«Մենք Մեր Բոլոր Միջոցներով Փորձեցինք Համոզել Առաջնորդը, Որպէսզի Ետ Առնէ Իր Հրաժարականը…»
Վարեց՝ ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ
«ՆՈՐ ՅԱՌԱæ».- Այս շաբաթավերջին՝ Հոկտեմբեր 19ին, Ֆրանսահայութեան համար կարեւոր ժողով մը պիտի գումարուի, Թեմական պատգամաւորական ժողովը, որ պիտի քննարկէ թեմակալ առաջնորդ Նորվան արք. Զաքարեանի հրաժարականը եւ անկէ բխող հետեւանքները: Այս ժողովին ընդառաջ կը ներկայացնենք Թեմական խորհուրդի ատենապետ Փաթրիս Ճօլօլեանի հետ Ժիրայր Չոլաքեանի կատարած հարցազրոյցը:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- 2010էն ի վեր Թեմական խորհուրդի (ԹԽ) ատենապետի պաշտօնը կը վարէք, ի՞նչը ձեզ մղեց ընդունելու այս ծանր պատասխանատուութիւնը:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Սկիզբը խանդավառ չէի, բայց թեմիս առաջնորդը Նորվան սրբազան քաջալերեց եւ կրցաւ համոզել զիս: Գիտէի որ գործս ծանր պիտի ըլլայ, սակայն վարժուած ըլլալով նման աշխատանքներու 1988ի երկրաշարժի օրերուն եղած եմ UMAF-ի նախագահը, յետոյ՝ Ծխական խորհուրդի ատենապետը, որմէ հրաժարեցայ, որովհետեւ չէի ուզեր միաժամանակ երկու պաշտօն կուտակել ընդունեցի զբաղիլ թեմական հարցերով եւ Դեկտեմբեր 2010էն ասդին կը վարեմ ատենապետի պաշտօնը:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Ինչպիսի՞ կացութեան մէջ գտաք Թեմական խորհուրդը եւ ի՞նչ պատկեր կը ներկայացնէ այսօր:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Թեմական խորհուրդը նոր շրջափոխումներու ընթացքի մէջ է, բազում են դժուարութիւնները, միաժամանակ անիկա վարչական կազմակերպութիւն մըն է, որուն աշխատանքները սկսած էր Նորվան արբազանի, Գրիգոր Փափազեանի, Գեղամ Թորոսեանի (ԹԽի նախկին անդամներ) օրով եւ մենք այսօր կը շարունակենք աշխատանքը՝ ապահովելով կառոյցը եւ անոր համագաղութային ըլլալու հանգամանքը:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Ո՞րն է Թեմական խորհուրդի գործունէութեան դաշտը:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Անիկա կը զբաղի թեմի ծխական-եկեղեցական եւ տեղական մարմիններու հետ փոխյարաբերութեանց հարցերով: Ըսեմ, որ ԹԽը Հայց. առաքելական եկեղեցւոյ կառոյցին մաս կը կազմէ, հետեւաբար մշտական կապի մէջ է Մայր աթոռին հետ:
Չորս տարին անգամ մը կը կայանան ընտրութիւններ: Նախապէս բոլոր ծուխերը կ՛ընտրեն պատգամաւորներ (ըստ իւրաքանչիւր ծուխի անդամներու թիւին), որոնք կը կազմեն Թեմական պատգամաւորական ժողովը (ԹՊԺ), որուն երկու երրորդը աշխարհական եւ մէկ երրորդը կղերական է եւ այդ ժողովը կ՛ընտրէ 11 հոգինոց Թեմական խորհուրդի կազմը (9 աշխարհական եւ 2 կղերական): Այսպէս, պարզ ասած՝ եթէ Թեմական պատգամաւորական ժողովը Ֆրանսայի թեմի խորհրդարանն է, Թեմական խորհուրդը գործադիր մարմինը՝ կառավարութիւնը: Մեր ժամանակաշրջանը իր աւարտին կը հասնի 2014ի վերջաւորութեան:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Այսօր, ինչպէս ծանօթ է, թեմակալ առաջնորդ Նորվան արք. Զաքարեան ներկայացուցած է իր հրաժարականը, ուրկէ կը պարզուի կաթողիկոսին կողմէ կատարուած նուաստացուցիչ վերաբերումը առաջնորդին նկատմամբ: Դուք ինչպիսի՞ կեցուածք ունիք այս հարցին կապակցութեամբ:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Ի տես այս լուրին, մեր առաջին հակազդեցութիւնը տխրութիւնն էր: Մենք մեր բոլոր միջոցներով փորձեցինք մէկ կողմէ համոզել առաջնորդը, որպէսզի ետ առնէ իր հրաժարականը, իսկ միւս կողմէ դիմեցինք Գարեգին Բ. կաթողիկոսին՝ անտեսելու հրաժարականը: Սրբազան հայրը հասկցնել տուաւ, որ իր որոշումէն ետ չի կանգնիր, իսկ Մայր աթոռը տեղեկացուց, որ եթէ առաջնորդը ետ քաշէ իր հրաժարականը, իրենք կ՛ընդունին զայն: Անշուշտ որ այս բոլորը տխրեցնող է, սակայն մեր դերը 1700ամեայ հայկական եկեղեցւոյ յարատեւութիւնը ապահովելն է, ատիկա մեր առաքելութեան մաս կը կազմէ անկախ այս կամ այն կողմի նկատմամբ ունեցած մեր զգացումներէն:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Առաջնորդ սրբազան հայրն ալ նոյն մտահոգութիւնը ունէր. Ֆրանսայի Հայ առաքելական եկեղեցւոյ պայծառութիւնը ու յառաջդիմութիւնը եւ ճիշդ ատոր համար ալ ան Թեմը կառուցելու աշխատանքին լծուեցաւ եւ իրականացուց: Արեւմտեան Եւրոպայի այլ երկիրներու մէջ՝ Զուիցերիա, Պելճիքա կամ Հոլանտա, ուր հայ համայնքներ կան, կը տեսնենք որ նոյն ժամանակահատուածին, հակառակ կաթողիկոսական հրահանգներուն թեմեր դեռ չեն ստեղծուած:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Մենք գիտակից ենք առաջնորդ սրբազան հօր կատարած կարեւոր աշխատանքներուն, սակայն ասիկա չի խանգարեր որ մենք նախապատուութիւնը տանք մեր եկեղեցւոյ ամրապնդման եւ բարգաւաճման հարցերուն, որպէսզի ամէն բան ընթանայ խաղաղ մթնոլորտի մէջ. մենք ոչ թէ կը բորբոքենք, այլ կը հանդարտեցնենք, պաշտպանելով մեր հաստատութիւնը:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Հրաժարականով սեղան բերուած խնդիրները ինչպիսի՞ լուծում պիտի գտնեն: Ո՞վ կ՛ըսէ թէ սրբազանին յաջորդը պիտի չունենայ նոյն խնդիրները:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Կը յուսամ, որ մեր այսօրուան ապրած դէպքերը, թեմին դիմագրաւած խնդիրները, մեր ձեռք բերած փորձառութեան հիման վրայ, պիտի յանգին դրական արդիւնքի մը:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Ուսումնասիրա՞ծ էք խնդիրներուն բուն պատճառը:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Կը խորհիմ, թէ ամէնէն մեծ հարցը կը կայանայ կողմերու ըմբռնումի տարբերութեան մէջ եւ յետագայ առաջնորդը պէտք է վերլուծէ այս հարցը, որպէսզի կարենայ փոխանցել իր հոգեւոր պատգամը միաժամանակ ունենալով կազմակերպողի տեսլական: Մենք այսօր կը փորձենք այս ուղղութեամբ յառաջանալ:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Սրբազան հօր հրաժարականին մէջ նշուած հարցը կաթողիկոսի վարուելակերպին վերաբերեալ, դուք անձնապէս զգացա՞ծ էք:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Վստահաբար հարցեր կան, զորս պէտք է կաթողիկոսին ուշադրութեան յանձնել՝ Սփիւռքի մեր մտածողութեան ձեւերուն շուրջ, որ տարբէր է Հայաստանի մէջ տիրող, նախկին Սովետական շրջանի մտածելակերպէն: Պէտք է ներկայացնել մեր մօտեցումները, միաժամանակ յարգելով կաթողիկոսին հեռանկարները, որոնք կը վերաբերին աշխարհով մէկ սփռուած բոլոր եկեղեցիներուն: Սակայն մեր դերը Թեմական խորհուրդի գործելակերպին ամրապնդումն է, որուն շնորհիւ կարելի պիտի ըլլայ յետագային կանխել նման հարցերը կամ միջադէպերը: Պէտք է վերլուծել պատճառները, փնտռել հարցին արմատները: Գիտէք, այսօր մեր եկեղեցին կը դիմագրաւէ նոր մարտահրաւէրներ: Անցնող դարաշրջանին բաղդատած՝ այսօր անիկա շատ աւելի հաւատացեալներ ունի Հայաստանէն դուրս, քան ներսը: Մեր եկեղեցին պատգամ ունի փոխանցելիք տասը միլիոն Հայերու, որ չի կրնար նոյնը ըլլալ, պէտք է հասկնալ իւրաքանչիւրին մասնայատկութիւնները եւ փորձել յարմարցնել զանոնք: Ունինք կաթողիկոս մը, որ կը կառուցանէ, կը կազմակերպէ եկեղեցին եւ պէտք չէ մոռնալ նաեւ անոր աչքառու իրագործումները, ինչ կը վերաբերի մեծ թիւով կղերականներու պատրաստութեան, եւ այլն:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Սակայն սրբազանի հրաժարականին մէջ նշուած են դպրեվանքերու մէջ հոգեւոր արժէքներու՝ սիրոյ եւ շնորհքի նուազումը, շրջապատին հետ ունեցած յարաբերութիւններուն մէջ կաթողիկոսին բռնազբօսիկ վերաբերումը: Դուք ալ իբրեւ թեմականի ատենապետ Գարեգին Բ.ի ենթակայութեան տակ կը գտնուիք. ձեր հանդէպ զգացա՞ծ էք նման վերաբերում:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Մենք իբրեւ աշխարհական ենթակայութիւն, նոյն կապերն ու յարաբերութիւնը չունինք: Ճիշդ է, մենք ընտրուած ենք հաւատացեալ համայնքին կողմէ, բայց մենք աւելի շատ կանոնայդրութեան ենթակայ ենք, քան թէ ուղղակի կաթողիկոսին:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Արդեօք կաթողիկոսը կը յարգէ Ֆրանսայի թեմին կանոնադրութիւնը, Ֆրանսայի մէջ տիրող ազատութիւններու ոգին:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Կ՛ենթադրեմ, որ այդպէս է, գիտէք ան կը շեշտէ աշխարհականի էական դերը, բայց միաժամանակ չ՛ուզեր որ կղերականը ունենայ պարզապէս պաշտօնեայի հանգամանք, իսկ իր կողմէ պատրաստուած նոր կանոնադրութեան մէջ, համաձայն է, որ հարկ եղած պարագային պէտք է պատշաճիլ տեղական իւրայատկութիւններու:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Եկէք նկատի առնենք Նիսի պարագան. շատեր կ՛ըսեն, թէ կաթողիկոսը ուղղակի միջամտած է գաղութի ներքին հարցերուն, ինչ որ չի համապատասխաներ Ֆրանսայի թեմի կանոնադրութեան եւ կրօնական ընկերակցութիւններու ֆրանսական օրէնքի ոգիին:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Առանց մտնելու մանրամասնութեանց մէջ, պէտք է ըսել, թէ հոն ո՛չ թէ կաթողիկոսին ուղղակի միջամտութիւնը կար, այլ՝ Թեմական խորհուրդին, որ դիմած էր Նիսի եկեղեցւոյ, որպէսզի վերջինս իր կարգավիճակը պատշաճեցնէ խորհուրդին կողմէ որդեգրուած կանոնադրութեան: Յամենայնդէպս ես անցեալը չեմ դատեր:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Բայց Առաջնորդական տնօրինում մը հրապարակուեցաւ, որ կը լուծարէր Նիսի նախկին ծխական ընկերակցութեան վարչութիւնը: Բուն հարցը ա՛յս է: Ֆրանսական օրէնքի տրամադրութիւնները կ՛արգիլեն Ընկերակցութեան մը վարչութեան հրաժարեցումը, առանց Ընդհանուր ժողովի որոշումին: Ինչ որ պարագան էր Նիսի ծխական խորհուրդի լուծարման:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Ես չեմ ուզեր այս նիւթին առընչութեամբ արտայայտուիլ, այդ շրջանին ես ԹԽի ատենապետութիւնը չէի վարեր:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Եթէ այսօր նոյն հարցը յառաջանար եւ ըսենք ծուխ մը չընդուներ իրեն առաջարկուած կանոնադրական կարգ մը տրամադրութիւնները, դուք իբրեւ Թեմական խորհուրդի ատենապետ կը պահանջէի՞ք անոր հրաժարականը:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Կ՛ենթադրեմ որ այլ ելքեր պէտք է որոնել:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Տէր Վաչէն Նորվան սրբազանը կ՛ամբաստանէ ստախօսութեամբ եւ կաթողիկոսը այդ քահանային նկատմամբ ո՛չ մէկ կարգապահական պատիժ կը սահմանէ եւ թեմական կառոյցները լուռ կը մնան: Ասիկա ամօթ չէ՞ մեր եկեղեցւոյ եւ ֆրանսահայութեան համար:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Կ՛ենթադրեմ որ, երբ նման խնդիր մը կայ առաջնորդն է, որ որոշումներ կը կայացնէ եւ ո՛չ թէ կաթողիկոսը:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Առայժմ դուք, իբր ԹԽի ատենապետ այս հարցին շուրջ որեւէ որոշում կայացուցա՞ծ էք:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Ո՛չ տակաւին, նկատի ունենալով որ տնօրինելու ուրիշ շատ խնդիրներ ունինք:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Արդեօք կաթողիկոսը վարկաբեկող վերաբերում ունեցա՞ծ է ձեր կամ ընդհանրապէս աշխարհականներու նկատմամբ:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Մեզի հետ երբե՛ք: Ընդհակառակն, կաթողիկոսը այս ուղղութեամբ մեզի բացարձակապէս ազատ ձգած է:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Իսկ արդեօք դուք վկան եղա՞ծ էք տեսարանի մը, ուր Կաթողիկոսը կը նուաստացնէ սրբազան հայրը:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Եթէ օդակայանի միջադէպին կ՛ակնարկէք, ես հոն ներկայ չէի: Բայց կրնամ ըսել որ ես ոչ թէ սրբազանը նուաստացնող տեսարանի մը ներկայ եղած եմ, այլ այն՝ որ կաթողիկոսը գոհ կամ ուրախ չէ եղած, ականատես եղած եմ կաթողիկոսի բարկութեան պահերուն:
ԺԻՐԱՅՐ ՉՈԼԱՔԵԱՆ.- Ձեր կարծիքով ատիկա բնակա՞ն երեւոյթ է: Պէտք չէ՞ հակազդել: Անհրաժեշտ չէ՞ կառոյց մը որ հարթէ այս հարցերը:
ՓԱԹՐԻՍ ՃՕԼՕԼԵԱՆ.- Անհրաժեշտ են առողջ պայմաններ մեր աշխատանքներու յառաջդիմութեան համար: Գիտէք, կը գտնուինք Ցեղասպանութեան 100ամեակի սեմին: Շատ կարեւոր թուական մըն է մեզի համար: Պէտք է պատրաստ ըլլանք:
