ԿԱՐԻՆԷ ՏԷՐ ԳԷՈՐԳԵԱՆ

Թէքէեան Մշակութային միութիւնն (ԹՄՄ) այս տարի տօնում է իր հիմնադրութեան 75ամեակը։ Ինչպէս սփիւռքեան զանազան միութենական, մշակութային, կուսակցական կառոյցներ, այնպէս էլ այս կազմակերպութիւնը ջատագովն է հայրենանուէր եւ ազգանուէր ծառայութիւնների՝ իր մասնաճիւղերի, կենտրոնատեղերի հայանպաստ աշխատանքների միջոցով։
Այս մասին յայտնեց ԹՄՄի Կենտրոնական վարչութեան անդամ Գ. Քէօշկէրեանը 24 Փետրուարին, Երուանդ Ազատեանի «Ազգային-Քաղաքական Յորձանուտի Մէջ» երկհատորեայ գրքի շնորհահանդէսի երեկոյի բացման ընթացքում։ Ապա՝ ներկայացրեց օրուայ հեղինակի կեանքն ու գործունէութիւնը։
Ազատեանը ծնուել է Լիբանանում։ Երկրորդական ուսումը ստացել է ՀԲԸՄիութեան Յովակիմեան-Մանուկեան վարժարանում։ Պէյրութի Ամերիկեան համալսարանից ստացել է Պսակաւոր արուեստից վկայական Առեւտրական գիտութեան բաժանմունքից։ Շարունակել է իր ուսումը Բոստոնի համալսարաններում՝ հետեւելով անգլիական եւ ամերիկեան գրականութեան եւ միջինարեւելեան ուսմունքներին։
Եղած է Պէյրութի «Զարթօնք Սփոր» թերթի հիմնադիր խմբագիր։ Վարել է Գահիրէի «Արեւ» թերթի խմբագրապետի պաշտօնը։ Խմբագրել է Բոստոնի «Պայքար» եռամսեան։ Մեծ դեր է ունեցել Մոնթրէալի «Ապագայ» շաբաթաթերթի ստեղծման, «Պայքար» շաբաթաթերթի վերահրատարակման ու Երեւանի «Ազգ» թերթի հիմնադրման մէջ։ Երկար տարիներ եղել է ՀԲԸՄ Ալեք Մանուկեան մշակութային հիմնադրամի ատենապետը։ Ամերիկայի եւ Կանադայի ԹՄՄ կենտրոնական վարչութեան ատենապետն է 1997 թուից: 45 տարիներ է ի վեր Ազատեան ազգանունը սերտօրէն կապուած է անգլիատառ հայկական «Mirror-Spectator» շաբաթաթերթի հետ։
1988ին Երեւանի պետական համալսարանը Ազատեանին շնորհել է պատուոյ դոկտորի կոչում։ Հայրենիքում արժանացել է «Ս. Սահակ-Ս. Մեսրոպ» եւ «Մովսէս Խորենացու»շքանշաններին։ Անդամ է Հայաստանի Գրողների միութեան։
Երեկոյի հանդիսավար, գրականագէտ Լիլիթ Քեհեայեանը հրաւիրեց գլխաւոր բանախօս բժ. Գրիգոր Սիմոնեանին՝ ներկայացնելու նորատիպ երկհատորեակը, ուր ընդգրկուած են 2017-2020ին «Պայքար»ում հրատարակուած Ազատեանի քաղաքական վերլուծական յօդուածների մէկ մասը՝ որոշակի ընտրութեամբ, 103 յօդուածներով։
Ազատեանի ցանկութեամբ, բանախօս էր հանդիսացել յարգելի բժիշկը՝ նրա ընկերոջ՝ Միհրան Սիմոնեանի որդին, որ «շքեղ հայերէնով, Յովակիմեան-Մանուկեան դպրոցի ոսկեայ կշիռով արտայայտուեց» օրուայ նիւթի մասին։ Սիմոնեանը շեշտեց, որ մամուլը միայն լրատու չէ, այլ փարոս է հայ միտքը լուսաւորելու համար։ Ռամկավար մամուլն ունեցել է իր ծանրակշիռ գրողները՝ Վ. Թէքէեան, Գ. Ահարոնեան, Ա. Անդրէասեան։ Ապա յիշեց երրորդութիւն՝ Յ. Պօղոսեան (հանգուցեալ), Վ. Սեմերճեան, Եր. Ազատեան, մամուլի աշխատակիցներին, որոնց գրիչը մնայուն ներկայութիւն է ՌԱԿի մամուլի էջերում։

Հայ իրականութեան մէջ երեւոյթ է Ազատեանի գրիչը, եւ այդ ստորագրութիւնը միշտ կենդանի է պահել հայրենիք-Սփիւռք կապերը՝ իր ճկունութեամբ, քաղաքական հոտառութեամբ, ներկայի քննադատութեամբ, ապագայի տեսլականով, արդարամտութեամբ։ Այդպիսի օրինակ կարող է հանդիսանալ նրա վերլուծութիւնը Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան մասին. այն դնելով համահայկական պատուանդանի վրայ, չի վարանում ասելու, թէ դաշնակցութիւնը կարեւոր դեր ունեցաւ տուեալ հանրապետութեան կազմաւորման գործում։ Ազատեանը քննադատում է ներկայ Հայաստանի կուսակցութիւնները, որոնք հիմնուած են ոչ թէ գաղափարախօսութեան, այլ անձերի շուրջ։ Մտահոգ է հայոց լեզուի անմխիթար վիճակով Սփիւռքում եւ հայրենիքում եւս, ուր օտար բառերի օգտագործումը համարում է բարբարոսութիւն։
Բեմ հրաւիրուեց երիտասարդ դաշնակահար Էդգար Էքշեանը, որ հաճելիօրէն նուագեց Ա. Բաբաջանեանի «Վաղարշապատի Պարը» եւ Շ. Ազնաւուրի «Լա Բոհեմը»։
Հանդիսավարուհի Լ. Քեհեայեանը մի հետաքրքիր միտք արտայայտեց. «Բազմիմացութիւնը եթէ թերութիւն է միջակ մարդկանց համար, ապա օժտուած մարդկանց համար այն դրսեւորուելու միջոց է»՝ նկատի ունենալով Եր. Ազատեան մտաւորականի բազմաբեղուն գործունէութիւնը։
Բեմ հրաւիրուեց փաստաբան Ռ. Աւշարեանը՝ յայտնելու իր սրտի խօսքը։ Ապա նա ընթերցեց հատուածներ Ա. հատորում տեղ գտած «Նոր Սփիւռքի Դիմագիծը» յօդուածից։
Հանդիսավարուհին՝ շեշտելով Վ. Թէքէեանի գործերի մշտական ներկայութիւնը Միութեան ձեռնարկներին, բեմ հրաւիրեց Աստղիկ Տատուրեանին (ՀԲԸՄի Տիկնանց միութեան ատենապետուհի) ասմունքելու բանաստեղծի «Հաշուեյարդար» եւ «Բարձրացիր» բանաստեղծութիւնները։ Արեւմտահայերէն ասմունքը պատշաճ հնչեց օրուայ ծրագրին։
Ապա, Լիլիթ Քեհեայեանը ընթերցեց Բ. հատորից «Վերջապէս» գրութիւնը։
Եւ վերջապէս բեմը տրամադրուեց օրուայ մեծարեալին։ Նա իր խօսքում նշեց. «Ինծի համար հաճելի անակնկալ (pleasant surprise) էր «Պայքար» թերթի վերահրատարակութիւնը։ Կը կարծէի թէ գրողներ չկան, մանաւանդ արեւմտահայերէն։ Ըլլալով ՌԱԿի պաշտօնաթերթ, միեւնոյն ժամանակ կարկինը լայն բացած ենք այլազան կարծիքներ տեղադրելու մեր էջերուն մէջ, այնքան ատեն որ կիզակէտը մեր հայրենիքն է։ Գաղափարներու կայծակնահարումէն է, որ կը բխին նորութիւններ՝ պայմանաւ, որ պահպանուի մտաւորականին արժանավայել լեզուական մակարդակը։ Ստեղծուեց կենդանի հրապարակ եւ ես հպարտ եմ, որ ունինք մտաւորականներ հակադիր կողմերէ։ Մեր ինքնութեան պայքարը հասած է տեղ մը, ուր իրարու հետ համախումբ աշխատանքով է, որ պիտի հասնինք արդիւնքի։ Այլ երեւոյթ էր նաեւ, ի զարմանս ինծի, թէ ունինք արեւմտահայերէնով ընթերցողներ»։

Ապա յոբելեարը շնորհակալութիւն յայտնեց հանդէսի կազմակերպիչներին, մասնակիցներին, ունկնդիրներին եւ յատուկ ուշադրութեամբ անդրադարձաւ գինեձօնի հովանաւոր, Հիւսիսային Ամերիկայի Արեւմտեան թեմի առաջնորդ Յովնան արք. Տէրտէրեանի ներկայութեանը։
Եկել էր սրբազան հօր օրհնութեան պահը. «Խոնարհումս Ազատեան մտաւորականին, որ կը ճանչնամ 1984էն ի վեր։ Նոր երկահատորեակին հրատարակումով դուք կ՛ընծայէք խորհելու առիթը, թէ ո՛վ է գրողը։ Բառին մէջ ճանապարհ կը բանաք եւ կը քանդակէք մեր պատմութիւնը, կը դառնաք ժամանակների ապրող մարդը, ժամանակի ճարտարապետը։ Ձեր կեանքը բարի օրինակ է երիտասարդներուն»։
Երեկոյի աւարտին կատարուեց գրքերի գինեձօնը։
ԹՄՄը արժանին մատուցեց հեղինակ Երուանդ Ազատեան ղեկավարին՝ սպասելով նոր հունձք մտաւորականի բերրի դաշտերից։