան, յետոյ ուղարկել տուն՝ «թէյ խմելո՞ւ», թէ՞ շարունակել պայքարը խորհրդարանում եւ փողոցում՝ դնելով իրագործելի, կոնկրետ պահանջներ: «Ելք»ի լիդէրների (առաջնորդների-Խմբ.) քաղաքական հոտառութիւնը յուշեց երկրորդ ճանապարհը, եւ այն հաստատ աւելի արդիւնաւէտ է:
Ո՞ր պարագայում է մարդն ընտրութիւններից յետոյ դուրս գալիս փողոց: Ակնյայտ է՝ այն դէպքում, երբ վստահ է, որ իր ձայնը գողացել են: Եթէ նա վաճառել է ձայնը ՀՀԿին կամ «Ծառուկեան» դաշինքին, ապա տեսականօրէն կարող է հրապարակում ինչ-որ բաներ վանկարկել, բայց դա «սրտանց» չի անի: Խոհանոցում, ֆէյսբուքում նա, անշուշտ, կը բողոքի, նոյնիսկ գուցէ՝ կը հայհոյի: Շատ հաւանական է, որ կ՛արտագաղթի: Բայց նա չի պաշտպանի իր քաղաքացիական իրաւունքները: Այդ հարիւր հազարաւոր ընտրողները, ինչպէս ասում են, «համապատասխան» ձայները տուել են յիշեալ երկու ուժերին եւ բողոքելու տեղ չունեն:
«Ելք»ին ձայն տուած 122 հազար քաղաքացիներն իրենց հիասթափուած եւ խաբուած չեն զգում: Այդ մարդկանց կարելի է մոբիլիզացնել (զօրաշարժի ենթարկել-Խմբ.), որպէսզի այդ քաղաքական ուժը ընդդիմադիր գործընկերների հետ հասնի որոշակի իրական փոփոխութիւնների: Համակարգը խորհրդարանական է, բազմաթիւ որոշումների համար անհրաժեշտ կը լինի որակեալ մեծամասնութիւն, եւ, հետեւաբար, բազմաթիւ օրէնքներ ընդդիմութիւնը կարող է պարտադրել՝ որպէս «փոխհատուցում» այդ՝ «կոնսենսուսային» (համախոհութեամբ առնուած-Խմբ.) որոշումների ընդունման դիմաց: Դրա մէջ ոչ մի վատ բան չկայ՝ այդպիսիք են քաղաքական խաղի կանոնները: Այն, որ մի շարք կուսակցութիւններ որոշել են խաղալ այդ կանոններով, միայն ողջունելի է:
ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ «Առաւօտ» օրաթերթի գլխաւոր խմբագիրն է
Կը զարմանամ որ «Ասպարէզ»ը, իբրեւ առաջնորդող յօդուած, տեղ տուած է այս գրութեան: Եթէ անպայման «Պատմական Պահ» մը պէտք էր փնտռել Ապրիլ 2ին Հայաստանի մէջ տէղի ունեցած իրադարձութիւններուն մէջ, ապա ես զայն պիտի համարէի մեր «ժողովուրդի ընտրութեան իրաւունքէն զրկելու» պատմական պահը: Ինչի կը ծառայեն Պր. Աբրահամեանի յետ «ընտրկան» վերլուծումները եթէ ժողովուրդը չէ ընտրած, այլ պարզապէս քուէարկած է: Չեմ ուզեր մանրամասնել այստեղ, բայց ըսեմ որ ընտրելը իրաւական պետութեան մը քաղաքացիներուն յատուկ է եւ ոչ բռնապետական, ինչպիսին է Հայաստանը: Սովետի օրերուն ալ ընտրութիւններ կ՛ըլլային եւ քաղաքացիները կը քուէարկէին…
Միանգամայն ճիշդ է Արման Պաղտոյեանը: