
ԵՐԵՒԱՆ.– Դաշնակցութեան Հայաստանի կառոյցի «Արամ Պօղոսեան» կոմիտէութեան նախաձեռնութեամբ հրատարակուած է Ցեղասպանութենէն վերապրած Մելքոն Մանուկեանի յուշերը ամփոփող «Արիւնոտ Անապատ» գիրքը:
Մանուկեանի յուշերը 1 տարիէ աւելի ուսումնասիրած եւ հրատարակութեան պատրաստած է Արթուր Մկրտչեան:
Գիրքի շնորհահանդէսին Մկր-տչեան նշած է, որ այսօր, երբ Թուրքիան կը ժխտէ Ցեղասպանութեան իրողութիւնը, դողդոջուն ձեռագիրով գրուած այս օրագրութիւնը մեծ արժէք կը ներկայացնէ։ Ցեղասպանութեան ամբողջ արհաւիրքը ապրած Մելքոն Մանուկեան թուղթին յանձնած է իր ապրումները. Զէյթունի մէջ անցուցած մանկութեան տարիները, ապա գաղթի տեսարանները, նաեւ 1946 թուականին ընտանիքով հայրենիք վերադառնալու պատմութիւնը ներկայացուած են գիրքին մէջ:
Մելքոն Մանուկեան մահացած է 1981ին, սակայն անոր որդին՝ Արմենակ Մանուկեան, խնամքով պահած է հօր յուշատետրերը: 100ամեակի նախօրէին արդէն ընթերցողի ներկայացուած է «Արիւնոտ Անապատ» գիրքը: «Շիրազը մեր տանն էր յաճախ լինում: Հայրս պատմում էր, որ ուշադիր կարդում էր իմ գրածները, որովհետեւ Շիրազն ասում էր, թէ իր գրածը նրա գրածի նման էր: Իսկ Ապրիլի 24ին, երբ Շիրազին տնային կալանք էին տալիս, նա հօրս ասում էր, դու կը գնաս Ծիծեռնակաբերդ ու կը կարդաս գրածներդ», պատմած է Արմենակ Մանուկեան:
Անոր համաձայն՝ Թուրքիոյ կողմէ Ցեղասպանութեան ժխտման քաղաքականութեան պարագային դողդոջուն ձեռագիրով գրուած յուշերը այսօր անգնահատելի արժէք ու տարողութիւն ունին: «Ես ուզում եմ մէջբերել Մելքոն Մանուկեանի յուշերից մի հատուած. «Արաբական ցեղերի մօտ ապաստան գտած հայերին թուացել էր, թէ աշխարհում հայ այլեւս գոյութիւն չունի «որովհետեւ մեր աչքերը տեսան, որ բոլորը կոտորուեցին: Այս գիրքը իսկական մի գանձ է, յուշերի ոսկեայ մի մատեան, որը դեռ իր ասելիքը կ՛ունենայ: Այս յուշագրութիւնը նաեւ յորդոր ու պահանջ է՝ մեզ ապրողներիս», ըսած է Արթուր Մկտչեան:
«Իւրաքանչիւր տող բաց նեարդ է մեզ համար: Սա մեր պատմութեան թանձրուկի ճշմարտութիւն է: Այդքան վիշտ տեսած Մելքոն Մանուկեանը իր յուշերում ասում էր, որ հայութեան ճակատագրի ոսկէ բանալին մեր միասնակութեան ուժն է: Սա է նրա պատգամը», յայտնած է ՀՅԴ Հայաստանի Գերագոյն մարմինի անդամ Լիլիթ Գալստեան:
Մելքոն Մանուկեան ծառայած է ֆրանսական բանակին մէջ. Բ. Համաշխարհային պատերազմի աւարտէն ետք անոր առաջարկած են մնալ, բայց մերժած է։ Հայրենիքի մէջ որմնադիր Մելքոնը կ՛աշխատի, տուն կը կառուցէ եւ կը մեծցնէ 4 զաւակներ: «Երբ թոշակառու էր արդէն, Յաղթանակի այգում պահակ էր աշխատում: Երեք շուն էր պահում, որոնց անունները դրել էր Թալէաթ, Էնվէր եւ Ջեմալ: Մի օր ֆրանսիացի զբօսաշրջիկներ են գալիս, եւ նրանց մէջ հայեր էլ են լինում: Երբ լսում են, թէ ինչպէս է հայրս կանչում շներին, որոնք վազում ու պառկում են նրա ոտքերի տակ, մօտենում են հարցնում, թէ ինչու են այդ անունները դրել: Ասում է, թէ այդ երեքը արժանի են հայի ոտքի տակ պառկելու, ինչպէս Սողոմոն Թեհլիրեանը Թալէաթին պառկացրեց իր ոտքի տակ», յայտնած է Արմենակ Մանուկեան: