«Ազատութեան» տուած հարցազրոյցին ընթացքին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան, պատասխանելով այն հարցումին, թէ ի՛նչ են Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարներուն միջեւ Ուաշինկթընի մէջ տեղի ունեցած բանակցութիւններուն ընթացքին տարակարծութեան տուն տուող հարցերը՝ ըսաւ, թէ առանցքային տարակարծութիւնները կը վերաբերին Լեռնային Ղարաբաղին, բայց միայն այդ չէ։
«Չնայած Պրահայում եւ Սոչիում եղել է արձանագրումը, որ Հայաստանը եւ Ադրբեջանը ճանաչում են միմեանց տարածքային ամբողջականութիւնը, բայց մենք խաղաղութեան պայմանագրի նախագծի մէջ դեռեւս չենք կարողանում համաձայնութեան հասնել այն ձեւակերպումների շուրջ, որոնք մեզ վստահութիւն կը տան, որ Ադրբեջանը ճանաչում է Հայաստանի 29 հազար 800 քառակուսի կմ. տարածքային ամբողջականութիւնը», ըսաւ Փաշինեան։
Ան ընդգծեց, որ տարընթերցումներ կան նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի հայերու իրաւունքներու հասցէագրման հարցին մէջ, եւ անոնք կը յամենան: «Յաջորդ կարեւորագոյն հարցը` ցանկացած պայմանագիր, նոյնիսկ ամենամիանշանակ գրուածները ունենում են տարընթերցումներ. ինչպէ՞ս պէտք է այդ տարընթերցումները լուծուեն: Դելիմիտացյիայի պրոցեսի (սահմանազատման գործընթացին) հետ կապուած խնդիր կայ, շատ կարեւոր խնդիր է ի վերջոյ` խաղաղութեան պայմանագրի ստորագրումից յետոյ խաղաղութեան երաշխաւորման հարցը: Նկատի են առնւում ե՛ւ միջազգային մեխանիզմները (գործիքակազմերը), ե՛ւ տեղայինը, մասնաւորապէս, զօրքերի եւ ուժերի դիրքաւորման հետ կապուած հարցերը` ով որտեղ, ինչպէս պէտք է դիրքաւորուի, արդեօք մենք չպէտք է ունենանք դելիմիտարիզացուած` ապառազմականացուած գօտի: Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրաւունքների հասցէագրման հարցում կան տարընթերցումներ, եւ դրանք պահպանւում են: Այդ հարցերի շուրջ կարող է լինել որոշակի շարժ, բայց եթէ տարբերութիւնը 1 կմ. էր, դարձաւ` 999 մետր, այո՛, որոշակի մօտեցանք, բայց ճեղքը շարունակում է մնալ շատ մեծ», յայտնեց Փաշինեան:
Լրագրողը հարցուց, որ Հայաստան ի՞նչ տարբերակով կ՛առաջնորդուի՝ այն, որ Արցախի հարցը առկախուի եւ ռուս խաղաղապահները երթա՞ն, թէ այն, որ Արեւմուտքը ապահովութեանն երաշխիքներ տայ Արցախի մէջ ապրող հայերուն. Փաշինեան պատասխանեց` ըսելով, որ Հայաստան կ՛աշխատի տարբերակի մը վրայ, որ Արցախի հայերու ապահովութեան եւ իրաւունքներու հարցը պէտք է քննարկուի Պաքու-Ստեփանակերտ երկխօսութեան հարթակին վրայ, որ պիտի ունենայ միջազգային որոշ ներգրաւուածութիւն: «Հակառակ դէպքում այդ թեման եւ օրակարգը Ադրբեջանի կողմից կարող է ուղղակի մոռացութեան մատնուել», ըսաւ ան, եւ նոյն ատեն պնդեց, որ Ուաշինկթընի մէջ ընթացք առած քննարկումը կարելի է շարունակել Մոսկուայի մէջ` հերքելով այն պնդումները, ըստ որոնց, կան արեւմտեան եւ ռուսական նախագիծեր, որոնք իրարմէ կը տարբերին։
«Մօտեցումը բանաւոր է, եւ եթէ դա դնենք, թղթի վրայ, կարող է պարզուել, որ սխալ ենք հասկացել, էդքան էլ տենց չի: 2022 թուականի Օգոստոսին ռուսական կողմը ներկայացրել է գրաւոր առաջարկ, մենք ընդունել ենք, Ադրբեջանը` մերժել է: Մենք չենք տեսել Ռուսաստանի կողմից այդ տարբերակը երկրորդ անգամ սեղանին դնելու գործընթաց», ըսաւ Փաշինեան։
Անդրադառնալով այն դիտարկման, որ Պաքու ՄԱԿի մէջ ներկայացուցած է պահանջ, որ Հայաստան վերադարձնէ «տակաւին բռնագրաւուած 8 գիւղերը», իսկ Երեւան իբրեւ պատասխան կը նշէ, որ Ատրպէյճան իր կարգին բռնագրաւեց գիւղեր, օրակարգի վրայ անոնք փոխանակման կամ վերադարձի հարց կա՞յ, Փաշինեան արձագանգեց`ըսելով. «Եթէ Ադրբեջանը պատրաստ է ետ վերադարձնել, մենք պատրաստ ենք»:
«Մենք էլ ունենք օկուպացուած (գրաւուած) գիւղեր, եւ գիւղը մենակ գիւղապետարանի շէնքը չի, կամ, ենթադրենք, Բերքաբեր գիւղը, Վազաշէն, Այգեհովիտ, Պառաւաքար, պատրա՞ստ է Ադրբեջանը վերադարձնել, (եթէ պատրաստ է), այո՛, մենք պատրաստ ենք: Բայց այստեղ ուրիշ հարց կայ. ենթադրենք` Ադրբեջանի կամ` Հայաստանի զօրքը կանգնած է այս գծի վրայ,եւ պէտք է այդ գծից յետ քաշուի, էդ սկզբունքօրէն համաձայն ենք, բայց պիտի յետ քաշուի գնայ որտե՞ղ կանգնի, էդ կանգնելու տեղը, էդ գիծը ո՞նց է որոշւում: Նշանակում է` այդտեղ կայ սահման, եթէ կայ սահման, ուրեմն եկէք վերցնենք էդ սահմանը եւ ադրբեջանական զօրք սահմանի գծից էս կողմ պէտք է չլինի, հայկական զօրք սահմանի գծից էն կողմ չպէտք է լինի», ըսաւ ան:
Փաշինեան ընդգծեց, որ շատ հաւանական է, որ ոչ թէ այդ մէկը տեղի ունենայ, ապա ստորագրուի խաղաղութեան պայմանագիր, այլ պայմանագիրը ստորագրուի այն մասին, թէ այդ մէկը ֆիզիքապէս ինչպէ՛ս եւ ի՛նչ ժամկէտներու մէջ պէտք է տեղի ունենայ:
«Մենք պատրաստ ենք` ոչ թէ իրենք յետ գնան, նոր ստորագրենք, այլ` ստորագրենք, նոր յետ գնան, մենք էլ, իրենք էլ, բայց դա պէտք է գրուի եւ ստորագրուի այնպէս, որ տարընթերցման տեղիք չտայ», աւելցուց Փաշինեան։
Ան ըսաւ, որ Իլհամ Ալիեւ պատրաստ չէ լայնարձակ ինքնավարութիւն տալ Ղարաբաղին, եւ այդ մասին պաշտօնական Պաքու բազմաթիւ անգամներ յայտարարած է 44օրեայ պատերազմէն առաջ:
Պատասխանելով այն հարցումին, թէ ինչո՛ւ այդ մասին հիմա միայն կը խօսուի, մինչդեռ արտահերթ ընտրութիւններուն «Քաղաքացիական Պայմանագիր»ը կը յայտարարէր Շուշիի, Հադրութի ապաբռնագրաւման, Արցախի ինքնորոշման մասին՝ Փաշինեան ըսաւ. «Մենք այդ ճանապարհով գնալիս է, որ հանդիպել ենք էս խնդիրներին: 30 տարի մենք ասում էինք ինքնորոշում, ինքնորոշում` առանց ֆունդամենտալ պրոբլեմը (հիմնական հարցը) հասկանալու: Այո՛, մենք մեր խնդիրը չենք ախտորոշել մինչեւ վերջ: Խնդիրները մենք դրել ենք, ձեւակերպել ենք եւ գնացել ենք այդ խնդիրների ետեւից»:
Պատասխանելով Ազգային ժողովի նախագահ Ալէն Սիմոնեանին վերաբերող միջադէպին մասին հարցումի մը, թէ ինչպէ՛ս կը վերաբերի, երբ Հանրապետութեան երկրորդ պաշտօնեան կը թքէ մարդու մը վրայ, երբ իր կառավարութիւնը յայտարարած էր իբրեւ բարձրագոյն արժէք՝ Փաշինեան ըսաւ. «Պաշտօնեան էլ է մարդ, ինքն էլ է արժէք եւ դա չի նշանակում, որ իրա վրայ կարելի է թքել, ես դատապարտում եմ թքելու բոլոր փորձերը, բոլոր մարդկանց վրայ: Ի հարկէ, սխալ է տեղի ունեցել, բայց այդ սխալը տեղի է ունեցել ոչ թէ նրա համար, որ այդ սխալի հեղինակը հանրապետութեան երկրորդ պաշտօնեան է, տեղի է ունեցել նրա համար, որ այդ հանրապետութեան երկրորդ պաշտօնեան մարդ է, այ, եթէ ինքը լինէր աստուած էդ սխալն իրան թոյլ չէր տայ»: