ԼԻԼԻԹ ԳԱԼՍՏԵԱՆ

Ի՛նչ անել, ո՛վ ենք մենք, ո՛ւր ենք գնում. այս հարցերը շարունակ հետապնդում են ինձ, վստահ եմ նաեւ շատերին: Մեր խիտ ու անհանգիստ ժամանակներում գրեթէ անհնար է ապրել առանց տագնապների, մանաւանդ, եթէ ապրելու կերպդ ու մտածումդ սոսկ սեփական կեղեւի մէջ չի տեղաւորւում:
Ամենավախեցնողը թերեւս այն զգացումս է եղել, թէ ինչու հայ մարդն օտարուեց ազգային հարցից, սեփական հողից, նոյնն է, թէ է ինքն իրենից: Ինչպէ՞ս կարողացանք այսքան յուսահատ, յոռետես դարձնել ժողովրդին: Արտագաղթը կոտրում է մեր մէջքը. Հայաստանի Հանրապետութեան ազգային վիճակագրական ծառայութեան սահմանահատումների հաշուառման տուեալների համաձայն այս տարի 90 հազար 799 քաղաքացի արտագաղթել է: Ըստ էութեան վտանգուած է ոչ միայն այսօրուայ, այլեւ վաղուայ գոյութեան դաշտը: Տագնապ ու պարտութիւն միեւնոյն ժամանակ, ու երիտասարդութեան 70 տոկո-սն իր ապագան Հայաստանի Հանրապետութեան սահմաններից դուրս է տեսնում:
Այդ ինչպէս ստացուեց, որ այսօր Հայաստանում ամենամեծ դեֆիցիտը (պակասը-Խմբ.) հաւատի, արդարութեան, բարոյականութեան դեֆիցիտն է, արդեօք մենք բարոյապէ՞ս պարտուած ենք: Եւ ինչո՞ւ «ինձ էլ ինչ կը տաս՝ կը տաս» փիլիսոփայութիւնն ու վարքակերպը դարձաւ տիրապետող, երբ քրիստոնէական ու համամարդկային անանցի մէջ վաւերական ու անքննելի է «իսկ ես ի՞նչ կը տամ» բանաձեւը: Սրանք հէնց այնպէս, պարապ ժամանակի հարցեր չեն. հարցեր եւ իրողութիւններ են, որ իրաւունք չունենք անտեսել, այն անառարկելի ճշմարտութեամբ, որ դրանք տեղաւորւոււմ են Հայաստանի պետականութեան հեռանկարի, ազգային բարոյականութեան, արժանապատուութեան, ի վերջոյ երկրի եւ մեզանից իւրաքանչիւրի ապագայի տեսլականում:
Սեփական սխալները տեսնելն իրապէս հեշտ չէ, աւելին քաջութիւն է, քաղաքական որակ, որովհետեւ նախ սխալները չտեսնելու եւ ապա դրանք չշտկելու կարճամիտ յամառութեան համար հատուցելու է իւրաքանչիւր հայ՝ այսօր եւ վաղը: Գուցէ՞ 600 տարի չունեցած պետականութեան դիմաց ենք հատուցում: Ո՞ւմ ենք պարտուել եւ արդեօ՞ք պարտուել ենք: Անհանգիստ ու չկայացած հասարակութիւններին բնորոշ այս որոնումներիս մէջ, մտքումս շարունակ Հրանտ Մաթեւոսեանի հետ եմ խօսում: 2000ին, երբ մեր անկախութիւնն արդէն տասնամեայ պատմութիւն ունէր, իսկ Արցախեան ազատամարտն արեամբ նուաճած հայրենի հողի ազատագրում ու յաղթանակ էր արձանագրել, Հրանտ Մաթեւոսեանը գրում էր «Մենք մեզ սիրելի չենք»: Ու, երբ Հրանտ Մաթեւոսեանին հարցնում էին՝ ո՞վ է այսօրուայ հայը՝ Իշխանը՞ թէ Աւետիքը, ասում էր՝ Իշխանն էլ, Աւետիքն էլ:
Այն ժամանակ էլ, տաս տարի առաջ, ինչպէս եւ այսօր ամբարտաւաններն ու զօրբաներն իրենց աղմուկով լցրել էին ասպարէզը, ու Մաթեւոսեանը, որ հաստատ մահապարտ զինուորի չափ հող պահող էր ու յուսահատուող տեսակ չէր, պարզապէս իրաւունք չունէր, մի շատ պարզ ճշմարտութեան էր յանգել՝ հաւատում էր իւրաքանչիւրի եւ ամէն մէկի ազնիւ ճիգին:
Ուղիղ մէկ ամիս առաջ, Սեպտեմբերի 19ին, այս բոլոր տագնապները մտքիս մէջ շարունակում էին կենսունակ լինել, երբ «օգնիր եղբօրդ» կոչով դիմում էինք մեր հայրենակիցներին: Անտարբեր լինելու իրաւունք չունէինք: Սիրիահայ համայնքը ծանր օրեր է ապրում: Պահն էր, երբ ողջ հայութիւնը պիտի ցոյց տայ իր միասնականութիւնը՝ միաւորուի անկախ գաղափարական ու աշխարհագրական սահմանների: Պարզապէս անհրաժեշտ էր հաւատալ համահայկական ներուժի զօրութեանն ու մասնակից դառնալ համազգային յանձնառութեանը: Մենք կարողացանք: Հոկտեմբերի 15ին տասնչորս տոննա մարդասիրական օգնութիւնը ճեղքեց Թուրքիայի օդային սահմանն ու հասաւ Հալէպ: Իմ ու մեզ համար հաւասարապէս նուիրական ու թանկ է 2000 դրամ նուիրած տարեց թոշակառուի յանձնառութիւնն ու 40 միլիոնի պարէնամթերք տրամադրած գործարարի նուիրատուութիւնը: Այստեղ կանգ չենք առնում, պատերազմը շարունակւում է: Բայց առաւել թանկ ու անգնահատելի է զգացութիւնն ու համոզումը, որ մենք սիրելի ենք դառնում, որ մեր մէջ կենսունակ է անհատի նուիրումը, սէրը, խղճին հաւատարիմ մնացած տիրոջ տեսակը, ազգային նոյնականութեան գիտակցումը: Արտաքին բոլոր վտանգները ոչինչ են, եթէ ներքին իմունիտետ (պաշտպանուածութիւն-Խմբ.) ունես, ամրապնդւում է փայփայելի համոզումս: Այո՛, մենք կենսունակ ենք ու հզօր, երբ միասին ենք, երբ մէկ ենք:
Արդեօ՞ք մեզ կը յաջողուի հասնել այն եզրագծին, երբ ազգային միտքն ու ազգային կապիտալը (դրամագլուխը-Խմբ.) միասին կ՛որոնեն «Ի՞նչ անելու» բանաձեւը, շարունակում եմ մտածել ես ու հաւատալ Մաթեւոսեանին՝ «ուզում եմ գուրգուրել այն միտքը, թէ մնացորդն անգամ բաւական կը լինի, որպէսզի դարձեալ երկիրը կոչուի Հայաստան եւ աշխարհի համար բարոյականութեան օրինակ, բարոյականութեան չափանիշ լինի»: