«Այսօր Ես (Կապանցիներու Մօտ) Արտագաղթի Ձգտում Չեմ Տեսնում» Կը Յայտնէ Աթայեան

Թղթակցութիւններով անդրադարձած էինք արդէն, որ Կլենտէյլի քաղաքապետ Արա Նաճարեանի հրաւէրով եւ Կլենտէյլ-Կապան Քոյր քաղաքներ ընկերակցութեան գործակցութեամբ, Փետրուար 21էն 28, մէկշաբաթեայ այցով Կապանի քաղաքապետ Արթիւր Աթայեան Կլենտէյլ գտնուեցաւ եւ ունեցաւ այցելութիւններու ու հանդիպումներու հարուստ յայտագիր մը, որուն ընթացքին ան մօտէն ծանօթացաւ Կլենտէյլ քաղաքի կազմակերպման ձեւին ու անոր ղեկավարման գործելաոճին:
Նախքան Կապանի քաղաքապետին մեկնումը, «Ասպարէզ» անոր հետ ունեցաւ հարցազրոյց մը, զոր ամբողջութեամբ կը ներկայացնենք ստորեւ.
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Ըլլալով դաշնակցական քաղաքապետ՝ ի՞նչ ձեւով կը տարբերի ձեր աշխատանքը, եւ արդեօք այդ հանգմանքը կը ստեղծէ՞ առաւելութիւններ կամ դժուարութիւններ:
ԱՐԹԻՒՐ ԱԹԱՅԵԱՆ.- Երբ ես քաղաքապետ ընտրուեցի, մեր շրջանի կոմիտէութեան հետ յատուկ պայմանաւորուածութիւն կար, որ Դաշնակակցութիւնը կը խառնուի քաղաքապետի գործերին միայն այն ժամանակ, երբ ես կը խաթարեմ Դաշնակցութեան գործունէութիւնը: Փառք Աստուծոյ, վերջին 2 տարիների, կոմիտէի հետ համատեղ շատ գործեր իրականացրել ենք եւ երբեք առիթ չի եղել այդ պահը ինչ որ տեղ խաթարուի: Իսկ մնացած առումներով, այդպիսի խնդիր չունեմ, գիտեմ որ հզօր կազմակերպութիւն է կանգնած մէջքիս, իմ բոլոր գործերում, առանց որեւիցէ երկմտանքի, եւ այդ մէկը առաւելութիւն է:
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Կապանի շրջապատը գտնուող հանքերը ի՞նչ առաւելութիւններ կ՛ընձեռեն քաղաքին եւ կամ միեւնոյն ժամանակ ի՞նչ հարցեր կը յառաջացնեն:
ԱՐԹԻՒՐ ԱԹԱՅԵԱՆ.- Կայ Կապանի «Տինօ Կոլտ Մայնինկ» կազմակերպութիւնը, որ գնել է այդ հանքերի օգտագործման իրաւունքը: Այսօր, առանց այդ գործարանի, կարելի չէ պատկերացնել քաղաքի զարգացումը, որովհետեւ օգտագործման զուգահեռ տրամադրում է բաւական շատ գումարներ համայնքային ծրագրերի համար, եւ օգնում է մեր ցանկացած հարցերին. նաեւ ունենք Քաջարանի պղնձի հանքերը, որը շատ հզօր է՝ մի քանի անգամով աւելի հզօր է քան Կապանի գործարանը, եւ մասնահանումներ է անում Կապանի ցանկացած ծրագրերի ժամանակ, ու նրանց միջոցով այս երկու տարին ես շատ ու շատ ծրագրեր կարողացել եմ քաղաքում կեանքի կոչել: Ընկերութիւնները մասնաւոր ձեռնարկութիւններ են՝ սեփականացուած են, բայց դա չի խանգարում, որ մենք այնպիսի յարաբերութիւններ պահենք, որ ցանկացած պահին նրանք օգնեն քաղաքի հետ կապուած մեր բոլոր ծրագրերին: Ուրեմն անոնք մեր հիմնական նուիրատուներն են:
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Տնտեսական առումով, ուրիշ ի՞նչ ձեւերով կ՛ապահովէք քաղաքի եկամուտը կամ պիւտճէն. արդեօք միա՞յն հարկերով կը գոյանայ անիկա, թէ կան այլ միջոցներ բացի վերոյիշեալներէն:
ԱՐԹԻՒՐ ԱԹԱՅԵԱՆ.- Քաղաքապետարանի եկամուտի մէկ մասը հարկերի միջոցով է հաւաքւում՝ գոյքահարկ, հողի հարկ, որոնք քաղաքացիները վճարում են եւ մէկ մասն էլ ստանում ենք պետութիւնից գրեթէ հաւասար ձեւով՝ մօտ 500 միլիոն դրամ հարկերից եւ 500 միլիոն դրամ պետութիւնից. քաղաքի պիւտճէն մէկ միլիառի սահմաններում է: Բայց այդ գումարը բաւարարում է միայն յետ չգնալու համար, եղածը պահպանելու համար: Իսկ զարգացող ծրագրերը անում ենք նուիրատու կազմակերպութիւնների միջոցով, հայրենասէր մարդկանց միջոցով: Իսկ այդ մէկ միլիառ դրամը հազիւ հերիքում է մեր մանկապարտէզներին, արուեստի եւ 5 երաժշտական դպրոցներին. նաեւ ունենք սփորթի (մարզական-Խմբ.) 3 խոշոր կազմակերպութիւններ, մշակոյթի տուն-պալատ, թատրոն… ուրեմն այդ գումարը հազիւ հերիքում է աշխատավարձերին եւ պահպանման ծախսերին, իսկ մնացած հարցերը անում ենք նուիրատուների միջոցաւ:
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Ի՞նչ է համեմատութիւնը Կապանի ժողովուրդի երիտասարդներու եւ տարեցներու թիւին միջեւ. երիտասարդութիւնը կը դիմէ՞ գաղթի՝ դէպի աւելի յարմար վայրեր՝ մայրաքաղաք եւ այլուր. ապա նաեւ կ՛արտագաղթէ՞ երկրէն դուրս, թէ ի տարբերութիւն մայրաքաղաքին՝ կը մնայ իր ծննդավայրին մէջ:
ԱՐԹԻՒՐ ԱԹԱՅԵԱՆ.- Ի տարբերութիւն մայրաքաղաքի, Կապանից այդքան էլ շատ չէ գաղթը, եւ եթէ կայ, ապա դա աւելի շատ հանրապետութեան տարածքում է, բայց այս վերջին տարիներին կամաց-կամաց վերադառնում են. դրանք այն մարդիկն են, որոնք դրսում չեն յաջողուել, յետ են դառնում: Քաղաքը 50 հազար բնակչութիւն ունի. ամենալաւ տարիներին եւ ասենք խորհրդային տարիներին, եղել է մօտ 60-62 հազար, եւ այսօր ես արտագաղթի ձգտում չեմ տեսնում: Իսկ քաղաքը բաւականին երիտասարդ է, քաղաքում կան 15 հանրակրթական դպրոցներ, 13 նախադպրոցական հաստատութիւններ (մանկամսուր), կայ ճարտարապետական համալսարանի մասնաճիւղ, 3 քոլեճ՝ բժշկական, շինարարական եւ ատամնաբուժական. այս բոլորը ցոյց են տալիս, որ բաւականին շատ երիտասարդութիւն կայ եւ սովորում է Կապանում:
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Խօսելով ընդհանրապէս Հայաստանի շարք մը հիմնահարցերու մասին՝ ժողովրդագրական հարցին, ծնելիութեան մակարդակին եւ ընտանիք կազմելու հեռանկարներուն, արդեօ՞ք Կապանի քաղաքապետարանը աշխատանք կը տանի այդ ուղղութեամբ՝ ստեղծելու համար ապահով միջավայր:
ԱՐԹԻՒՐ ԱԹԱՅԵԱՆ.- Քաղաքում բնակարանային շինարարական աշխատանք չի իրականացուել: Այդ մէկը քաղաքում լուրջ խնդիր էր՝ նոր բնակարանների կառուցումը, որովհետեւ այսօր պետական պիւտճէից այդպիսի յատկացում չկայ, որպէսզի նման բան իրականցուի: Մեր մօտ նոր ընտանիքների համար նոր բնակարանների խնդիրը կայ: Կապանում բնակարանները բաւականին թանկ են՝ գրեթէ մայրաքաղաքի հաւասար, չեմ ասում մայրաքաղաքի կեդրոնական մասերի նման, բայց յարակից թաղամասերի, ծայրամասերի հաւասար են գները: Սակայն հիմա Կապանում շինարարութիւն է սկսուել, երիտասարդ գիտնականների ընտանիքների համար 365 բնակարաններ են կառուցուելու՝ բաւականին ցածր տոկոսադրոյթով. սա քայլերից մէկն է խնդրի լուծման համար, բայց ընդհանրապէս կը կարծեմ, որ այս հարցը հանրապետութեան բոլոր քաղաքների համար նոյնն է, որովհետեւ երիտասարդութեան զբաղուածութեան հարցը լուրջ է: Ես երբ այստեղ (Կլենտէյլ-Խմբ.) գտնուեցի ՀՄԸՄի հաւաքին, ուղղակի հիացել եմ, թէ ինչպէ՞ս են կարողանում այդքա՛ն երեխայ ներգրաւել եւ այդքա՛ն երեխայ կտրել փողոցից ու բերել. սա մեզ համար խնդիր է եւ այս ուղղութեամբ բաւականին շատ աշխատանքներ ենք տանում. մեր «սփորթ»ի հրապարակներին, «սփորթ»ի դպրոցներին, բոլոր հասարակական կազմակերպութիւններին ամէն առիթի օգնում ենք, որպէսզի կարողանան երիտասարդներին զբաղեցնել ինչ որ ծրագրերի մէջ: Բայց խնդիրը համապետական խնդիր է:
«ԱՍՊԱՐԷԶ».- Դուք այստեղ՝ Կլենտէյլի մէջ, ծանօթացաք քաղաքի կազմակերպման, կառոյցներուն եւ աշխատելաձեւին, որոնք անշուշտ կը տարբերին՝ Կապանի կամ ընդհանրապէս Հայաստանի հետ բաղդատած. անշուշտ կարելի չէ ըսել, որ անոնք այստեղ աւելի լաւ են կամ աւելի վատ, այլ պարզապէս՝ տարբեր են: Ի՞նչ հեռանկարներ արթնցուց ձեր մէջ ձեր այս այցելութիւնը, եւ արդեօք անիկա մտածումներու նոր պատուհաններ բացաւ ձեր դիմաց:
ԱՐԹԻՒՐ ԱԹԱՅԵԱՆ.- Համեմատուել չենք կարող, բնական է: Այստեղի կառավարման համակարգը ունի այնպիսի մակարդակ, որ կարելի չէ համեմատել: Բայց այս ամէնը որ ես այստեղ տեսայ եւ սովորեցի, ինձ կը ստիպի աւելի «փրոկրեսիւ» (յառաջդիմական-Խմբ.) մտածել այս ամէնի մասին:
Շատ ուսուցողական էր իմ այցելութիւնը: