ՀԱՐՑԱԶՐՈՅՑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱԴՐԱԿԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԵՒ «ՀԱՅԱՍՏԱՆ» ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱԴՐԱՄԻ ՀՈԳԱԲԱՐՁՈՒԹԵԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԻ ՓՈԽՆԱԽԱԳԱՀ ԳԱԳԻԿ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆԻ ՀԵՏ
ՀԱՐԱՑԱԶՐՈՅՑԸ ՎԱՐԵՑ՝ ՎԱՀԱԳՆ ԳԱՐԱԳԱՇԵԱՆ
ՀԱՐՑՈՒՄ.- 15ամեայ գործունէութիւն, համահայկական կառոյց, Հայաստանի եւ Արցախի զարգացման համար 170 միլիոն տոլարի ներդրում: Ի՞նչ իրագործեց հիմնադրամը անցնող 15 տարիներուն եւ ի՞նչ են այդ ձեռքբերումներուն արդիւնքները այսօր:
ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Յետադարձ ակնարկով եկէք արժեւորենք հիմնադրամի գործունէութիւնը: Սակայն ես չեմ ուզում խորանալ քանակական չափանիշների մէջ, թէ քանի՞ միլիոն տոլար հանգանակեցինք այս կամ այն ծրագրի համար, այլ՝ որքանո՞վ յաջողցուցինք մեր նպատակաները եւ որքանո՞վ ամրագրեցինք մեր հայրենիքի ապագան:
Հայ ժողովուրդը, պատմական դէպքերի բերումով բաժանուած է եղել եւ հայութեան մի հատուածը աշխարհասփիւռ վիճակում է յայտնուել: Այս բոլորի կողքին, հայութեան տարբեր հատուածների մօտ գոյութիւն ունեն աշխարհաքաղաքական տարաբնոյթ ըմբռնումներ: Այս բոլորով հանդերձ սակայն, ես հաստատում եմ, որ մեր պետականութեան լիարժէք կերտումը այսօր եւ վաղը կարելի պիտի դառնայ համայն հայութեան մասնակացութեամբ:
Հիմնադրամի ստեղծման նպատակն էր ստեղծել այնպիսի մի կառոյց, որտեղ իշխանաւորը, զօրականը, աշխարհականը եւ հոգեւորականը համախմբուելով լուծէին այն գլխաւոր մարտահրաւէրը, որ մենք այսօր կոչում ենք ազգաշինութիւն: Հիմնադրամի գլխաւոր առաքելութիւնն էր դառնալ մի խողովակ, որի միջոցով բոլորը ի վիճակի կը լինէին ազգաշինութեան գործին մասնակցելու:
Այս պայմանների մէջ ծնունդ առած հայկական այս կառոյցի առաջին վիթխարի իրագործումը հանդիսացաւ Գորիս-Ստեփանակերտ մայրուղիի՝ Արցախի կեանքի երակի կառուցումը, որի իրագործման մէջ իրենց ներդրումը բերին տասնեակ հազարաւոր հայորդիներ: Նոյն ձեւով իրագործեցինք նաեւ Արցախի Հիւսիս-Հարաւ մայրուղիի կառուցումը: Հիմնադրամը, որոշակի հանգրուանից յետոյ որոշում կայացրեց, որ հիմնական ծրագրերը կատարուեն Արցախում, որովհետեւ Հայաստանում արդէն ներդրումներ էին կատարում միջազգային տարբեր կազմակերպութիւններ եւ կառոյցներ: Այս ձեւով, վերջին տարիներին հիմնադրամի զարգացման ծրագրերը կեդրոնացել էին Արցախի մէջ:
Ամփոփելով յայտնեմ մեր նպատակը. միաբան ու համախմբուած բոլորին մասնակից դարձնել հայրենիքի հզօրացման ծրագրերին:
Այսօր մենք դիմագրաւում ենք նորանոր մարտահրաւէրներ եւ այդ իսկ պատճառով, հիմնադրամի աշխատանքները պէտք է լինեն շարունակական:
Հ.- Անցնող ամիսներուն հիմնադրամը ստանձնեց իր բնոյթով մեծ պատասխանատուութիւն ենթադրող առաքելութիւն մը՝ Հայաստանի սահմանամերձ գիւղերու զարգացման ծրագիրը: Այսօր համայն հայութեան առջեւ դրուած նորագոյն մարտահրաւէրն է այս ծրագիրը: Ի՞նչ գործընթացով պիտի ընթանայ այս աշխատանքը:
Պ.- Ես երկրորդում եմ ձեր գնահատականը եւ հասատատում, որ այդ ծրագիրը իսկապէս հայ ազգի նօրորեայ մարտահրաւէրն է: Այս ծրագիրը իր վրայ գրաւեց համաշխարհային հանրութեան ուշադրութիւնը: Ինչպէս գիտէք, Միացեալ Նահանգների «Հազարամեակի մարտահրաւէրներ» ծրագրրի մէջ ընդրգկուեց նաեւ Հայաստանը եւ այս ուղղութեամբ առաջադրուել է 230 միլիոն տոլար ներդրում կատարել Հայաստանի գիւղական բնակավայրերի ենթակառուցուածքի զարգացման եւ աղքատութեան կրճատման համար:
Մեր ներկայ խնդիրը այն է, որ Հայաստանում այսօր առկայ է ենթակառուցուածքների աններդաշնակ զարգացումը: Երեւանն ու քաղաքային բնակավայրերը ունեն արդէն որոշակի բարելաւուած ենթակառոյցներ, մինչ գիւղական շրջաններում այդ աշխատանքը մնացել է գրեթէ անկատար վիճակում: Այս ընթացքը եթէ շարունակուի, մենք կ’ունենանք գիւղական շրջանների բնակչութեան ճգնաժամային արտահոսք, որ ի վերջոյ կը դառնայ նաեւ մեր պետութեան համար ազգային անվտանգութեան լուրջ խնդիր:
Այսօր, որքան որ մեր զօրքն է սահմանների պաշտպանը՝ նոյնքան եւ բազմակիօրէն հողի վրայ ապրող բնակչութիւնն է սահմանները կայուն պահում:
Այս իմաստով, զարգացման ծրագրերի գծով հատուածական լուծումներից անցում ենք կատարում դէպի համակարգուած լուծումներ: Մեր նպատակը ոչ միայն այն է, որ գիւղը դպրոց ունենայ, այլեւ այդ դպրոցը նաեւ իր աշակերտութիւնը ունենայ: Եթէ ժողովրդագրական, ընկերային եւ տնտեսական խնդիրները չլուծուեն գիւղում, այնտեղ դպրոց կառուցելը անիմաստ է, ցուցադրութեան համար է, մշակոյթի տուն կառուցելը անիմաստ է, հիւանդանոց կառուցելը անիմաստ է, իսկ հայ ընտանիքը իր բնակավայրում կը մնայ, եթէ աշխատանք ունենայ:
Այս բոլոր գործընթացների ետին կար մի լուրջ խնդիր, թէ արդեօ՞ք այս բոլորը հակասութեան մէջ չեն մտնի այն ծրագրերի հետ, որ հիմնադրամը նախկինում որդեգրել է, մասնաւորապէս այն խնդրի հետ, որ հիմնադրամի գլխաւոր ծրագրերը իրագործւում էին հիմնականում Արցախում: Այստեղ մենք գործընթացը ներդաշնակելու լուծումը գտանք: Ինչպէս յայտնի է, մենք երկու տարի է, որ Լեռնային Ղարաբաղում առանցքային ծրագրերը դարձնում ենք տարածաշրջանային զարգացման համալիր ծրագրերի: Առաջին հերթին որդեգրեցինք Մարտակերտի մարզի տարածաշրջանային զարգացումը, այնուհետեւ՝ Հադրութի շրջանում: Այս ծրագիրը մենք ներդաշնակեցինք Հայաստանի գիւղական բնակավայրերի զարգացման ծրագրի հետ: Այսպէս, հեռուստամարաթոնի կամ թելեթոնի միջոցով հանգանակուած այսքան միլիոնը ուղղուելու է Արցախի տարածաշրջանային մի ծրագրի, որի շարունակականութիւնը կը լինի օրինակ Հայաստանի Տաւուշի մարզի զարգացման ծրագիրը:
Այստեղ, ամէն մի հայի մասնակցութիւն առաւել է կարեւորւում եւ առաւել է նպատակային դառնում: Մենք այստեղ կարող ենք լիարժէք ասել, որ սա ազգաշինութեան կարեւորագոյն մի ճակատ է, որին պէտք է իւրաքանչիւրը մասնակցի այն նուիրումով՝ ինչ նուիրումով զինուորը գնում եւ պաշտպանում է իր երկրի սահմանը: Եթէ լքեցինք սահմանը, դառնում ենք դասալիք:
Հ.- Հայաստանի սահմանամերձ գիւղերու զարգացման գծով դիմում կատարուած է սփիւռքեան գաղթօճախներու, որպէսզի աջակցին այս նախաձեռնութեան: Այս ծիրէն ներս, քանատահայութիւնը ստանձնած է լուրջ պարտաւորութիւններ: Ի՞նչ է ձեր պատգամը քանատահայութեան:
Պ.- Քանատահայութիւնը մեծ եւ կազմակերպուած ուժ է եւ անցնող 15 տարիներին հայրենիքի օժանդակութեան գծով երբեք դիտողի դերում չի եղել, այլ՝ գործնապէս մասնակցել է հայրենաշինութեան գործին: Ես նաեւ հետեւեալ շեշտադրումը պիտի կարեւորեմ իմ պատգամի մէջ, այն, որ երբեք չի կարելի բաւարարուել նրանով, ինչ ցայսօր իրագործուել է երկրի ու պետականութեան հզօրացման համար: Մարտահրաւէրները ամէն օր փոխւում են եւ ամէն օր անելիքի եւ մասնակցութեան կարեւորութիւնը մեծանում է:
Մենք այսօր դեռեւս Արցախի հարցը վերջնական լուծման հանգրուանին չենք հասցրել: Անցնող 15 տարիներին, մենք ազգային շատ խնդիրներ լուծել ենք, բայց բոլոր տագնապները չենք յաղթահարել: Մենք պէտք է կարողանանք ամուր հիմերի վրայ կայացնել մեր պետականութիւնը: Եթէ մենք ազգային մեր հրատապ խնդիրները թողենք Հայաստանին ու այնտեղի հայութեանը, մենք չենք կարող հասնել նպատակների իրագործմանը՝ այնպէս, ինչպէս դա կարող է լինել միաբանուած ձեւով: Մենք պէտք է ազգովին գիտակցենք, որ մեր ուժը մեր միաբանութեան մէջ է կայանում: Մենք այնքան ենք ասել եւ այնքան ենք արժեզրկել այս հասկացութիւնը, որ այսօր կարծես չի իմաստաւորւում իւրաքանչիւր հայորդու ներաշխարհում:
Մասնակցութիւնը անհրաժեշտ է: Դուք եւ մենք այսօր հայրենիք ենք կերտում եւ կառուցում ապագայ սերունդներին համար: Պետութեան արարմանը մեր մասնակցութիւնը զոհաբերութիւններ է պահանջում: Անցեալին շատեր այդ զոհաբերութիւնը կատարեցին իրենց կեանքի գնով: Այսօր ձեզ բաժին ինկած զոհաբերութիւնը դուք կատարելու էք Հայաստանի սահմանամերձ բնակավայրերում ապրող հայ գիւղացու կեանքը բարելաւելու միջոցներով:
Եթէ մենք ապացուցեցինք, որ հայութիւնը համախմբուած ձեւով հայրենքի զարգացման եւ հզօրացման ծրագրերին համար աւելի՛ն կարող է անել, քան ամերիկեան կառավարութեան օժանդակութեան ծրագրերը՝ դա պատիւ կը բերի իւրաքնանչիւր հայի եւ ամբողջ հայութեանը: Դրանից յետոյ, մեզ կը կարեւորեն եւ մեզ հետ հաշուի կը նստեն: Եթէ չկայ համախմբուածութիւն՝ կորուստներն անխուսափելի են: Այսօր մեր ինքնահաստատման պատմական պահերից մէկն է եւ այս իսկ պատճառով, իւրաքանչիւրս պէտք է մասնակցենք ազգաշինութեան առաքելութեան: