ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս», «Փանորամա».- 23 Օգոստոսին, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան այցելեց Վայոց Ձորի մարզի Ջերմուկ քաղաքը՝ Ամուլսարի հանքին շուրջ ստեղծուած իրավիճակը Ջերմուկի բնակչութեան հետ քննարկելու նպատակով:
Վարչապետին ժամանման լուրը ստացած ջերմուկցիները շուտով հաւաքուեցան քաղաքի կեդրոնական փողոցը, փակեցին ճամբան, որպէսզի տեսակցին վարչապետին հետ: Վերջինս մօտեցաւ ջերմուկցիներուն, որոնք վարչապետը դիմաւորեցին «Ամուլսարն առանց հանքի» վանկարկումներով: Անոնք ըսին. «Թոյլ չենք տալու, որ հանքը շահագործուի, մենք ունենք ջրեր, որ ոսկի արժեն: Ուզում են Ջերմուկը բանուորական «Գարադոկ» դարձնեն, բայց չի ստացուելու»։
Նիկոլ Փաշինեան շէնքերէն մէկուն մէջ քանի մը բնակիչի հետ հանդիպելէ ետք դուրս եկաւ եւ զրուցեց բողոքողներուն հետ, որոնք ըսին, թէ թէեւ նշուեցաւ, որ Փաշինեան եկած է Ամուլսարի հանքի շահագործման վերաբերեալ ջերմուկիցներուն կարծիքը լսելու, մինչդեռ այնպիսի տպաւորութիւն կայ, որ եկած է ջերմուկցիները համոզելու, որ հանքը աշխատի: Վարչապետը յայտնեց, թէ այդ կարծիքը սխալ է. «Ձեր գործողութիւններից էլ այնպիսի տպաւորութիւն է ստեղծուել, որ եթէ նոյնիսկ ապացուցուի՝ հանքն անվտանգ է, օդը, ջուրը, հողը չի վնասւում, ձեր դիրքորոշումը միեւնոյն է չի փոխուելու», նշեց ան՝ աւելցնելով. «Մենք ունենք իրողութիւններ, եւ այդ իրողութիւնները առկայ են: Այդ իրողութիւնն այն է, որ մենք ունենք Հայաստանի օրէնսդրութեամբ սկսուած պրոցես (գործընթաց-Խմբ.): Ունենք պրոցես Հայաստանի օրէնսդրութեամբ եւ Հայաստանի օրէնսդրութեամբ ունենք իրողութիւն, որ Հայաստանի կառավարութիւնը հրաւիրել է կամ արտօնութիւն է տուել ընկերութեան, որ գայ այստեղ 400, 500 կամ 600 միլիոն փող ծախսի, եւ 400 միլիոն արդէն ծախսուել է: Եւ հարց՝ եթէ պարզուի, որ այդ գործունէութիւնն օրինական է, եթէ այդ գործունէութիւնը շրջակայ միջավայրի համար անվտանգ է, եթէ այդ մարդիկ այդ 400 միլիոն դոլարի ներդրումն արել են օրինական ճանապարհով, ինչո՞ւ չենք թողնում, որ աշխատեն: Այս հարցին պէտք է պատասխանել», ըսաւ վարչապետը:
Ան յիշեցուց, որ նախորդ տարի Ջերմուկի մէջ ան յայտարարած էր, որ այս հարցին վերաբերող որոշումին հիմքը պէտք է ըլլայ Հայաստանի հաւասարակշռուած շահը։ «Կայ բնապահպանական շահ, կայ տնտեսական շահ, կայ անվտանգութեան շահ, կայ քաղաքական եւ բարոյական շահ: Մեր որոշումները պէտք է լինեն այնպիսին, որ մի շահի սպասարկումը միւս շահի սպասարկման հաշուին չլինի: Ինձ համար պարզ է՝ եթէ պարզուի, որ չկան երաշխիքները, որ Ջերմուկի օդը մաքուր է լինելու նոյնքան, որքան առաջ, Ջերմուկի ջուրը մաքուր է լինելու նոյնքան, որքան առաջ, աղմուկի ֆոնը լինելու է այնքան, որքան առաջ, բայց աւելի ճիշդ ձեւակերպեմ՝ միջազգայնօրէն ընդունուած ստանդարտներին (չափանիշ-Խմբ.) համապատասխան: Եթէ այդ ամէն ինչը միջազգային ստանդարտներին համապատասխան չի, ինձ համար ակնյայտ է, որ դա չի կարող շահագործուել: Հայաստանի օրէնսդրութիւնը ունի մեխանիզմ (մեքենակառոյց-Խմբ.). կոնկրետ (յստակ-Խմբ.) այս դէպքում կայ ամէնօրեայ, ամէնշաբաթեայ, ամէնամսեայ մոնիթորինգ (հսկողութիւն-Խմբ.): Այդ մոնիթորինգը տեղի է ունենում ընկերութեան, կառավարութեան, քաղաքացիական հասարակութեան շրջանակներում, գալիս են ստորգետնեայ ջրի փորձանմուշ են վերցնում, գնում են դաշտից խոտ, հող են վերցնում, օդն են չափում: Եթէ կայ շեղում, 90 օր ժամանակ են տալիս շտկելու համար, եթէ չի շտկւում, փակւում է», բացատրեց Փաշինեան։
Անկէ ետք Փաշինեան հանդիպում ունեցաւ քաղաքի բնակչութեան հետ, այցելեց անոնց տուները եւ Ջերմուկի կարգ մը առողջարաններ ու ջերմուկցիներուն հետ խօսեցաւ Ամուլսարի իրավիճակին մասին։ Ան անդրադարձաւ Ամուլսարի հանքի ծրագիրի միջազգային փորձաքննութեան եզրակացութեան արդիւնքներուն, նաեւ Ջերմուկի բնակիչներուն հետ քննարկեց իրավիճակի լուծման տարբերակներուն վերաբերող հարցեր:
Վարչապետը նաեւ զրուցեց Ջերմուկի հրապարակը հաւաքուած քաղաքացիներուն հետ եւ հանդէս եկաւ ելոյթով։ Իր խօսքին մէջ ան նշեց, որ վարչապետ ընտրուելու օրէն Ամուլսարի հարցը եղած է այն միակ հարցը, որուն վերաբերեալ իրեն ուղղուած բոլոր նամակները ընթերցած է անձամբ։
«Անցած տարուայ Յունիս-Յուլիս ամիսներին նամակների մեծ տրցակ է ձեւաւորուել, եւ ես անձամբ կարդացել եմ: Որ ասում էք՝ ժողովրդի ձայնը լսէք, ժողովրդի ձայնը միշտ էլ լսուել է, եւ յոյս ունեմ՝ գիտէք, որ այսօրուայ Հայաստանում ժողովրդի ձայնը չի կարող չլսուել: Ինչպէս անցած տարի ես յայտարարել եմ, այս հարցի լուծումը կարող է լինել՝ յենուած Հայաստանի Հանրապետութեան հաւասարակշռուած շահի վրայ: Հիմա կայ պնդում, որ օդը կեղտոտուելու է, ջուրը կեղտոտուելու է, հողը կեղտոտուելու է, աղմուկ է լինելու, փոշի է լինելու, ստորերկրեայ ջուրը կեղտոտուելու է: Եթէ պարզուի, որ այդպէս է, հանքը չի կարող շահագործուել: Բայց եթէ պարզուի, որ այդպէս չէ, դա ուրիշ իրավիճակ է», ըսաւ կառավարութեան ղեկավարը:
Անոր համաձայն՝ այս հարցին մէջ հիմնական խոչընդոտ է այն, որ մէկը միւսին մտիկ չ՛ըներ։ «Միակ դիսկոմֆորտն (անհանգստութիւնը-Խմբ.) այն է, որ մենք այս պահից արդէն չենք լսում իրար, թէ ինչ ենք ասում: Դա այսօրուայ ամենամեծ պրոբլեմն (հարցը-Խմբ.) է: Ես ասում եմ՝ ձեր գրած բոլոր նամակները, ձեր յղած բոլոր ուղերձներն անձամբ կարդացել եմ՝ հարիւրաւոր էջերով, անցած տարուայ Յունիս-Յուլիսին: Եւ այս քրէական գործը, որ յարուցուել է, յարուցուել է իմ նախաձեռնութեամբ, միջազգային փորձաքննութիւնը, որ եղել է, եղել է իմ նախաձեռնութեամբ, եւ դա ձեր առաջ իմ ստանձնած պարտաւորութիւնն է եղել», ընդգծեց վարչապետը:
Ան անդրադարձաւ Ամուլսարի հանքի ծրագիրին վերաբերող միջազգային փորձաքննութեան արդիւնքներուն՝ աւելցնելով, որ կայ եզրակացութիւնը, նաեւ՝ եզրակացութեան վերաբերող մեկնաբանութիւնները։ «Պաշտօնական եզրակացութիւնն այն է, որ Ջերմուկի հանքային ջրերի հետ կապուած, Սեւանայ լճի հետ կապուած վտանգ չկայ, կարդացել էք, գիտէք: Խօսքը «Էլարդ»ի եզրակացութեան մեկնաբանութեան մասին է. կայ մեկնաբանութեան խնդիր, եւ քանի որ դրա շուրջ բանավէճ է առաջացել, որոշել եմ, որ Հինգշաբթի կամ Ուրբաթ «Էլարդ»ի փորձագիտական խմբի հետ մենք ունենալու ենք սկայպ-կոնֆերանս (խորհրդաժողով-Խմբ.), որի ժամանակ ասելու ենք, որ Հայաստանում մեծ բանավէճ է այն հարցի շուրջ, թէ դուք ինչ էք գրել, եւ որն է ձեր եզրակացութիւնը, դուք ինքներդ ձեր եզրակացութիւնն ասէք: Այդ ամբողջ խօսակցութիւնը կը տեսագրուի եւ կը հրապարակուի»:
Վարչապետը Ջերմուկի բնակչութեան առաջարկեց ձեւակերպել եզրակացութեան վերաբերող հարցումերը, որոնք պիտի ուղղուին խորհրդակցութեան ատեն: «Հանդիպումը կը լինի, կը տեսագրենք, կը հրապարակենք, «Էլարդ»ը թող մեկնաբանի իր գրածը, իր եզրակացութիւնները, դա կը հրապարակենք եւ կը խօսենք», ըսաւ վարչապետը եւ աւելցուց, որ խորհրդակցութիւնը անձամբ պիտի կատարէ, որպէսզի յստակ պատասխաններ հնչեն, եւ տարընթերցումներու առիթ չստեղծուի:
Եզրափակելով իր խօսքը՝ Նիկոլ Փաշինեան ընդգծեց. «Իմ դիրքորոշումը մէկն է. եթէ պարզուի, որ ճիշդ է, որ մեր ջուրը կեղտոտուելու է, մեր օդը կեղտոտուելու է, մեր խոտը կեղտոտուելու է, մեր հողը աղտոտուելու է, հանքը չի կարող աշխատել: Բայց եթէ պարզուի, որ խնդիրը միայն այն է, որ պատուհանից ինչ-որ մի տանիք է երեւում, դա ուրիշ իրավիճակ է, որը պէտք է քննարկենք»:
Անկէ ետք վարչապետ Փաշինեան հանդիպում ունեցաւ Ջերմուկի բնակչութեան ներկայացուցիչներուն հետ:
Ապա վարչապետը այցելեց Ամուլսարի հանքի ազդակիր Սարաւան եւ Գորայք համայնքները, ուր հանդիպում ունեցաւ բնակիչներուն հետ, լսեց անոնց տեսակէտները՝ հանքավայրին շուրջ ստեղծուած իրավիճակին եւ հարցի լուծման հաւանական տարբերակներուն վերաբերեալ, ինչպէս նաեւ պատասխանեց անոնց հարցումներուն:
Ան շրջագայեցաւ նաեւ «Լիդիան Արմէնիա» ընկերութեան տարրալուծարանին մէջ, որ կը գտնուի Վայոց Ձորի մարզի Գորայք համայնքին մէջ: