«Հայերնիքի փրկութեան շարժման» անցումային շրջանի վարչապետի թեկնածու Վազգէն Մանուկեանի համոզմամբ, վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը չի կարող վարել Ղարաբաղի հարցով բանակցութիւնները:
«Կիրակնօրեայ վերլուծական Հրայր Թամրազեանի հետ» հաղորդման ժամանակ Մանուկեանն ընդգծեց, թէ այդ բանակցութիւնները պէտք է վարի այնպիսի ղեկավար, որի վրայ պարտուած եւ արհամարհուած երկրի ղեկավարի պիտակ կպցուած չէ:
Մանուկեանի հետ հարցազրոյցից մի հատուած ներկայացնում ենք ստորեւ.
ՀՐԱՅՐ ԹԱՄՐԱԶԵԱՆ.- Պարոն Մանուկեան, իսկ դուք ինչո՞ւ էք կարծում, որ դուք կը կարողանաք կայունացնել իրավիճակը, կը կարողանաք լուծել գերիների հարցերը, Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը: Ձեր կարծիքով՝ վարչապետի հրաժարականից յետոյ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը կը վախենա՞յ նոր իշխանութիւններից եւ կը սկսի զիջումների գնալ: Ի՞նչն է փոխուելու բանակցային գործընթացում: Դուք ասում էք, թէ «պարտուած վարչապետը չի կարող բանակցել», բայց ոչ միայն վարչապետն է պարտուել, այլ բոլորս ենք պարտուել՝ Հայաստանն է պարտուել, ուստի դուք վարչապետ էք դառնալու եւ վարչապետ դառնալու դէպքում էլի լինելու էք պարտուած երկրի վարչապետ: Դուք ի՞նչ փոփոխութիւն կարող էք բերել, եթէ բոլոր պայմանաւորուածութիւնները հաստատագրուած են փաստաթղթով:
ՎԱԶԳԷՆ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ.- Նախեւառաջ, դուք ընդունո՞ւմ էք այն միտքը, որ Նիկոլ Փաշինեանը չի կարող տանել այդ բանակցութիւններն՝ այդ պարտուած ղեկավարը:
ՀՐԱՅՐ ԹԱՄՐԱԶԵԱՆ.- Ես չգիտեմ…
ՎԱԶԳԷՆ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ.- Ես գիտեմ՝ չի կարող տանել այդ բանը: Ուրեմն, ով էլ լինի, մոռացէք իմ անձի մասին, ով էլ ուզում է այդտեղ լինի, պէտք է այդ բանակցութիւնները վարի, բայց որի վրայ պարտուած եւ արհամարհուած երկրի ղեկավարի պիտակ կպցրած չի: Իմ պարագայում, ես նոյնիսկ լրացուցիչ բան ունեմ, որովհետեւ նոյն Ադրբեջանին 92-93 թուին, երբ որ իրենք նոյն այսպիսի խայտառակ պարտութիւն կրեցին, ես ղեկավարում էի բանակը: Այսինքն՝ դա արդէն հոգեբանական նշանակութիւն ունի: Երկրորդը՝ դուք ասում էք, որ «ամէն ինչ փաստագրուած է», բայց ես նոր ասացի, որ չէ, փաստագրուած չէ, բազմաթիւ հարցեր կան, որոնք բաց են եւ կախուած են մեկնաբանութիւններից, կախուած են ուրիշ հանգամանքներից: Պարտադիր չի, որ դիմացինը քեզանից վախենայ, բայց ինքը քո հետ կարող է հաշուի նստել: Իսկ որ Հայաստանն է պարտուել՝ այո՛, բայց միեւնոյն է, պարտութեան հիմնական պատճառն ընկած է Նիկոլ Փաշինեանի վրայ, եւ պատահական չի, որ դրա մասին խօսում է Ալիեւը:
ՀՐԱՅՐ ԹԱՄՐԱԶԵԱՆ.- Դուք Ձեր առաջին ելոյթում ասացիք, որ «Թուրքիայի հետ յարաբերութիւնները բարելաւելու կոչեր անողները դաւաճաններ են»: Սա ինձ համար մի քիչ դժուար էր լսել, նոյնիսկ՝ անհաւատալի: Ես սպասում էի Վազգէն Մանուկեանից լսել այն, ինչ ես լսել եմ ղարաբաղեան շարժման առաջին օրերին, երբ դուք վկայակոչեցիք Բրիտանիայի նախկին վարչապետ լորդ Պալմերսթօնի այն խօսքերը, որ «Մեծ Բրիտանիան չունի յաւէրժական բարեկամներ եւ թշնամիներ, մեր շահերն են յաւէրժական եւ մշտական»: Ես մօտաւորապէս եմ թարգմանում անգլերէնից: Այն ժամանակ ասում էիք, որ «մեր արտաքին քաղաքականութիւնը պէտք է կառուցուի մեր մշտական շահերի գիտակցման շուրջ»: Ես յիշում եմ, որ կար ժամանակ, երբ մեր արտգործնախարարներից մէկը պնդում էր, թէ «շրջափակումն ամենեւին չի խանգարում Հայաստանի տնտեսական զարգացմանը»: Ձեր կարծիքով՝ Հայաստանը պէ՞տք է աշխատի հարեւանների հետ, հասնի նրան, որ սահմանները ապաշրջափակուեն:
ՎԱԶԳԷՆ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ.- Ես շատ ուրախ եմ, որ դուք յիշում էք իմ խօսքերն: Իսկապէս առաջին անգամ, երբ որ հանրահաւաքում ես հնչեցրեցի, որ «մենք չունենք մշտական բարեկամ եւ մշտական թշնամի», ժողովուրդը մի քիչ տարօրինակ վերաբերուեց իմ այդ ասածին, որովհետեւ բոլորի ուղեղի մէջ այն էր, որ Ռուսաստանը մեր մշտական բարեկամն է, Թուրքիան՝ մեր մշտական թշնամին: Ես գտնում եմ, որ էմոցիոնալ (զգացական, Խմբ.) վերաբերմունքը քաղաքականութեան մէջ՝ սիրելու կամ ատելու դրուագները, շատ վնասակար են քաղաքականութեան համար: Եւ ես կողմնակից էի նաեւ Թուրքիայի հետ յարաբերութիւններ ստեղծելուն, եւ արձանագրութիւնները, որ ստորագրուեցին, ես Հանրային խորհրդի նախագահն էի, եւ ոչ միայն Հանրային խորհուրդը կողմ եղաւ, այլ նաեւ ես անձամբ գտնում էի, որ պէտք է այդ ճանապարհով գնալ: Բայց, եթէ դու ճիշդ ես ընդհանուր գլոբալ (համաշխարհային, Խմբ.) տեսակէտից, դա չի նշանակում, որ ամէն պահ դա կարելի է անել: Հիմա մենք գտնւում ենք մի իրավիճակում, որ Թուրքիան օգնել է Ադրբեջանին, մեզ ջարդել են, հազարաւոր զոհեր ենք տուել, մեր կանանց, երեխաներին սպանել են իրենք եւ Բաքուի պառադում (շքերթ, Խմբ.) իրենք յայտարարում են, որ «Երեւանն էլ է իրենցը, Սեւանն էլ է իրենցը»: Երբ որ դու էդ պայմաններում գնում ես, դիմացինին ասում ես՝ «ես քո հետ ուզում եմ ընկերութիւն անել», դա նշանակում է՝ դու ո՛չ արժանապատուութուն ունես, ո՛չ՝ խելք: Չի կարելի այդ պայմաններում, ցանկացած փողոցի տղային հարցրու, որ եթէ դու դիմացի փողոցի տղայի հետ կռուել ես ու ինքը քեզ ծեծել այ ու դու գնաս իրեն ասես՝ «արի բարեկամանանք, դա ի՞նչ է նշանակում»: Իսկ, եթէ մենք խօսում ենք գլոբալ տեսակէտից, ես, ի հարկէ, կ՛ուզենայի Արցախի հարցն առանց զիջելու, Ցեղասպանութեան հարցն առանց զիջելու մենք կարողանանք ալեանս (դաշինք, Խմբ.) կազմել, տօ Ռուսաստանն էլ լինի, Թուրքիան էլ, արաբական աշխարհն էլ… ինչքան մեծ ալեանս կազմենք, այնքան լաւ, բաց տուեալ պայմաններում Թուրքիան վարում է ագրեսիւ (յարձակողապաշտ, Խմբ.) քաղաքականութիւն ոչ միայն Հայաստանի նկատմամբ, այլ նաեւ հարեւանների, շատ ուրիշ երկրների, դուք լաւ գիտէք, չմանրանամ: Ես կարծում եմ, որ իր պատժի բաժինը Թուրքիան ստանալու է, ու էս պայմաններում, երբ որ ոչ թէ Ցեղասպանութիւնն ենք մենք յիշում, որ 100 տարի առաջ ինքը ցեղասպանութիւն է արել, այլ մենք այս օրն ենք յիշում, որ այսօր էլ են իրենք կրակում մեզ վրայ, ու էդ ժամանակ դու գնում ես դիմացինի մօտ, աղերսում ես բարեկամութիւն… հիմա նայէք, նոյնիսկ Թուրքայի հետ ճանապարհներ բացելն այս պահին ես դէմ եմ: Ես գտնում եմ, որ մեզ համար ճանապարհը շատ կարեւոր է Թուրքիաի հետ, բայց ոչ էս պահին, մի գուցէ տարիներ յետոյ: Մի հատ ոտքի կանգնիր, քո անվտանգութիւնը պաշտպանիր, քո տնտեսութիւնը կանգնեցրու ինչ-որ վիճակի մէջ, թէ չէ 5 րոպէում կուլ ես գնալու. Հայաստանում տնտեսութիւն չի լինելու, լինելու է ամբողջը թուրքական: Նայէք, նոյնիսկ Վրաստանը, որը շատ աւելի նորմալ (բնական, Խմբ.) վիճակում է, որովհետեւ վաղուց անցաւ էդ Աբխազիա-Օսիա տալը, իշխանութիւն փոխուեց իրենց մօտ, տնտեսութիւնը քիչ թէ շատ վերականգնուեց, երբ որ իրենք Թուրքիայի ճանապարհը բացեցին, հիմա եթէ նայես, իրենց տնտեսութեան մի զգալի մասը գտնւում է թուրքերի ձեռքում, իսկ եթէ տնտեսութիւնը գտնւում է իրենց ձեռքում, նշանակում է քաղաքականութիւնն էլ են իրենք թելադրում: Ես չեմ ուզում մենք ընկնենք վասալի դերում՝ ոչ մի պետութիւնից:
«Ազատութիւն»