ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».- Պաշտօնական Երեւանը հակադարձեց Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարար Ճէյհուն Պայրամովին` շեշտելով, որ 9 Նոյեմբեր 2020ի եւ 11 Յունուար 2021ի` Հայաստան-Ռուսիա-Ատրպէյճան ձեւաչափով ընդունուած յայտարարութիւններու ամբողջական կատարման կը խոչընդոտէ ո՛չ թէ Հայաստան, այլ Ատրպէյճան:
Այս մասին «Արմէնփրէս»ի հարցումին իբրեւ պատասխան յայտնեցին Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարութեան լրատուութեան եւ հանրային դիւանագիտութեան վարչութենէն՝ դիտել տալով, որ Ատրպէյճանի կողմէ ռազմագերիներու, պատանդներու եւ պահուող այլ անձերու հայրենադարձման գործընթացի ամբողջական աւարտը կրնայ կառուցողական միջավայր ստեղծել 9 Նոյեմբերի յայտարարութեան հետեւողական իրականացման։
«2020 թ. Նոյեմբերի 9ի եւ 2021 թ. Յունուարի 11ի եռակողմ յայտարարութիւնների իրականացումը դիտարկելիս պէտք է առաջնորդուել յստակ փաստերով եւ ոչ թէ այդ յայտարարութիւնների իւրովի մեկնաբանմամբ: Իսկ փաստերը հետեւեալն են.
«Յայտարարութեան ստորագրումից մէկ ամիս յետոյ ադրբեջանական զօրամիաւորումները խախտել են յայտարարութեան 1ին կէտը, որի համաձայն կողմերը պէտք է մնային իրենց դիրքերում, եւ յարձակում են սկսել Արցախի Հադրութի շրջանի Հին Թաղեր եւ Խծաբերդ գիւղերի ուղղութեամբ, ինչի արդիւնքում զաւթել են այդ բնակավայրերը, սպաննել եւ գերեվարել հայ զինծառայողներին:
«Ի տարբերութիւն Հայաստանի` Ադրբեջանը չի կատարել Նոյեմբերի 9ի յայտարարութեան 8րդ կէտը, որի համաձայն պէտք է տեղի ունենար ռազմագերիների, պատանդների եւ այլ պահուող անձանց փոխանակումը: Աւելին, հայ ռազմագերիները ենթարկւում են քրէական հետապնդման, ինչը նաեւ միջազգային մարդասիրական իրաւունքի կոպիտ խախտում է:
«Ադրբեջանի զինուած ուժերը Մայիսի 12ից սկսած ներթափանցել են եւ շարունակում են գտնուել Հայաստանի Հանրապետութեան ինքնիշխան տարածքում: Հարկ է նշել, որ ադրբեջանական զօրամիաւորումները ներթափանցել են Հայաստանի Հանրապետութիւն այն տարածքներից, որոնց վրայ Ադրբեջանը վերահսկողութիւն է հաստատել Նոյեմբերի 9ի յայտարարութեան իրականացման հետեւանքով: Այսինքն` յայտարարութիւնն իրականացնելու հայկական կողմի կառուցողական մօտեցմանը Ադրբեջանը հակադրել է Հայաստանի տարածքային ամբողջականութեան հանդէպ ոտնձգութիւն իրականացնելու` տարածաշրջանային անվտանգութիւնը եւ խաղաղութիւնը խաթարելու քաղաքականութիւն: Այն փաստը, որ ադրբեջանական զօրամիաւորումները գտնւում են Հայաստանի տարածքում, ըստ էութեան, ընդունել է Ադրբեջանի նախագահը` նշելով, որ «Զանգեզուրը մեր նախնիների հողն է»:
«Վերջին շրջանում Ադրբեջանը հանդէս է գալիս Լեռնային Ղարաբաղի տարածքային միաւոր լինելու ժխտման յայտարարութիւններով, ինչն իր հերթին խախտում է յայտարարութեան 7րդ կէտը, որտեղ Ադրբեջանը համաձայնուել է «Լեռնային Ղարաբաղի տարածք» եզրոյթին:
«Ապաշրջափակման հետ կապուած` Նոյեմբերի 9ի եւ Յունուարի 11ի յայտարարութիւնների իրականացման հարցում Հայաստանը եղել եւ մնում է առաւելապէս կառուցողական: Ցաւօք, Հայաստանի նման կառուցողական մօտեցումը ադրբեջանական կողմը հանրային պաշտօնական յայտարարութիւններով հետեւողականօրէն շահարկել է եւ փորձել շրջանառութեան մէջ դնել «Միջանցքի բացման» գաղափարը, ինչն անընդունելի է եւ ամբողջովին աղաւաղում է եռակողմ յայտարարութիւնների բովանդակութիւնն ու նպատակը: Յատկանշական է, որ այս շահարկումներին զուգընթաց, Ադրբեջանը մի կողմից` տարածքային եւ պատմական կեղծ պահանջներ է առաջադրել Հայաստանին, իսկ միւս կողմից` ադրբեջանական զօրամիաւորումները ներթափանցել են Հայաստանի Հանրապետութեան ինքնիշխան տարածք:
Ինչ վերաբերում է այն մեղադրանքներին, որ Հայաստանը չի օգնում Ադրբեջանին ականազերծելու հակամարտութեան գօտու տարածքները, ապա պէտք է ընդգծել, որ Նոյեմբերի 9ի յայտարարութիւնը չի պարունակում ականազերծման ուղղութեամբ կողմերի միջեւ համագործակցութեան որեւէ դրոյթ: Աւելորդ չէ վերյիշել, որ Ադրբեջանը աւանդաբար հանդէս է եկել այս ուղղութեամբ ՀՀ եւ Արցախի հետ որեւէ համագործակցութեան հնարաւորութեան դէմ: Աւելին, 2017 թ. Ադրբեջանի ջանքերով փակուել է ԵԱՀԿի Երեւանի գրասենեակը` այն հիմնաւորմամբ, որ ԵԱՀԿ այդ կառոյցը զբաղւում էր մարդասիրական ականազերծման ծրագրով:
«Չունենալով ականազերծման ուղղութեամբ համագործակցելու որեւէ յանձնառութիւն` հայկական կողմը, այնուհանդերձ, երրորդ կողմերի միջոցով տեղեկութիւններ է տրամադրել Ադրբեջանին` որպէս բարի կամքի դրսեւորում:
«Ադրբեջանի կողմից ռազմագերիների, պատանդների եւ պահուող այլ անձանց հայրենադարձման գործընթացի ամբողջական աւարտը կարող է կառուցողական միջավայր ստեղծել Նոյեմբերի 9ի յայտարարութեան հետեւողական իրականացման մասով»: