
Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գործոց նախարարութիւնը հրապարակեց յայտարարութիւն մը՝ հաստատելով, որ Ատրպէյճանի մէջ հայ ռազմագերիներու, պատանդներու եւ այլ պահուող անձերու բանտարկութիւնը եւ հետապնդումը կը հանդիսանայ միջազգային մարդասիրական իրաւունքի եւ մարդու հիմնարար իրաւունքներու կոպիտ խախտում: Վերոնշեալ յայտարարութեան մէջ կ՛ըսուի հետեւեալը.
«ՀՀ արտաքին գործերի նախարարութիւնը շարունակում է միջազգային հանրութեան, մասնաւորապէս տարածաշրջանում խաղաղութեամբ շահագրգռուած եւ մարդասիրական արժէքները կարեւորող գործընկերների ուշադրութիւնը հրաւիրել Ադրբեջանում պահուող հայազգի ռազմագերիների, պատանդների եւ այլ պահուող անձանց ազատ արձակման խնդրի, ինչպէս նաեւ դատավարական կոպտագոյն խախտումներով եւ խոշտանգման աղաղակող նշաններով նրանց մի մասի նկատմամբ ընթացող բեմականացուած դատավարութիւնների վրայ: Խորը մտահոգութիւն են պատճառում հայազգի ռազմագերիներից, պատանդներից, այլ պահուող անձանցից 23ի նկատմամբ «դատավարութիւններից» տեսաձայնագրութիւններ եւ լուսանկարներ ներառող հրապարակումները, նշեալ անձանց` ներառեալ հացադուլի մէջ գտնուող Ռուբէն Վարդանեանի փաստաբանների կողմից հրապարակայնացուող տեղեկութիւնները` կալանաւորուած անձանց նկատմամբ ներգործութեան, խոշտանգումների եւ նրանց առողջական վիճակի ակնյայտ վատթարացման մասին: Այդպիսի գործելաոճի մասին են վկայում նաեւ ՄԱԿի Խոշտանգումների դէմ կոմիտէի կողմից արտայայտուած մտահոգութիւնները, «Human Rights Watch»ի եւ այլ կազմակերպութիւնների կողմից փաստագրուած` հայ ռազմագերիների խոշտանգման դէպքերը, ինչպէս նաեւ ադրբեջանական իշխանութիւնների կողմից միջազգային կառոյցների, այդ թւում` Խոշտանգումների եւ անմարդկային կամ նուաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի կանխարգելման եւրոպական յանձնաժողովի հետ համակարգուած համագործակցութիւնից խուսափումը: Հայաստանի կառավարութիւնը շարունակում է ստանալ հայազգի ռազմագերիների, պատանդների եւ այլ պահուող անձանց նկատմամբ արգելուած միջոցների կիրառման մասին տեղեկութիւններ: Հայազգի ռազմագերիները, պատանդները եւ այլ պահուող անձինք ապօրինաբար պահւում են Ադրբեջանում` ի հեճուկս նրա կողմից ստանձնած յանձնառութիւնների եւ միջազգային պարտաւորութիւնների: Հայազգի ռազմագերիների, պատանդների եւ այլ պահուող անձանց կալանաւորումն ու հետապնդումը հանդիսանում է միջազգային մարդասիրական իրաւունքի եւ մարդու հիմնարար իրաւունքների կոպիտ խախտում. համապատասխան միջազգային բազմակողմ փաստաթղթերի պարզ թուարկումը ներառում է Մարդու իրաւունքների համընդհանուր հռչակագիրը, «Քաղաքացիական եւ քաղաքական իրաւունքների մասին» միջազգային դաշնագիրը, «Խոշտանգումների եւ այլ դաժան, անմարդկային կամ նուաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի դէմ» կոնվենցիան (համաձայնագիր), Ժընեւի IV կոնվենցիան (1949 թ.), Մարդու իրաւունքների եւրոպական կոնվենցիան: Ակնյայտ է, որ Ադրբեջանի իշխանութիւններն այս դատական բեմականացումն օգտագործում են որպէս Հայաստանի Հանրապետութեան վրայ քաղաքական ճնշումների եւ հասարակութեան շրջանում մանիպուլացիայի (ձեռնավարութեան) գործիք` հաշուի առնելով խնդրի զգայունութիւնը իւրաքանչիւր ընտանիքի անդամի եւ ողջ հասարակութեան համար: Առանձնակի ուշադրութեան է արժանի այն, որ այս գործընթացներն ընթանում են ադրբեջանական լրատուամիջոցներում հայերի դէմ էթնիկ (ցեղային) ատելութեան շարունակական քարոզչութեան պայմաններում:Ամէնից զատ եւ առաջին հերթին` ցանկացած հակամարտութեան ամբողջական կարգաւորում ներառում է ժողովուրդների պատրաստումը խաղաղութեան, իսկ չլուծուած մարդասիրական խնդիրների յաւելեալ ու արհեստական ձգձգումն առնուազն չի ծառայում այդ նպատակին եւ միայն նուազեցնում է դրա հաւանականութիւնը: Այս գիտակցումը բազմիցս է ընդգծուել Ադրբեջանի հետ քննարկումների ընթացքում, ինչպէս նաեւ տարբեր միջազգային հարթակներում, գործընկերների ու կառոյցների կողմից: Ակնկալում ենք, որ Ադրբեջանի իշխանութիւնների ընկալումներում եւս այն կը գերակայի թշնամանքի շարունակական սնուցման ու կարճաժամկէտ հաշուարկների նկատմամբ: Հարցի վերջնական հասցէագրման մերժման պայմաններում Հայաստանը չի կարող անմասն եւ անտարբեր մնալ, ուստի շարունակելու է այն բարձրացնել տարբեր հարթակներում եւ ձեւաչափերով` ակնկալելով լուծումներ եւ դրական առաջընթաց»:
ՊԱՔՈՒ ԱՐՁԱԳԱՆԳԵՑ ԱՐՏԱՔԻՆ ԳՈՐԾՈՑ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹԵԱՆ
Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարութիւնը արձագանգեց Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարութեան վերոնշեալ յայտարարութեան: Ըստ Պաքուի` «Ժընեւի համաձայնագիրներուն, ինչպէս նաեւ միջազգային եւ ազգային օրէնսդրութեան համաձայն` Ատրպէյճան իրաւունք ունի եւ պարտաւոր է հետաքննել ռազմական յանցագործութիւնները եւ պատասխանատուութեան ենթարկել մեղաւորները»:
«Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարութիւնը կտրականապէս կը մերժէ եւ կը դատապարտէ Հայաստանի կողմէ 28 Փետրուար 2025ի յայտարարութեան մէջ հնչած անհիմն մեղադրանքները: Այս յայտարարութեան միջոցով Երեւան կը փորձէ անջատողական վարչակարգի նախկին առաջնորդներուն եւ պատերազմական յանցագործութիւններուն համար մեղադրուողներուն դատավարութիւնը ներկայացնել իբրեւ իրենց իրաւունքները ոտնահարող գործընթաց», կ՛ըսէ Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարութիւնը իր հրապարակած յայտարարութեան մէջ:
Պաքու կը պնդէ, որ անոնց բանտարկութիւնը եւ դատավարութիւնը իբր թէ «չի խախտեր» միջազգային իրաւունքի որեւէ սկզբունք, իսկ դատավարութիւնը ինքնին «թափանցիկ» է` մեղադրեալի իրաւունքներու «ամբողջական յարգումով»: Բացի այդ, Ատրպէյճան կը հերքէ գերիներուն նկատմամբ վատ վերաբերմունքը:
ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԻՐԱՒԱԿԱՆ ՀԱՐՑԵՐՈՒ ԳԾՈՎ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉԻՆ ԳՐԱՍԵՆԵԱԿԸ ՅԱՒԵԼԵԱԼ ՏԵՂԵԿՈՒԹԻՒՆ ԿԸ ՊԱՀԱՆՋԷ
Միջազգային իրաւական հարցերու գծով ներկայացուցիչին գրասենեակը յայտարարեց, որ Մարդու իրաւունքներու եւրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ) ուշադրութեան յանձնուած է Պաքուի մէջ պահուող Արցախի նախկին պետական նախարար Ռուբէն Վարդանեանի նկատմամբ իրականացուող դատավարութեան մէջ տեղ գտած խախտումները եւ անոր առողջական վիճակին վատթարացումը, յաւելեալ տեղեկատուութիւն պահանջուած է։
Գրասենեակը կը յայտնէ, որ այս տարուան Յունուարին, դատարանին միջոցով ստացած են այնտեղ պահուող անձերուն վերաբերեալ տեղեկութիւններ եւ լուսանկարներ, որոնք փոխանցուած են հարազատներուն: Իբրեւ պատասխան` Հայաստան 27 Փետրուարին ներկայացուց իր դիտարկումները ատրպէյճանական կողմէ ներկայացուած դիրքորոշումներուն եւ տեղեկութիւններուն վերաբերեալ` պահանջելով Ատրպէյճանը պարտաւորեցնել առաւել մանրամասն տեղեկատուութիւն տրամադրելու: