ԵՐԵՒԱՆ.- 16 Սեպտեմբերին, Հայաստանի մօտ հաւատարմագրուած դեսպանները, միջազգային կազմակերպութիւններու ներկայացուցիչները այցելեցին Ջերմուկ, ուր շրջագայեցան եւ ծանօթացան քանդումներուն, Ատրպէյճանի զինուած ուժերուն՝ Հայաստանին պատճառած վնասներուն:
Այս առիթով, Հայաստանի զինուած ուժերու Ընդհանուր հրամանատար Էդուարդ Ասրեան փաստերով անոնց ներկայացուց ռազմական գործողութիւններու արդիւնքները, անոնց ընթացքին գործուած ոճիրները, նաեւ պատասխանեց դիւանագէտներուն հարցումներուն։
Ան հաստատեց, որ Հայաստանի տարածքը ներխուժած ատրպէյճանական ուժերը վայրագութիւններ կատարած են, մասնատած են կին զինուոր մը, կտրած ոտքերը, մատները, մերկացուցած են զայն՝ աւելցնելով, որ այս բոլորին վկայութիւն կայ՝ տեսանիւթով։ «Վայրագութիւններ են իրագործել մեր մարտական դիրքերում` մեր զինծառայողների, այդ թւում նոյնիսկ կին զինծառայողների նկատմամբ», յայտնեց Ասրեան ՝ դիտել տալով, որ այդ նկարները եւ տեսանիւթը բջիջային հեռաձայնին մէջ ունի, ըստ փափաքի, կրնայ ցուցադրել դիւանագիտական կազմի ներկայացուցիչներուն:
Ընդհանուր հրամանատարը զգուշացուց, սակայն, որ այնտեղ կան այնպիսի վայրագութիւններ, որ մարդիկ նոյնիսկ չկարենան դիտել:
Դիւանագիտական ներկայացուցիչները խնդրեցին ներկայացնել, թէ յստակօրէն ի՛նչ դաժանութիւններու դիմած են ատրպէյճանական ուժերը: Ան խոստացաւ զրոյցի աւարտէն ետք ցոյց տալ ապացոյց հանդիսացող տեսանիւթը: «Բառեր չեմ գտնում նկարագրելու, թէ ինչպէս են նրանք մասնատել կին զինծառայողին, կտրել են ոտքերը, մատները, մերկացրել, վայրագութեան վերջին աստիճանն է», շեշտեց Ասրեան:
Ան հաստատեց, որ ոչ մէկ պետութեան ռազմական ուժ, զօրք, ստորաբաժանում, զինուորական ծառայող իրաւունք ունի հակառակորդի նկատմամբ նման վայրագրութիւններու դիմելու: Անոնք միջազգային մարդասիրական իրաւունքի կոպիտ խախտում է:
Ասրեան տեղեկացուց, թէ ո՛ր ուղղութիւններով Ատրպէյճանի զինուած ուժերու ստորաբաժանումները մխրճուած են Հայաստանի ինքնիշխան տարածքը: «Ջերմուկի ուղղութեամբ հակառակորդի ներթափանցման խորութիւնը, ինչպէս նաեւ ճակատը կազմում է 8-8.5 կմ., միւս 5 ուղղութիւններում հակառակորդի ստորաբաժանումների յաջողութիւնները չի կարող համեմատուել Ջերմուկի ուղղութեամբ նրանց մխրճման խորութեան հետ: Ներքին Հանդի եւ Շորժայի ուղղութեամբ հակառակորդը մխրճուել է 1-1.5 կմ. խորութեամբ, Իշխանասարի ուղղութեամբ 0.5 կմ. խորութեամբ են մխրճուել: Միւս հատուածներում յաջողուել է հակառակորդին յետ շպրտել», պատմեց Ասրեան։
Ան նաեւ յայտնեց, որ հայկական ուժերը մարտական դիրքեր կորսնցուցած են. ատրպէյճանցիները «մտել են պաշտպանութեան խորքը», սակայն թէ՛ Ջերմուկէն եւ թէ այլ վայրերէ դուրս մղուած են որոշ տեղերէ: Այդուհանդերձ, նախկին 11-12 քիլոմեթրի փոխարէն, այժմ 4-4.5 քիլոմեթր հեռու են Ջերմուկէն:
Ասրեան շեշտեց սակայն, որ ատրպէյճանական այդ ուժերը շրջափակուած են հայկական զինուած ուժերուն կողմէ: «Մխրճումը ոչ թէ ամբողջ ճակատով հակառակորդի կողմից հասել են Ջերմուկի մատոյցներ, այլ միայն մէկ խումբը, որը կտրուած իր ստորաբաժանումներից գտնւում է այդ բլրի գագաթի վրայ, եւ կենսունակութեան տեսակէտից եթէ հակառակորդի այդ խմբի սնուցում չլինի` թէ սննդով, թէ ջրով, յատուկ պատրաստուած ստորաբաժանում լինի, ապա մի քանի օրուայ ընթացքում նրանց ռեսուրսները (միջոցները) լրիւութեամբ կը սպառուեն եւ ստիպուած կը լինեն այդտեղից դուրս գալու: Նաեւ բրիֆինգի (ճեպազրոյցի) ժամանակ ներկայացրի, որ խումբը կողքերից շրջափակուած է մեր ստորաբաժանումների կողմից, այսինքն` մարտավարական իրադրութիւնը գնահատում եմ կայուն, եւ մեր հմուտ գործողութիւնների արդիւնքում այդ խումբը այդտեղից կը հեռանայ, չենք թոյլատրի, որպէսզի ապահովուի նրանց կենսունակութիւնը, մեքենաների շարժ դէպի մեր տարածք չի լինի, ներկայ դրութեամբ էլ չկայ` իրենք չեն կարողանում բերել իրենց սնունդը եւ ջուրը ապահովել, եւ կենսունակութիւնը կորցնելով` խումբը հետ կը քաշուի, կը միանայ իրենց հիմնական ստորաբաժանումներին, որոնք Ջերմուկի մատոյցներից գտնւում են առաւել մեծ խորութիւնների` 7, 8, 10 (կմ.) նոյնիսկ սահմանի վրայ, հեռաւորութիւնների վրայ:
«Այսօր նաեւ դիտարկման արդիւնքներով հիւսիսային հատուածում մենք տեսախցիկներով դիտարկել ենք, որ հակառակորդի մօտ 50-60 հոգանոց խումբ յետ է քաշուել դէպի Հայաստանի պետական սահման: Դա փաստ է, տեսախցիկներով դիտարկուած», տեղեկացուց Ասրեան:
Ըստ անոր՝ ատրպէյճանցիները կիրարկած են թէ՛ անօդաչու թռչող սարքեր, թէ՛ հրետանի եւ թէ հակազդեցիկ հրետանային համակարգեր: Առողջարանի ճոպանուղին վնասուած է եւ մանկական խաղավայրը թիրախ դարձածած է. յարձակման ընթացքին քաղաքին մէջ եղած են բնակիչներ եւ զբօսաշրջիկներ:
Ասրեան նշեց, որ Հայաստանին նաեւ տնտեսական հարուած հասցուեցաւ։ Ան յայտնեց, որ նաեւ Սեւանի ափի Մարտունին թիրախ դարձած է:
Իբրեւ պատասխան այն հարցումին, որ մարդիկ տարհանուա՞ծ են՝ Վայոց Ձորի մարզպետը ըսաւ, որ անակնկալի եկած են, մէկ մասը պաշտպանուած է կարգ մը վայրերու, ապաստարաններու մէջ, միւս մասը ուղղուած է մօտակայ վայրեր:
Ջերմուկի մէջ քաղաքացիներ չեն զոհուած, հակառակ անոր որ ատրպէյճանցիները թիրախ դարփուցին քաղաքացիական ենթակառուցուածքները:
Հայաստանի Ազգային ժողովի պաշտպանութեան եւ ապահովութեան հարցերու մնայուն յանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարեան խորհրդարանական ճեպազրոյցին ընթացքին նշեց, որ Ատրպէյճանի յարձակումին պատճառով կան հայ զինուորներու դիակներ, որոնք կը գտնուին այնպիսի տարածքի մը մէջ, որ տակաւին հայկական կողմի տնօրինման տակ չէ։ Ան յայտնեց, որ զոհերուն` այս պահուան դրութեամբ հրապարակուած թիւը կրնայ փոխուիլ, որովհետեւ կան անյայտ կորսուածներ. զանոնք յայտնաբերելէ կամ ճշդելէ ետք պարզ կը դառնայ զոհուածներուն, կորսուածներուն եւ գերի ինկածներու թիւը։
Արտակարգ իրավիճակներու նախարար Արմէն Փամբուխչեան ներկայացուց ատրպէյճանական յարձակումին պատճառով վնասուած քաղաքացիական կառոյցներու եւ ենթակառուցուածքներու թիւը: «Ադրբեջանի ագրեսիայի (յարձակման) հետեւանքով Վայոց Ձորում տուժել են հիւրատներ, առողջարան, Կեչուտի ջրամբարի վրայ է երկու արկ ընկել, վնասուել են Ջերմուկի ճոպանուղին, փրկարար ծառայութեան հրշէջ-փրկարարական ջոկատի շէնքը եւ անձնական օգտագործման մեքենաներ ու այլ գոյքեր: Սիւնիքի մարզի Սիսիան համայնքում ունենք էլեկտրամատակարարման գծերի հետ կապուած խափանում: Ադրբեջանի ռմբակոծութեան հետեւանքով վնասուել են շտապօգնութեան մեքենաներ: Գեղարքունիքի մարզում հիմնականում վնասուել են մարդկանց տները, հեկտարներով ցորենի եւ գարու արտէր: Սոթքում 55-60 տուն է վնասուել, անասնագոմեր, կազամատակարարման բազմաթիւ խողովակներ են վնասուել եւ մի շարք մասնաւոր մեքենաներ», յայտնեց Փամբուխչեան։
