«Չի Կարող Հրապարակի Որոշումը Համարուել Ամբողջ Ժողովրդի Որոշում»
Վարեց՝ ՀՐԱՆԴ ՍԱՐԱՖԵԱՆ
Օրեր առաջ ԱԺ նախագահ Արա Բաբլոյեանը յայտարարութեամբ էր հանդէս եկել, որտեղ իր խոր մտահոգութիւնն էր յայտնել երկրում ստեղծուած իրավիճակի վերաբերեալ: Նա, մասնաւորապէս անդրադառնալով ՀՀ վարչապետի Օգոստոսի 17ին Հանրապետութեան հրապարակում հնչեցուած ելոյթին, շեշտել էր, որ Նիկոլ Փաշինեանի խօսքում միաժամանակ առկայ էին ՀՀ սահմանադրական կարգի, պետականութեան հիմքերի համար խիստ վտանգաւոր ուղերձներ, որոնք ուղղակի հակասում են իրաւական եւ ժողովրդավարական պետութիւն կառուցելուն ուղղուած ՀՀի կողմից ստանձնած միջազգային պարտաւորութիւններին: Ա. Բաբլոյեանը շեշտել էր, որ գործադիր իշխանութեան ղեկավարի կողմից «խելքներդ գլուխներդ հաւաքէք» դիմելաձեւը դատաւորներին, պարզապէս սպառնալիք է դատական իշխանութեան անկախութեանը, միջամտութիւն է բոլոր ընթացիկ եւ յետագայում յարուցուելիք դատական քննութիւններին, որոշումներին: Ի դէպ, հանրահաւաքի ժամանակ Ն. Փաշինեանը նաեւ ակնարկել էր, որ չի պատրաստւում թողնել վարչապետի աթոռը, որպէսզի արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններ տեղի ունենան, այլ դրա փոխարէն կը գնայ սահմանադրական փոփոխութիւնների ճանապարհով: Այս, ինչպէս նաեւ ԱԺ նախագահի կողմից բարձրաձայնուած մտահոգութիւնների մասին էլ ծաւալուեց մեր զրոյցը ԱԺ ՀՅԴ խմբակցութեան ղեկավար Արմէն Ռուստամեանի հետ:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Նախ՝ ընդհանրապէս մենք պէտք է շարունակենք մնալ այն հիմքի վրայ, որ մեր երկրում գործում են օրէսնդրական կարգաւորումներ, Սահմանադրութիւն եւ որեւէ ձեւով այն չպէտք է շրջանցել՝ առանց նախատեսուած վիճակների եւ պարտաւորութիւնների: Ուղղակի, սա մեզ համար ոչ միայն անընդունելի է, այլ ամբողջ աշխարհը մեզ չի հասկանայ: Հայաստանը երէկ կամ երէկ չէ առաջին օրը չի ստեղծուել, ճանապարհ է անցել եւ ունի պարտաւորութիւններ, մասնաւորապէս՝ նոյն Եւրոպայի խորհրդում եւ տարբեր միջազգային կառոյցներում, որոնց հետ միասին, ի վերջոյ, ձեւաւորել ենք մեր օրէնսդրական դաշտը: Եւ այդ օրէնսդրական դաշտը մէկ օրում ոչնչացնել հնարաւոր չէ: Եւ ես ուրախ եմ, որ այդ ոգին է յաղթել, երբ հանդիպել են Ազգային ժողովի նախագահը եւ Հայաստանի վարչապետը:
ՀՐԱՆԴ ՍԱՐԱՖԵԱՆ.- Կարծում էք‘ ԱԺ նախագահի եւ վարչապետի հանդիպումից յետոյ, երբ փաստուեց, որ Հայաստանի օրէնսդիր եւ դատական համակարգն իր ողջ գործիքակազմով իրենց չեն սպառել, այլեւս օրակարգից դուրս եկա՞ւ խորհրդարանի ինքնալուծարման հարցը:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Պայմանաւորուել են ընթանալ տրամաբանական այն ճանապարհով, ինչը բնականաբար օրէնսդրական եւ սահմանադրական շրջանակների մէջ է տեղաւորւում: Մենք հակասահմանադրական որեւէ միջոցառման կամ ծրագրի չենք պատրաստւում մասնակցել, որովհետեւ սա շատ վատ նախադէպ է ստեղծում: Բոլոր այն գաղափարները, որոնք հնչել են հրապարակում, դրանք քննարկելու կարգ ունեն, ձեւ ունեն եւ եթէ բերւում են օրակարգ, ոչ ոք դրանից չի էլ պատրաստւում խուսափել: Կարելի է այդ հարցերին առանձին-առանձին անդրադառնալ, բայց դատարանները, պետական մարմինները մի օրում համարել, որ գոյութիւն չունեն, ճիշդ ճանապարհ չէ: ԱԺ նախագահի մօտ հանդիպումը լաւատեսութիւն է ներշնչում, որովհետեւ, ըստ էութեան, հիմնական հարցերին կոնկրետ (յստակ-Խմբ.) արձագանգ կայ: Եւ եթէ այս տրամաբանութեամբ շարժուենք, մենք էլ ենք պատրաստ բոլոր այդ քննարկումներին մասնակցել եւ հասկանալ, թէ ինչ են ուզում անել, ինչի համար եւ ինչպէս է սահմանադրական ընթացակարգերով այն հնարաւոր:
ՀՐԱՆԴ ՍԱՐԱՖԵԱՆ.- Ձեր կարծիքով՝ այսօր արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնների անցկացման սահմանադրական ճանապարհը ո՞րն է:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Մէկ ճանապարհ ունենք, որի մասին բոլորն էլ հրապարակաւ յայտարարում են՝ երկու անգամ վարչապետ չընտրելն է: Հիմա եթէ գնում ենք միւս ճանապարհով, չեմ կարծում, որ այդ ճանապարհն աւելի արագացնելու է արտահերթ ընտրութիւնների անցկացումը:
ՀՐԱՆԴ ՍԱՐԱՖԵԱՆ.- Նկատի ունէք այն, որ եթէ երկու անգամ վարչապետ չընտրելու փոխարէն, գնում ենք սահմանադրական փոփոխութիւնների ճանապարհով, ուրեմն՝ ընտրութիւններից առաջ՝ նախ պէտք է սահմանադրական փոփոխութիւնների հանրաքուէ՞ անցկացնել:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Մինչեւ հիմա պատկերացնում էի, որ պէտք է լինի քաղաքական համաձայնութիւն, ժամկէտները որոշուեն, եւ պատրաստուենք Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրութիւնների՝ յարգելով սահմանադրական գործընթացը: Այսինքն՝ Ազգային ժողովը գնում է ինքնալուծարման եւ ընտրութիւններ անցկացնում: Սա է նորմալ, քաղաքակիրթ ճանապարհ է: Մինչդեռ վարչապետի խօսքերում կարելի է նկատել, որ իրենք ինչ-որ դաւադրութիւններ են տեսնում, մինչդեռ ես դրա հիմքերը չեմ տեսնում: Այսօր չի կարելի արձանագրել, որ Ազգային ժողովն իր այսօրուայ կարգավիճակով որեւէ կերպ խոչընդոտում է ընդհանրապէս գործադիրի աշխատանքներին: ԱԺն անգամ անձեռնմխելիութիւնից զրկեց իր գործընկերոջը: Հետեւաբար, չեմ պատկերացնում, թէ այդ կասկածանքն ինչից է առաջացել: Եթէ կայ այդպիսի կասկածանք, ճիշդ կը լինի խօսել այդ մասին, հասկանանք: Եւ երկրորդ՝ կասկածանքը փարատելու համար եթէ երկրորդ ճանապարհը ընտրուի, դա նորից պէտք է ԱԺի միջոցով կատարուի: Թէպէտ չեմ կարծում, որ ԱԺի իրաւասութեան մէջ է: Եթէ Սահմանադրութեան մէջ ինչ-որ բան ենք փոխում, նշանակում է ինչ որ գրուած է, դա փոխել, իսկ ինչ-որ նոր բան մտցնելն այլ հարց է, որը ժողովուրդը պէտք է որոշի:
ՀՐԱՆԴ ՍԱՐԱՖԵԱՆ.- Որտե՞ղ, հրապարակո՞ւմ: Չէ՞ որ վերջերս քաղաքական դաշտ է մտել այն թէզը, որ, այսպէս ասած, անմիջական ժողովրդավարութիւն պէտք է տեղի ունենայ հէնց այնտեղ…
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Մենք միշտ կողմնակից ենք եղել անմիջական ժողովրդավարութեանը, բայց ամբողջ աշխարհն այդ ասելով՝ հասկանում է մէկ ձեւ՝ հանրաքուէ, այլ ոչ թէ հրապարակ: Սրանք նոյնը չեն, եւ չի կարող որեւէ մի տեղ հրապարակի որոշումը համարուել ամբողջ ժողովրդի որոշում: Խնդիր չկայ, եթէ պէտք է, գնանք հանրաքուէի ճանապարհով, բայց սա նշանակում է, որ ցանկացած լուրջ հարց պէտք է բերենք դնենք հանրաքուէի՝ ոչ թէ այս մի հարցը պէտք է մեզ, ուրեմն՝ միայն սա դնենք: Այնպէս որ, մենք կողմ ենք ցանկացած լուծման, որն անցել է միջազգային փորձաքննութիւն, կանխատեսելի է եւ տեղաւորւում է այսօրուայ սահմանադրական կարգի մէջ: Հակառակ պարագայում ցանկացած հարց , որը սահմանադրական կարգի մէջ չի տեղաւորւում, նորից կարող է ներկայացուել որպէս սահմանադրական կարգի տապալում: Եւ ուրեմն՝ ես կողմ եմ ցանկացած քննարկման, բայց պահպանելով այն ունիվերսալ (համաշխարհային-Խմբ.) արժէքները, որոնք անգամ մենք չէ, որ յօրինել ենք, այլ այդ արժէքները քննութիւն են անցել եւ ապացուցել են իրենց կենսունակութիւնը: Եւ անկախ նրանից՝ մենք որտեղ ենք՝ այսօր կառավարութեան մէջ ենք, թէ՝ ոչ, ՀՅԴի տեսակէտները հնչելու են այդ արժեհամակարգից, գումարած դրան մեր ազգային արժեհամակարգը, որը մինչեւ հիմա մեր հիմնական սրբութեան սրբոցն է եղել, սա պիտի չխաթարուի: