ԽԱՉԻԿ ՄԵԼԵՔԵԱՆ

Փաստօրէն մանկական սեթեւեթանք չէ այն, որ աշխարհում կան ուժեղ, թոյլ, աւելի թոյլ առաջնորդներ: Խօսքը մարմնական ուժի մասին չէ: Շատերդ կարդացիք այս շաբաթ «Ֆորբս» պարբերականի հրապարակած տուեալներն այն մասին, թէ Ռուսաստանի առաջնորդ Վլադիմիր Պուտինը համարւում է ամենաազդեցիկ մարդը երկրագնդում, այս դիրքում գերազանցելով ազատ աշխարհի առաջնորդ նախագահ Օբամային: Ռուսական մամուլը հիմնականում աչքաթող արեց այս հրապարակման կարեւորութիւնը, ընդամէնը «նշելով» փաստը եւ աւելացրեց, թէ նման հրապարակումներին «խանդավառութեամբ չի վերաբերւում»: Սակայն իրականում սա այնքան էլ անկարեւոր հանգամանք չէր: Նախագահ Պուտինը իր դիրքն ամրապնդեց հիմնականում Սիրիայի հետ կապուած խնդրի առումով, քանի որ շատերի կարծիքով նրա կոշտ դիրքորոշումը որոշակի ձեւով փոխեց արեւմտեան տէրութիւնների նպատակամղուածութիւնը՝ հարուածել Ասադի ռեժիմին, այսինքն՝ ռմբակոծել Սիրիան: Թէ որքանով կանխարգելուեց հարուածը, միայն ժամանակը ցոյց կը տայ: Քչերն են նշում, որ այսօր ամերիկեան ու համաշխարհային տնտեսութեան անմխիթար վիճակը իր դերն ունեցաւ, որ «տեղային» հարուածները չիրականանան: Եւս մէկ անիմաստ պատերազմի գաղափարը սպառնում էր աւելի երերուն դարձնել բորսային շուկայական առեւտուրն ու տնտեսութեան վերականգնումը: Սակայն ամէն ինչ դեռ աւարտուած չէ: Դոու Ջոնս ցուցանիշը հասել է աննախադէպ սահմանի, օրէցօր գրանցելով նոր մրցանիշներ:
Սովորաբար ընդհանուր տխուր պատկերի ֆոնի վրայ այսպիսի «փայլուն» ցուցանիշները կարող են ահազանգի դեր ունենալ, ինչպէս տնտեսական ճգնաժամի մօտալուտ գալստեան, այնպէս էլ համաշխարհային խոշոր նշանակութիւն ունեցող մի երեւոյթի անխուսափելիութեան առումով:
Երբ կարդում էի աշխարհի ամենաազդեցիկ մարդկանց ցուցակը, ակամայ հարց առաջացաւ ինձ մօտ, թէ ինչպիսի հաշուարկների հիման վրայ են կազմում այն, արդեօք գոյութիւն ունի՞ մի համակարգ, եւ եթէ աշխարհի բոլոր երկրների առաջնորդներին պարտադիր ձեւով մտցնէին այս ցուցակի մէջ, ապա մեր իմացած առաջնորդները ո՞ր հորիզոնականի վրայ կը կանգնէին: Հաւանաբար, կարիք կայ իրական մի այսպիսի ձեւաչափ հիմնելու, եւ հրապարակելու, թէ ո՞ր առաջնորդը ինչպիսի՞ ցուցանիշներ է գրանցել: Օրինակ, եթէ ինձ հնարաւորութիւն ընձեռնուէր նման մի ձեւաչափ ստեղծելու, առաջին հերթին ուշադրութիւնս կ՛ուղղէի առաջնորդի մարդկային արժանիքների վրայ. արդեօք արդա՞ր է, կարողանո՞ւմ է անձնական, ընտանեկան, ընկերական շահերից վեր կանգնել, երբ բախւում են պետական ու անձնական շահերը: Իսկ դրանք անխուսափելիօրէն բախւում են: Երկրորդ հերթին կը կարեւորէի անձի հաւասարակշռուածութիւնը, թէ ինչպէ՞ս է իրեն պահում դժուար իրավիճակներում: Երրորդ հորիզոնականի վրայ կը դնէի այն, թէ ինչպէ՞ս է առաջնորդը կարողանում խելամիտ ելք գտնել իր երկրի ժողովրդի ինքնապահպանման, բարեկեցութեան, ու արդարութեան զգացումի յարատեւման առումով: Սակայն, սպասէք, այս մէկը գուցէ առաջին հորիզոնականի վրայ դնէի՝ կարեւորութեան առումով սա անփոխարինելի է: Վերջապէս, տարիներ անց քչերին կը հետաքրքրի, թէ ինչպիսի մարդկային նկարագիր ունէր այս կամ այն առաջնորդը, եթէ կարողացել է օրհասական պահին իր ժողովրդի ու երկրի համար լաւագոյն ելքն ապահովել: Իսկ խոցելի նկարագրով առաջնորդը կարո՞ղ է հանրայինը վեր դնել անձնականից: Պատմութեանը նման օրինակներ յայտնի են, բայց՝ բացառութիւնների կարգով: Խճճուեցի, ու ձեզ էլ հաւանաբար խճճեցի ինքս իմ միտքը հերքելով…
Նախագահ Պուտինի մասին բազմաթիւ հրապարակումներ եղան, երբ վերջինս ամուսնալուծուեց իր կնոջ հետ: Ասում էին, թէ իբր նա կապուած է երիտասարդ մի մարմնամարզուհու հետ: Այս հրապարակումները կարճ կեանք ունեցան, իրաւունք տալով եզրակացնելու, թէ դրանք հերթական հերիւրանքներ են: Պուտինի անձնական կեանքը ինձ չի հետաքրքրում: Իսկ թէ աշխարհի ամենահզօր մարդը ինչպիսի վերաբերմունք կ՛ունենայ Հայաստանի նկատմամբ, շատ կարեւոր է: Այս մասին բազմիցս նշել եմ: Եւ երբ միւս անգամ Ռուսաստանում հերթական մի հայ անհատի ինչ ինչ պատճառներով «վատ վերաբերուեն, Հայաստանի փողոցներում Պուտինին անկապ տեղը կանացի խալաթ հագցնողները թող լաւ մտածեն ու յիշեն, որ Ռուսաստանում անձնական վիրաւորանքները չեն մոռանում: Պէտք չէ անտեսել, որ կենցաղային հողի վրայ կատարուած քայլերը պետական անձերի հեղինակութիւնը ոտնահարելու առիթ դարձնելը աններելի միամտութիւն է: