ԵՐԵՒԱՆ, «Առաւօտ», «Երկիր», «Փանորամա».- 6 Նոյեմբերին, բողոքի ցոյցեր տեղի ունեցան Հայաստանի բարձրագոյն ուսումնարաններուն մէջ (ԲՈՒՀ) հայոց լեզուի, պատմութեան ու գրականութեան նիւթերը այսուհետեւ պարտադիր չընելու Հայաստանի կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ մարմնակրթութեան նախարարութեան ծրագիրին դէմ:
ՀՅԴ Հայաստանի երիտասարդական միութիւնը բողոքի ցոյց կատարեց Հայաստանի կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ մարմնակրթութեան նախարարութեան շէնքին դիմաց, իսկ Երեւանի պետական համալսարանի Հայ բանասիրութեան բաժանմունքի ուսանողները դասադուլ ըրին։
ՀՅԴ Հայաստանի երիտասարդական միութեան անդամները դատարկ արկղեր տարին նախարարութիւն, որպեսզի անոնք լեցուին Արայիկ Յարութիւնեանի անձնական իրերով: «Մենք այնքան բարեկիրթ ենք, որ առանց իր թոյլտուութեան չենք մտնի իր աշխատասենեակ, դրա համար արկղերը կը թողնենք այստեղ, որ իր բոլոր իրերը տեղաւորի ու հեռանայ», ըսաւ ցուցարարներէն մէկը։
«Մենք իր դէմ ոչինչ չունենք, ուղղակի ուզում ենք օգնել, որ պատուով հեռանայ… Ես հարկատու եմ, իմ վճարած հարկերով այս երկրում բազմաթիւ իրադարձութիւններ պէտք է լինեն, որոնք պետք է նպաստեն Հայաստանի հզօրացմանը: Ես մեծ հաճոյքով եմ այդ հարկերը վճարում, բայց չեմ հանդուրժի, որ իմ հարկերով սեռափոխուածի մասին ֆիլմ նկարուի, ընդ որում այդ մարդը Հայաստանը լքել է եւ Հոլանդիայում է ապրում, իսկ կրթութեան ոլորտում բազմաթիւ խնդիրներ կան, որոնք լուծման կարօտ են… Նախարարն անցել է կարմիր գիծը՝ հայրենիք, հայ, ազգ, այդ հասկացութիւնների հետ խնդիր ունի նախարարը, եւ ինձ դուր չի գալիս իր վարած քաղաքականութիւնը», դիտել տուաւ ՀՅԴ Հայաստանի երիտասարդական միութեան այլ անդամ մը:
Դաշնակցական երիտասարդները համոզուած են, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան շատ արագ պէտք է նոր նախարար նշանակէ, քանի որ, ըստ անոնց, Արայիկ Յարութիւնեանը չի կրնար ազգային պետութեան մէջ նախարար ըլլալ: «Եթէ Արայիկ Յարութիւնեանը հրաժարական տայ, նախաձեռնութիւնը կը ցրուի, ես կը գնամ գործի, ընկերներս էլ դասի, որովհետեւ ոչ ոք պարապ չի», յայտնեց այլ ցուցարար մը՝ աւելցնելով, որ նախարարին քանի մը հետեւողական քայլերը կը փաստեն, որ ինք ատակ չէ նախարար ըլլալու։ «Հայաստանում կան կարմիր գծեր, որոնք բոլորիս համար են, յատկապէս պաշտօնեաների, եւ եթէ անցնում ես այդ կարմիր գիծը, դու այլեւս նախարար չես կարող լինել, դու սովորական քաղաքացի ես»:
Երեւանի պետական համալսարանի Հայ բանասիրութեան բաժանմունքի ուսանողները դասադուլ կատարեցին՝ մերժելով հայոց լեզուն, պատմութիւնն ու գրականութիւնը պարտադիր չընելու ծրագիրը։ Ցոյցի կազմակերպիչներէն ուսանող Գէորգ Գիւլումեան ըսաւ. «Մենք գտնում ենք, որ այդ առարկաների ուսուցման հետ կապուած կան խնդիրներ, բայց խնդիրը լուծելու լաւագոյն տարբերակը խնդիրը շրջանցելը չէ: Կարող ենք նոր մեխանիզմներ մշակել, հանրային լսումներ կազմակերպել, մասնագիտական խորհուրդ ձեւաւորել: Երազ տեսնել, տեղից վեր կենալ ու դրա մասին պատմել՝ դէմ ենք դրան, որովհետեւ «Հայոց լեզուն» նախարարն իրենց տնից չի բերել: Ինքը նաեւ պէտք է հաշուի նստի թէ՛ ուսանողութեան, թէ՛ մասնագիտական խորհրդի հետ, որը չի արուել»:
Ըստ Գիւլումեանի՝ ասիկա նախազգուշական շարժում է՝ ուշադրութիւն դարձնելու այն երեւոյթին վրայ, որ խնդիրները քննարկելու ու որոշումներ տալու ատեն պէտք է նաեւ հաշուի առնեն ուսանողներուն, դասախօսներու կարծիքը, իսկ դասախօսները իրենց տեսակէտի համամիտ են:
Հայ բանասիրութեան բաժանմունքի դասախօսներէն լեզուաբան Վարդան Պետրոսեան ըսաւ, որ ուսանողներուն ըրածը ճիշդ ու տեղին նախաձեռնութիւն է, ուղղուած է հայերէնի՝ որպէս ազգային լեզուի շահերու պաշտպանութեան:
Երեւանի պետական համալսարանի դոցենտ Նարինէ Դիլբարեան նոյնպէս դրական նկատեց ուսանողներուն այդ քայլը. «Գտնում եմ, որ ուսանողները ճիշդ են, ուսանողները կատարեցին իրենց քայլը, ուսանողի քաղաքացիական դիրքորոշումն է, ցոյց են տալիս իրենց մասնագիտութեան վտանգուածութեան հանդէպ անհանգստութիւն, քաղաքացիական գործունէութիւն ծաւալելու պատրաստակամութիւն»: Ըստ անոր՝ նոր սերունդը կը մտածէ այն Հայաստանին մասին, ուր իրենք պիտի աշխատին եւ գործեն:
ԵՊՀ հայ գրականութեան ամպիոնի պատասխանատուներէն Արշալոյս Գալստեան նշեց, որ հարցը նախարարին անձին չէ առնչուած, այլ էական է կառավարութեան դիրքորոշումը՝ աւելցնելով, որ ատիկա պէտք է լուծել. «Թող պարոն Արայիկ Յարութիւնեանն ինքը հանդէս գայ յայտարարութեամբ, ասի, որ նախագիծը յետ ենք քաշում, դնում ենք հասարակական նոր քննարկման փուլ, դիտողութիւններ, առաջարկութիւններից յետոյ նոր գնանք առաջ»:
Ցուցարար ուսանող մը «Երկիր»ին հետ ունեցած զրոյցին ատեն նշեց. «Եթէ վերցնենք այն տարբերակը, որ որոշ ֆակուլտետներում, ելնելով ընտրած մասնագիտութիւնից, չպարտադրուի հայոց լեզուն, ապա կ՛ընդունուի այս նախագիծը, բայց պէտք է մի քիչ խորքային դիտարկել, օրինակ՝ 15 տարի յետոյ ինչ կը լինի մեր վիճակը, եթէ մենք չսովորենք մեր լեզուն ու մեր պատմութիւնը»։ Ըստ անոր՝ Չինաստանի մէջ չինարէնը պարտադիր է՝ ի վնաս անգլերէնին, իսկ Հայաստանի մէջ մայրենին երկրորդական նկատուելու ընթացքի մէջ է։
«Մեր ընկերները, որոնք սովորում են, օրինակ, տնտեսագիտական համալսարանում, աջակցում են մեզ, որովհետեւ գիտակցում են, որ սա ազգապահպան խնդիր է: Քանի որ այսօր որոշել են հանել «Հայոց լեզուն», «Հայ գրականութիւնը», «Հայոց պատմութիւնը», վաղն էլ կ՛որոշեն, որ այդ մասնագէտները մեզ պէտք չեն, եւ այդպիսով՝ ազգը կը գնայ դէպի տգիտութիւն», յայտնեց ուսանող մը՝ շեշտելով, որ այս առարկաներն են հէնց բնորոշում հայ լինելը, այդ իսկ պատճառով պէտք չէ որոշել, թէ ո՛ր ֆակուլտետներում այն պէտք է պարտադիր դասաւանդուի. դրանք պէտք է սովորի Հայաստանի իւրաքանչիւր ուսանող:
Ըստ ուսանողներուն՝ Հայաստանի մէջ գործունէութիւն ծաւալող ոեւէ մասնագէտ պարտաւոր է տիրապետել հայոց լեզուին:
ԵՊՀ բանասիրութեան դոկտոր, փրոֆ. Եուրի Աւետիսեան եւս մտահոգութիւն յայտնելով՝ ըսաւ. «Ասում են, որ բուհերին պէտք է տրուի ինքնավարութիւն, բուհերը պէտք է որոշեն՝ անցնո՞ւմ են «Հայոց լեզու» առարկան, թէ ոչ , բայց հէնց սկզբից բոլոր ելոյթներում պաշտօնական անձինք ուղղորդում են հանրութեանը, ստեղծում են տրամադրութիւն, որ հայոց լեզուն, փաստօրէն, վնասում է մասնագիտական առարկաների ուսուցմանը, ճնշում է նրանց, նրանց ժամերը խլում. խնդիրներից մէկը սա է»:
Եուրի Աւետիսեան յայտնեց, որ ուսումնական 4 տարիներուն ընթացքին կը դասաւանդուին քանի մը հազար ժամերով դասընթացներ, որոնց մէջ հայոց լեզուին կը տրամադրուի ընդամէնը 64 ժամ: «64 ժամն այդքան խանգարո՞ւմ է ուսանողների մասնագիտական կրթութեանը, թէ՞ օգնում է՝ որպէս գործիք, որպէս միջոց: Ի հարկէ, կան թերութիւններ, լիազօրուած մարմինը պէտք է հետեւի, ուսումնասիրի, եթէ կան սխալներ, ուղղորդի, ոչ թէ վերացնի առարկան», նշեց փրոֆեսէօրը։