«ԱՐՄԷՆՓՐԷՍ»Ի ԶՐՈՅՑԸ ԲԵՄԱԴՐԻՉ ՋԻՒԱՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆԻ ՀԵՏ
Բեմադրիչ Ջիւան Աւետիսեանի նոր՝ «Վերջին Բնակիչը» ժապաւէնը հայկական գիւղի տեղահանութենէն ետք իր ծննդավայրին մէջ մնացած միակ հայ բնակիչի մասին է:
2016 թուականին հանրութեան դատին յանձնուելիք ժապաւէնը, բեմադրիչին հաւաստիացումով, սիրոյ եւ անկէ ծնած ինքնազոհողութեան մասին է:
Բեմագրութեան հեղինակներն են Ծովինար Խաչատրեան եւ Մասիս Բաղդասարեան: Երաժշտութիւնը կը գրէ ամերիկահայ ռոք երգիչ, երգահան, «System of a Down» խումբի մենակատար Սերժ Թանքեան:
«Արմէնփրէս» նոր ժապաւէնին մասին զրուցած է բեմադրիչ Ջիւան Աւետիսեանի հետ:
««Վերջին Բնակիչը» ժապաւէնին նկարահանումները արդեն աւարտած են։
Իմ նախորդ՝ «Թեւանիկ» ժապաւէնին նկարահանումները աւարտելէ ետք սկսայ «Վերջին Բնակիչը» ժապաւէնին աշխատանքներուն:
Վերջինիս նախագիծը նախորդ տարի՝ «Թեւանիկ» ժապաւէնին հետ ներկայացուցած էի «Քանն»ի 67րդ փառատօնի շարժանկարի շուկային: «Թեւանիկ» կը նկարագրէ պատերազմական իրավիճակի մէջ յայտնուած գիւղի երեք պատանիներու մէկ օրուան կեանքը: «Վերջին Բնակիչը» ժապաւէնին գլխաւոր հերոսները ծայրայեղ լարուած պատերազմական իրավիճակի մէջ յայտնուած եօթանասունն անց մարդիկ են»:
ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ
ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹԵԱՆ
ԱՐԴԻՒՆՔ ԺԱՊԱՒԷՆ ՄԸ
«Այս անգամ ուզեցի ստեղծել ժապաւէն մը, որ ծնունդ կ՛առնէ միջազգային համագործակցութեան արդիւնքով: Ժապաւէնին մէջ իրենց մասնակցութիւնը ունեցած են դերասաններ, որոնք մեծ ճանաչում ունին աշխարհի տարբեր մասերու մէջ: Մեր հայ ճանչցուած եւ սիրուած դերասաններու՝ Ալեքսանդր Խաչատրեանի, Սօս æանիբեկեանի հետ գլխաւոր հերոսներու դերերը կը խաղան աշխարհահռչակ դերասան հմայուն Էրշատին՝ Իրանէն եւ Լիթվայէն մեծ ճանաչում ունեցող դերասանուհի Սանտրա Տաուկշայտէն: Մեր միւս շատ սիրելի հայ դերասաններուն՝ Բաբկէն Չօբանեանի, Նարինէ Պետրոսեանի, Էլֆիք Զոհրաբեանի կողքին կը խաղան նաեւ Տիմիթրա Խաթուփին՝ Յունաստանէն, Աննէ Պետիանը՝ ԱՄՆէն, Արմէն Գրիգորեանը (Գրէյգը)՝ Ռուսիայէն»:
ԺԱՊԱՒԷՆԸ ՀԱՅԿԱԿԱՆ
ԳԻՒՂԻ ՄԷæ ՄՆԱՑԱԾ
ՄԻԱԿ ՀԱՅ ԲՆԱԿԻՉԻ ՄԱՍԻՆ Է
«Ժապաւէնին մէջ ներկայացուած են 1988-89 թուականներու դէպքերը: Պատմութիւնը հայկական գիւղի տեղահանութենէն ետք ծննդավայրին մէջ մնացած միակ հայ բնակիչի մասին է: «Վերջին Բնակիչը» ժապաւէնին նիւթը կապուած է Արցախի, Սումգայիթեան ողբերգութեան հետ, որոնք իրենց հետքը ձգած են հազարաւոր մարդոց ճակատագիրներուն վրայ: Մարդոց հետ տեղի ունեցած են բազմաթիւ պատմութիւններ, որոնք համամարդկային տարողութիւն ունին: Պէտք է ուղղակի նկատել, պատմել…»
ԲԱՐԴՈՒԹԻՒՆՆԵՐ,
ԴԺՈՒԱՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐ
«Բաւական բարդ աշխատանքային օրեր ունեցած ենք, դժուարութիւններու շատ հանդիպեցանք, բայց կրցանք յաղթահարել: Առաջին հերթին, ի հարկէ, ժապաւէնի նիւթն (սիւժէն) էր, որ մարդոց գրաւեց: Ժապաւէնի բոլոր դերասանները սիրեցին պատմութիւնը, գաղափարը եւ սիրով ցանկացան խաղալ իրենց առաջարկուած կերպարները: Ինծի համար մեծ պատասխանատուութիւն էր ունենալ այսպիսի խումբ: Միայն հաղորդակցութիւնը արդէն խնդիր էր, կը հաղորդակցէինք քանի մը լեզուներով: Բոլոր խնդիրները լուծուեցան շնորհիւ ֆիլմի աշխատակազմի բարձր արհեստավարժութեան եւ բծախնդիր աշխատանքին»:
ԱՐՑԱԽԵԱՆ ՆԿԱՐԱՀԱՆՈՒՄՆԵՐ
«Նկարահանումները իրականացուցինք Արցախի, իմ հայրենի գիւղին՝ Խաչմաչի մէջ:
Գիւղի պատկերը ես շատոնց նախագծած էի իմ միտքիս մէջ՝ որպէս այս ժապաւէնին գործողութիւններու վայրը, եւ անիկա յաջողութեամբ ի կատար ածեցինք: Ժապաւէնին նկարահանումները սկսանք այս ամրան՝ Օգոստոս 8ին եւ աւարտեցինք Օգոստոս 30ին: Մեր պատրաստուածութիւնը թոյլ տուաւ 22 օրուան մէջ իրակացնելու լիամետրաժ ժապաւէնի նկարահանումները: Այժմ ժապաւէնը յետ-արտադրական փուլին մէջ է՝ մոնտաժային, ձայնային աշխատանքներ, երաժշտութիւն եւ այլն»:
ՍԵՐԺ ԹԱՆՔԵԱՆ ԺԱՊԱՒԷՆԻ ԵՐԳԱՀԱՆՆ Է
«Ժապաւէնին երգահանը բոլորիս շատ սիրելի մարդ, երաժիշտ եւ երգահան Սերժ Թանքեանն է, որ այժմ երաժշտութեան արարման ճանապարհին է: Վստահ եմ, որ հիանալի աշխատանք պիտի ըլլայ՝ համահունչ ժապաւէնի իրադարձութիւններուն եւ ըսելիքին: Ես ալ մեծ ակնկալիքով կը սպասեմ մեր յետ-արտադրական աշխատանքներու աւարտին: «Վերջին Բնակիչը» ժապաւէնը պատրաստ պիտի ըլլայ եւ հանդիսատեսի դատին պիտի յանձնուի 2016 թուականի գարնան:
«ՎԵՐæԻՆ ԲՆԱԿԻՉԸ»
ԵՒ «ԹԵՒԱՆԻԿ»
«Եթէ համեմատենք իմ երկու ժապաւէնները, ապա նմանութիւններ կը գտնենք: Երկուքն ալ առնչութիւն ունին Արցախի հետ, դէպքերը պատերազմական նոյն պատմական իրադարձութիւններու ֆոնին (խորապատկերին) կը ծաւալին, բայց երկուքին պատմութիւնները մէկը միւսէն խիստ տարբեր են: Կը յուսամ, որ հանդիսատեսը կը սիրէ նաեւ «Վերջին Բնակիչը» ժապաւէնը:
«Վերջին Բնակիչը» ժապաւէնը սիրոյ եւ անկէ ծնունդ առնող ինքնազոհողութեան մասին է: Ատիկա յոյս կու տայ, որ հակամարտութիւններէ բզկտուող աշխարհին մէջ կեանքը կը շարունակուի:
Բայց ժապաւէնը պատմելը իմաստ չունի, պէտք է դիտէ՛ք»:
«Ազատ Օր» Ժուռնալիստների միութեան ցուցասրահում Նոյեմբերի 12ի երեկոյեան բացուել է «#ElectricYerevan-2015» ֆոտօցուցահանդէսը:
Այն «Ֆոտօլուր» գործակալութեան լուսանկարիչների ստեղծած իւրօրինակ ֆօտո-ակնարկն էր այս տարուայ Յունիսի 22ից մինչեւ Յուլիսի 6ը ելեկտրաէներգիայի թանկացման դէմ բողոքի ակցիաների ընթացքում տեղի ունեցած դէպքերի եւ դրանց հերոսների մասին:
Ցուցահանդէսում ներկայացուած է 70 լուսանկար, որոնցից շատերը սիրուել եւ տարածուել են թէ՛ Հայաստանում, թէ՛ արտերկրում:
««Ֆոտօլուրը», ինչպէս նաեւ տասնեակ այլ լրատուամիջոցներ, երկու շաբաթ շարունակ, գիշեր-ցերեկ լուսաբանել են Բաղրամեան պողոտայում տեղի ունեցած դէպքերն ու զարգացումները, ինչի արդիւնքում արուեցին հարիւրաւոր լուսանկարներ, որոնց ընտրանին այսօր ներկայացնում ենք ձեզ», ասել է գործակալութեան տնօրէն Մելիք Բաղդասարեանը:
Ներկայացուած ցուցադրութեան մէջ ներառուած էին խորհրդանշական անուանումներ ստացած «Առաւօտները Բաղրամեանում խաղաղ էին», «Պոմպէյի վերջին օրը», «Սոդոմ Գոմոր» լուսանկարները եւ այլն:
«Ֆոտօլուր» գործակալութեան լուսանկարիչ Հայկ Բաղդասարեանը լուսաբանել է Բաղրամեան պողոտայի իրադարձութիւններն ամենասկզբից: Նրա խօսքերով, այսօր կարօտով է յիշում այդ օրերը, երբ հերթափոխով աշխատում էին Բաղրամեան պողոտայում:
«Առաջին երկու օրերի ընթացքում մեծ խանդավառութեամբ էինք նկարում, բայց մի քանի օր անց զգացինք, որ չափազանց յոգնած ենք: Ցուցարարներից շատերն արդէն հարազատ դէմքեր էին դարձել մեզ համար: Շատ բարի օրեր էին, որոնք մեծ կարօտով եմ յիշում», ասել է Հայկ Բաղդասարեանը:
Ցուցասրահի հէնց կենտրոնում՝ յատուկ առանձնացուած բեմահարթակում, ներկայացուած է #ElectricYerevan-2015 շարժման խորհրդանիշ դարձած լուսանկարը, որի հեղինակը լուսանկարիչ Վահրամ Բաղդասարեանն է: Միջազգային առաջատար լրատուամիջոցները հէնց այդ լուսանկարով սկսեցին պատմել երեւանեան թէժ ամրան ցոյցերի մասին: Լուսանկարն այս տարի արժանացաւ Ռուբէն Մանգասարեանի անուան մրցանակին:
Վահրամ Բաղդասարեանը չի սիրում խօսել իր աշխատանքների մասին, բայց ցուցահանդէսին ներկայ լուսանկարի հերոսը, որն ի նշան բողոքի ոտքի էր կանգնել ջրցան մեքենայի շիթերի դէմ, «Մեդիամաքս»ին պատմեց այդ օրուայ իր ապրումների մասին:
«Մինչեւ Յունիսի 23ի լուսադէմը մենք անգամ պատկերացում չունէինք, թէ ի՛նչ է ջրցան մեքենան: Իրականում, դրա ջրի տակ մնալը բաւական ցաւոտ է: Ոստիկանութեան բաժանմունքում տասնմէկ ժամ անցկացնելուց յետոյ, երբ տուն եկայ եւ սկսեցի համացանցում լուրերը փնտռել, տեսայ այդ լուսանկարը: Մի պահ չհաւատացի, որ ես եմ», պատմել է 21ամեայ ուսանող Կարօ Ղուկասեանը:
Նրա խօսքերով, իր այդ կեցուածքով նա ընդվզում էր խաղաղ ցուցարարների հանդէպ ոստիկանութեան ցուցաբերած վերաբերմունքի դէմ: Կարօն պատմում է, որ չի ցանկանում, որպէսզի այդ օրերը ետ վերադառնան, քանի որ երազում է ապրել այնպիսի երկրում, որտեղ կարիք չլինի պայքարել տարրական իրաւունքների պաշտպանութեան համար:
Ցուցահանդէսի բացումը բազմամարդ էր: Ներկայ էին ցոյցերին մասնակցած երիտասարդներ, քաղաքական, հասարակական գործիչներ, միջազգային կազմակերպութիւնների, դեսպանութիւնների ներկայացուցիչներ:
«Մեդիամաքս»ը զրուցել է նրանցից մի քանիսի հետ՝ խնդրելով բնութագրել իրենց յիշողութիւններում պահպանուած ElectricYerevan-ը:
#ElectricYerevan-ի ակտիւիստ Մաքսիմ Սարգսեան.
«Այս շարժումը կը բնութագրեմ որպէս ազգային միասնականութեան օրինակ: Որոշ իմաստով, այն նաեւ երիտասարդների վերածնունդ կարելի է անուանել, քանի որ այդ օրերի ամենաակտիւ զանգուածը երիտասարդութիւնն էր: Շատ մեծ կարօտով եմ նայում լուսանկարներին: Շատ ջերմ յուշեր կան այդ օրերի հետ կապուած: Կան նաեւ բացասական յիշողութիւններ՝ ոստիկանների գործողութիւնների հետ կապուած: Բայց հիմնականում տպաւորութիւնները դրական են»:
«Առաւօտ» թերթի համացանցային տարբերակի խմբագիր Աննա Իսրայէլեան.
«Ե՛ւ Բաղրամեան պողոտայի այս շարժումը, ե՛ւ դրանից մէկ տարի առաջ տեղի ունեցած «100 դրամ»ի շարժումը, երեւի թէ Արցախեան շարժումից յետոյ վերջին երկու տասնամեակում եղած ամենալուսաւոր շարժումներն էին: Դրանց մէջ կարծես չկար չարութիւն: Այդ շարժումները որքան էլ ինչ որ բանի դէմ էին, կարծես աւելի շատ «յանուն» էին: Շատ դրական լիցք պարունակող շարժում էր, եւ այս ցուցահանդէսը յիշեցնում է այդ մասին: Ինչ որ չափով յիշեցի Արցախեան շարժման օրերը: Ճիշդ այդ օրերի նմանութեամբ, Բաղրամեան պողոտայում նստացոյց անցկացնող երիտասարդներին քաղաքացիները բերում էին սնունդ եւ ջուր»:
Հելսինկեան ասոցիացիայի նախագահ Աւետիք Իշխանեան.
«Ինչ որ չափով այս ամրան դէպքերն ինձ յիշեցրին 1988թ.ի շարժումը: Ես մինչեւ հիմա շատ տպաւորուած եւ ոգեւորուած եմ #ElectricYerevan-ով: Այս երիտասարդներն ինքնաբուխ դուրս եկան փողոց՝ իրենց ուսերին կրելով որոշումներ կայացնելու հսկայական պատասխանատուութիւնը: Հէնց այդ տեսանկիւնից պէտք է յիշենք նրանց յուզմունքն ու ապրումները, երբ նրանց հասցէին սկսեցին շատ կոպիտ արտայայտութիւններ անել՝ անուանելով «դաւաճաններ»: Այդպէս խիստ չպէտք է դատել երիտասարդներին: Նրանք, ովքեր նայում են այս լուսանկարներին, թող հասկանան, որ իւրաքանչիւր քաղաքակիրթ երկիր դարձել է այդպիսին՝ հէնց նման պայքարների եւ երիտասարդների շնորհիւ»:
Ժուռնալիստների միութեան նախագահ Աստղիկ Գէորգեան.
«Անկախութեան հասակակից երիտասարդները փայլուն երիտասարդներ են, որոնք բռնել են ոչ թէ արտագաղթի, այլ այս երկրի տէրը լինելու ճանապարհը: Նրանք հէնց այդ մօտեցմամբ ոտքի հանեցին իրենց հասակակիցներին՝ յորդորելով բոլորին բացել աչքերը, որպէսզի հայաստանցիները պինդ կառչած մնան այս հողին: Ողջունում եմ այդ շարժումը, եւ կարծում եմ, որ իւրաքանչիւր հայի պարտքն էր միանալ այդ շարժմանը: Այդ երիտասարդների մղումն ազնիւ էր, մաքուր: Նրանք քաղաքական խնդիր չէին ուզում լուծել: Մենք պէտք է այս սերնդին պահենք, փայփայենք, քանի որ նրանք մեր հպարտութիւնն են: Լուսանկարներում տեսնում ենք երիտասարդներին, նրանց լարուածութիւնը, դիմադրութիւնը ջրի շիթերին: Կարծում եմ, նրանք այդպէս կը կանգնեն իւրաքանչիւր պահին, երբ հայրենիքը վտանգի մէջ լինի»:
ԱԺ պատգամաւոր Արամ Մանուկեան.
«Միայն բարի յուշերով եմ յիշում այդ շարժումը, որը դեռ թարմ է բոլորիս յիշողութիւններում: Շատ լաւ գործ է արուած, եւ հաճելի է տեսնել այստեղ եկած մարդկանց ոգեւորութիւնը: Այս էներգիան մեզ դեռ շատ է պէտք»:
Ցուցահանդէսի բացմանն առաջին անգամ ցուցադրուեց նաեւ «#ElectricYerevan. Ոտնահարուած Իրաւունքների Մէկ Օր» վաւերագրական ֆիլմը:
Ցուցահանդէսը գործելու է մինչեւ Նոյեմբերի 26ը:
