ԱՆԿԱԽՈՒԹԵԱՆ ՀՌՉԱԿԱԳԻՐԻ 34ԱՄԵԱԿԻՆ ԱՌԻԹՈՎ ԱՆՈՆՑ ՈՒՂԵՐՁՆԵՐԸ
Եթէ կէս տարի առաջ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան ինքն էր, որ Սահմանադրութեան փոփոխութեան ծիրին մէջ կը փորձէր հայաստանցիներուն բացատրել անկախութեան հռչակագիրէն բխող սպառնալիքները, այսօր արդէն փաստաթուղթի ընդունման առիթով յղած շնորհաւորական ուղերձին մէջ անոր շեշտադրումները այլ են: Հիմա Փաշինեան կը պնդէ, որ թէեւ Անկախութեան հռչակագիրին յղումը տեղ գտած է Սահմանադրութեան մէջ, սակայն այդ չի նշանակեր, որ այս երկու փաստաթուղթերու բովանդակութիւնը նոյնն են:
Հայաստանի նախագահ Վահագն Խաչատրեան եւս մեղմացուցած է Սահմանադրութեան փոփոխութեան նկատմամբ իր կեցուածքը:
Ստորեւ՝ Նիկոլ Փաշինեանի ուղերձը.
«1990թ. Օգոստոսի 23ին Խորհրդային Հայաստանի Գերագոյն խորհուրդն ընդունեց Անկախութեան հռչակագիրը: Այս փաստաթղթով Հայաստանի ժողովուրդն ի լուր աշխարհի բարձրաձայնեց անկախ պետութիւն ունենալու իր ցանկութեան մասին եւ արձանագրեց իր կամքը:
«Անկախութեան հռչակագրին յղումը հետագայում՝ 1995 թուականին, տեղ գտաւ եւ մինչեւ օրս առկայ է Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութեան նախաբանում:
«Բայց, ի հեճուկս ամենատարբեր մեկնաբանութիւնների, սա չի նշանակում, թէ Անկախութեան հռչակագրի ողջ բովանդակութիւնը ներառուած է ՀՀ Սահմանադրութեան մէջ եւ այս երկու փաստաթղթերի բովանդակութիւնը նոյնական են:
«Դրա ամենավառ ապացոյցը Հռչակագրի 5րդ յօդուածն է, որտեղ ասւում է. «Հայաստանի Հանրապետութիւնն իր անվտանգութիւնը եւ սահմանների անձեռնմխելիութիւնն ապահովելու նպատակով ստեղծում է Գերագույն խորհրդին ենթակայ սեփական զինուած ուժեր, ներքին զօրքեր, պետական եւ հասարակական անվտանգութեան մարմիններ»:
«Չնայած Հռչակագրի նման ձեւակերպմանը, Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութեամբ Հայաստանի զինուած ուժերը, Ոստիկանութեան զօրքերը, պետական եւ հասարակական անվտանգութեան մարմինները երկրի խորհրդարանին չեն ենթարկւում, այլ մինչեւ 2015թ. սահմանադրական փոփոխութիւնը ենթակայ են եղել երկրի նախագահին, իսկ 2018թ. Ապրիլից յետոյ՝ կառավարութեանը:
«Սա ուղղակիօրէն եւ աներկբայ ի ցոյց է դնում, որ Հայաստանի Սահմանադրութեան մէջ արտայայտուած են Անկախութեան Հռչակագրի միայն այն դրոյթները, որոնք արտայայտուած են ուղղակի, բառացի եւ տառացի, եւ որեւէ այլ մեկնաբանութիւն պարզապէս պատեհ չէ:
«Սիրելի՛ ժողովուրդ, Հայաստանի Հանրապետութեան սիրելի՛ քաղաքացիներ,
«Անկախութիւնը, ինքնիշխանութիւնը, պետականութիւնը, մեր ինքնութեան եւ ինքնուրոյնութեան պահպանման անփոխարինելի ինստիտուտներն են, եւ 1990թ. Օգոստոսի 23ին մենք այդ ինստիտուտների (կառոյցներու) եւ գաղափարաբանութեան հետ առնչուելու առաջին փորձն արեցինք՝ երկարատեւ դադարից յետոյ։ «Անկախութեան ու պետականութեան մասին մեր բոլորիս՝ Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացիների պատկերացումները եւ ընկալումներն այդ ժամանակներից ի վեր էականօրէն փոխուել են, եւ ինձ համարձակութիւն կը վերապահեմ պնդելու՝ դարձել աւելի խորը եւ համապարփակ:
«Անկախութիւնը, պետականութիւնը, քաղաքացիութիւնը մտածողութեան բոլորովին ուրիշ բանաձեւեր են, բոլորովին ուրիշ հարթութիւններ, եւ մենք ոտք ենք դնում այդ հարթութիւնների վրայ, որդեգրում ու զարգացնում ենք այդ բանաձեւերը՝ հէնց այսօր, հէնց հիմա»:
ՎԱՀԱԳՆ ԽԱՉԱՏՐԵԱՆԻ ՈՒՂԵՐՁԸ.
«34 տարի առաջ այս օրը Հայաստանի նորագոյն պատմութիւնը համալրուեց մի իրողութեամբ, որը ելակէտային էր դառնալու բազմադարեայ դադարից յետոյ մեր պետականութեան ու պետութեան վերածննդի համար՝ Հայկական ԽՍՀ Գերագոյն խորհուրդն ընդունեց Անկախութեան հռչակագիրը:
«Անկախութեան հռչակագրով ազդարարուեց մի նոր շրջափուլի մեկնարկը, որի տրամաբանական շարունակութիւնն ու վերջնակէտը 1991 թուականի Սեպտեմբերի 21ին կայացած Անկախութեան հանրաքուէն էր:
«Հռչակագիրը սակայն, մէկանգամեայ փաստաթուղթ չէ, այլ շատ աւելի բազմաբովանդակ ու խորհրդանշական յենասիւն, որը ուղենիշ էր դառնալու անկախ ու ինքնիշխան պետութիւն կերտելու մեր ժողովրդի դարաւոր իղձերի ու երազանքների իրականացման համար: Հէնց սրան է միտուած Հռչակագրի ոգին, որը պարփակուած չէ նրա 12 հիմնադրոյթներով, եւ դրանով իսկ մեր պետականութեան համար կարեւորագոյն այս փաստաթուղթը աւելի կենսունակ է, ճկուն եւ արդիական:
«Անկախութեան հռչակագիրը աշխարհի քաղաքական քարտէզում Հայաստանի Հանրապետութեան լինելիութեան անքակտելի իրաւունքի կեանքի կոչման առաջին քայլն էր եւ միաժամանակ ազատ, ժողովրդավար, իրաւական, ու բարեկեցիկ պետութիւն կառուցելու յանձնառութեան ամրագրումը:
«Անկախութեան հռչակագիրը մեր պետականութեան վերածննդի խորհրդանիշ եւ կարեւորագոյն փաստաթուղթ լինելուց զատ բարձրագոյն պատասխանատուութիւն է բոլորիս համար: Այն մեր երկրի պետական ու հասարակական կեանքի կազմակերպման կարեւորագոյն ծրագիր է, որը սահմանում է մեր առաջնահերթութիւնները՝ պետական ինստիտուտների կայացում, օրէնքի առաջ բոլորի հաւասարութիւն, բանակի մարտունակութեան բարձրացում, մրցունակ կրթական համակարգի եւ տնտեսութեան ստեղծում, մարդու եւ քաղաքացու հիմնարար ազատութիւնների եւ իրաւունքների ապահովում»:
