
Հոլանտի այցը Հարաւային Կովկաս կը սկսուի Բաքու այցելութեամբ եւ կ՛աւարտուի Մայիսի 12ին, Երեւանում: Երեւանեան այցի օրակարգի մասին «Առաջին լրատուական»ը զրուցեց Փարիզի հայկական «Այբ» ռադիօկայանի տնօրէն, Ֆրանսիայում ՀՀ առեւտրաարդիւնաբերական պալատի ներկայացուցիչ Վարդան Գաբրիէլեանի հետ:
ՀԱՐՑ.- Պարոն Գաբրիէլեան, օրեր անց սպասւում է Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Հոլանտի այցը տարածաշրջան, այդ թւում՝ Հայաստան: Տեսակէտներ են հնչում, որ Ֆրանսիան նախատեսում է ակտիւացնել իր ջանքերը ԼՂ հակամարտութեան բանակցութիւններում: Ձեզ ի՞նչ է յայտնի այցի օրակարգից եւ նպատակից:
ՎԱՐԴԱՆ ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ.- Քաղաքական օրակարգը յստակեցւում է նախագահական երկու պալատների միջեւ, իսկ աւելի ծանօթ են ինձ տնտեսական օրակարգը եւ տնտեսական յարաբերութիւնները. նկատի ունենալով, որ Ֆրանսիան չնայած արդէն մեծ ներդրումներ է արել Հայաստանում, սակայն սա հեռու է բաւարար լինելուց եւ պէտք է օգտուել Ֆրանսուա Հոլանտի այցելութիւնից, որպէսզի անկախ այն հանգամանքից, թէ տարածաշրջանում որ երկրների հետ ինչ յարաբերութիւններ են զարգանում՝ յատկապէս տնտեսական, Հայաստանում մենք կարողանանք Ֆրանսիայի ներդրումների եւ փոխյարաբերութիւնների մակարդակը շատ բարձրացնել, որովհետեւ թէ Հայաստանը դրա կարիքն ունի, թէ Ֆրանսիան, թէ ֆրանսիացի ներդրողները, թէ ֆրանսահայերը: Նրանք հնարաւորութիւններ ունեն, պէտք է տեսնենք, թէ ինչպէս եւ ինչ կերպով կարող ենք մենք քաջալերել, հետաքրքրել այդ մարդկանց, ֆրանսիացիներին կամ հայերին Ֆրանսիայում, որ ներդրումներ անեն Հայաստանում: Այնպէս որ այս օրակարգում կայ տնտեսական բաղադրիչ, խորհրդաժողով է անցկացուելու, որին մասնակցելու են երկու նախագահները, որը ցուցիչ է, թէ տնտեսական յարաբերութիւններն ինչ մակարդակի վրայ են, իսկ երկրորդ օրը տարբեր կլոր սեղաններով, նախարարների մասնակցութեամբ եւ յատկապէս Ֆրանսիայում բաւական հետաքրքրական գործարարների պատուիրութեամբ տնտեսական տարբեր զրոյցներ են լինելու: Լիայոյս ենք, որ պայմանագրեր կը ստորագրուեն:
ՀԱՐՑ.- Այցը Երեւան ինչո՞վ է առանձնանալու նրա այցերից Թբիլիսի ու Բաքու:
ՎԱՐԴԱՆ ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ.- Եթէ միայն նշենք, որ Ադրբեջան ու Վրաստան այցերը պաշտօնական այցեր են, իսկ Հայաստանինը՝ կ՛առանձնանայ պետական այցելութիւն ձեւակերպմամբ, այդ աստիճանաւորումներն իրենց իմաստն ու նշանակութիւնն ունեն, սա բաւարար է նշելու, թէ ինչու Հայաստանն այլ աչքով է դիտւում Ֆրանսուա Հոլանտի ու Ֆրանսիայի պետութեան կողմից՝ հակառակ այն բանին, որ գիտենք, թէ Ադրբեջանն ինչպիսի տնտեսական առիթներ է ստեղծում ֆրանսիական ընկերութիւնների համար, եւ ինչպիսի մեծ պատուիրակութիւն կայ Ադրբեջան գնացող, եւ շատերը չեն ուզում նոյնիսկ գալ Հայաստան՝ չվիրաւորելու համար Ադրբեջանին: Ֆրանսուա Հոլանտի այցը Հայաստան զգացմունքային մաս ունի, քանի որ զգացմունքային վերաբերմունք կայ Հայաստանի նկատմամբ: Ես Ֆրանսուա Հոլանտի կողքին էի, երբ ինքը 2008թ. այցելեց Ծիծեռնակաբերդ, ես կարող եմ այսօրուայ պէս յիշել նրա դէմքը, ուր, ես կարծում եմ, երեւում էր, որ նա նոյն մարդը չէր Ծիծեռնակաբերդի յուշահամալիր այցելելուց ու հասկանալուց յետոյ, թէ ինչ է հայ ժողովրդի համար 1915թ.: Եւ չեմ կարծում, թէ Ադրբեջանն ունի համազօր, համահաւասար ինչ որ նշանակալից երեւոյթ՝ Ադրբեջանի թէ քաղաքակրթութեան, թէ պատմութեան մէջ, ինչ Հայաստանն այդ մարդուն տուեց այդ օրը: Ես կարծում եմ, որ նման պահերը զօրաւոր հետքեր են թողնում մարդու վրայ:
ՀԱՐՑ.- Խօսեցիք տնտեսական յարաբերութիւնների եւ ներդրումների անհրաժեշտութեան մասին: Ինչո՞վ է հայաստանեան ներդրումային դաշտն, ըստ ձեզ, հետաքրքիր ֆրանսահայ ներդրողների համար, եթէ հաշուի առնենք, որ Հայաստանի տնտեսական միջավայրը փոքր ինչ փոփոխութիւնների է ենթարկուելու ՀՀի ՄՄին անդամակցելուց յետոյ:
ՎԱՐԴԱՆ ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ.- Հայաստանը, չնայած բոլոր դժուարութիւններին, շրջափակմանը, չնայած տնտեսական ոչ ճիշդ քաղաքականութեանը, ունի հնարաւորութիւններ: Այդ հնարաւորութիւնները Ադրբեջանի հնարաւորութիւններին համահաւասար չեն, քանի որ կայ շուկայի մեծութեան խնդիր եւ կան այլ հարցեր, սակայն ի տարբերութիւն այս բոլորին՝ Հայաստանն ունի շահաւէտ դաշտեր: Օրինակ՝ դեղագործութիւնը, ՏՏ ոլորտը, որոնք հնարաւորութիւն են տալիս համագործակցելու հայկական ընկերութիւնների հետ: Նման ոլորտներից է նաեւ գինեգործութիւնը, հնարաւորութիւններ կան ադամանդագործութեան, ոսկերչութեան եւ այլ ոլորտներում:
ՀԱՐՑ.- Հայաստանեան դաշտն անվտա՞նգ է արդեօք, որովհետեւ խօսակցութիւններ կան, որ կան դժգոհութիւններ, եւ ֆրանսիացի ներդրողները ՀՀում ներդրումներ անելու ցանկութիւն չունեն:
ՎԱՐԴԱՆ ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ.- Այցելել Հայաստան ու չտեսնել, որ Հայաստանում կան խնդիրներ թէ՛ օրէնքի կիրառման, թէ՛ մարդկային յարաբերութիւնների եւ թէ գործ դնելու, որոնք եղել են ու կան, անկարելի է: Բայց արդեօք միայն Հայաստանո՞ւմ: Մենք մեզ վատից չենք բաժանում, բայց ես միշտ ցանկանում եմ ասել, որ շատ նման վատ օրինակներ չեմ տեսել, միգուցէ ես չեմ հանդիպել, բայց սփիւռքահայեր, որոնք իրենց գումարները Հայաստանում կորցնում են, ճիշդն ասած՝ այդպիսի դէպքեր շատ չկան, իսկ եթէ եղել են, վատ է, որ թերեւս եղել են վատ կառավարման կամ սխալ մարդկանց վստահելու պատճառով: Պէտք է դիմել ճիշդ մարդկանց, որպէսզի գործի հիմքը ճիշդ դրուի եւ զարգացում ապահովուի: Ես կարծում եմ, որ Հայաստանն ապահով երկիր է: Օրինակ՝ ապահով է բանկային համակարգը, շատ կայուն համակարգ է, բարեփոխումների ընթացքը եւս լաւ է, բայց այս բոլորը եթէ լսում է հայը, թւում է, թէ Հայաստանի մասին չէ խօսքը: Հայաստանն ունի թէ ժողովրդավարական, թէ ազատութիւների հազարումէկ խնդիր: Այսօր մեր ժողովրդին զարգացում է պէտք: ՄՄն էլ նոր դաշտ է Հայաստանի համար՝ Հայաստանի հետ համագործակցութեան իմաստով: ՄՄում Հայաստանը մշակութապէս ամենամօտն է լինելու Եւրոպային, որտեղ մարդիկ, եթէ ունենան աշխատելու հնարաւորութիւն, աշխատում են ամենայն պատասխանատուութեամբ, առանց իրենց ժամը հաշուելու, նուիրուած են: Ինչո՞ւ Հայաստանը չդառնայ այն կենտրոնը, որի վրայ կարելի է յենել, զարգացնել սեփական տնտեսութիւնը, գործը:
ՀԱՐՑ.- Տեսնո՞ւմ էք ռեսուրսի ճիշդ կառավարում:
ՎԱՐԴԱՆ ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ.- Լուրջ խնդիր կայ: Ոչ միայն ռեսուրսների, այլ ընդհանրապէս կառավարման խնդիր կայ, ու սա բնական է: Դա անպայման պէտք է լուծուի, որովհետեւ հնարաւոր չէ միջազգային կազմակերպութիւնների հետ աշխատել, եթէ առնուազն մօտ չլինենք իրենց կառավարման մոդելներին: Խնդիրը մարդկանց փոփոխութիւնը չէ, այլ մոդելի խնդիրն է: Պատուանդանը, որի վրայ պէտք է կանգնենք՝ հայրենասիրութիւնն ու պրոֆեսիոնալիզմն է: Դրանք միասին պէտք է աշխատեն: Հայաստանի ներուժին ես հաւատում եմ: Ես իսկապէս հաւատում եմ, որ մենք հրաշալի երկիր ենք: Սա հայրենասիրական խօսք չէ, Հայաստանը հրաշալի երկիր է: Մենք ունենք մեծ պոտենցիալ, որպէսզի կարողանանք մեծ իրագործումներ կատարել:
ՀԱՐՑ.- Հայաստանում քչերն են իրենց յոյսը կապում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ֆրանսիացի համանախագահի հետ, քանի որ Ֆրանսիան վերջին տարիների ընթացքում չափազանց պասիւ է եղել: Խօսակցութիւններ կան, որ Ֆրանսիան նախատեսում է ակտիւացնել իր ջանքերն այս հարցում: Ըստ ձեզ՝ ինչպիսի՞ն պէտք է լինի Ֆրանսիայի դերակատարութիւնը հակամարտութեան կարգաւորման գործընթացում:
ՎԱՐԴԱՆ ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ.- Արցախը պէտք է դառնայ միջազգային ճանաչում ունեցող պետութիւն: Այլ որոշում չունենք: Ֆրանսիան իսկապէս շատ բան կարող է անել: Ես համաձայն չեմ նաեւ այն պնդման հետ, թէ Ֆրանսիան պասիւ է, որովհետեւ երեք համանախագահներից մէկը Ֆրանսիան է: Հաշուի առէք նաեւ այն հանգամանքը, որ թէ Ռուսաստանը, թէ ԱՄՆը այսօր այն գերտերութիւններն են, որոնց Ֆրանսիան իր հզօրութեամբ հաւասար չէ, իսկ նոյն մակարդակի կարող է լինել ԵՄն: Ի հարկէ, Ֆրանսիան հզօր երկիր է, ես չեմ կարծում, թէ Ֆրանսիան պասիւ է եղել կամ կարիք ունի աւելի ակտիւ լինելու իր միջնորդութեան ջանքերում: Սակայն Ֆրանսիան կարող է իսկապէս ազդել: Հոլանտը Արցախի ինքնորոշման սկզբունքի կողմնակից է, սա առաւելութիւն է, որպէս Ֆրանսիայի նախագահ: Հիմա, ի հարկէ, այստեղ կայ այլ հանգամանք, այստեղ կայ Ղրիմը: Եթէ որպէս Ֆրանսիայի նախագահ կամ ԵՄ ներկայացուցիչ խօսի ինքնորոշման հարցի մասին, այսօրուայ պայմաններում սա կը ստանայ այլ երանգ: Ղրիմի կոնտեքստում ԵՄ ներկայացուցիչները միգուցէ չցանկանան խօսել ինքնորոշման կարեւորութեան մասին, որպէսզի Ղրիմի ճակատի վրայ առաւելութիւն չտան Ռուսաստանին: Այս իմաստով կարող է ԼՂն տուժել: