ԵՐԵՒԱՆ.- Հայաստանի հանրապետութեան նախագահ Սերժ Սարգսեան, Հանրապետութեան տօնին առիթով հայ ժողովուրդին ուղղած իր շնորհաւորական խօսքին մէջ յայտնեց.
«Մայիսի 28ը ապացոյց է այն իրողութեան, որ մենք որպէս ազգ ի վիճակի ենք մեծ խնդիրներ դնել մեր առջեւ եւ ազգովին լուծել, իսկ դրա համար անհրաժեշտ են հաւաքական ջանք, ներքին համաձայնութիւն, փոխադարձ յարգանք, մեծահոգութիւն ու ներողամտութիւն: Ցաւօք, մենք միշտ չէ, որ դրսեւորում ենք այս որակները»:
Նախագահի այս ակնարկը կրնայ նշան մը հանդիսանալ քաղաքական պատճառներով բանտարկուածներուն ու դատուողներուն համաներում տալու անոր տրամադրութեան, որուն մասին յայտարարած էր Ազգային ժողովի նախագահ Յովիկ Աբրահամեանը:
«Սիրելի՛ հայրենակիցներ,
Շնորհաւորում եմ բոլորիս Հանրապետութեան տօնի առթիւ:
1918 թուականի Մայիսի 28ը հայ ժողովրդի դարաւոր պայքարի պսակն էր: Օտար լծի, անխնայ շահագործման, ազգային ու կրօնական խտրականութեան, բռնութիւնների, ջարդերի եւ վերջապէս ցեղասպանութեան միջով անցած մեր ժողովուրդն այսպիսով ստանձնում էր պատասխանատուութիւն. պատասխանատուութիւն սեփական ճակատագրի հանդէպ: Ստանձնում էր պատասխանատուութիւն աշխարհի եւ պատմութեան առաջ: Դա մի պահ էր, երբ շատերին թւում էր, թէ Հայաստանն ու հայ ժողովուրդն այլեւս երբեք ուշքի չեն գալու հասցուած ծանր հարուածներից:
Բայց երկու փլուզուող կայսրութիւնների փլատակների տակից հերոսական ճիգով կրկին վեր էր յառնելու մի նոր՝ վերապրած ժողովուրդ եւ նորակերտ երկիր: 1918 թուականի մայիսեան յաղթանակներն արդէն խօսուն վկայութիւններ էին մեր ժողովրդի ոգու ամրութեան, ազատ ապրելու անկոտրում կամքի եւ հայոց գալիքի հանդէպ անսահման հաւատի: Մայիսեան հերոսամարտերը մեր պատմութեան մէջ ազգային անվերապահ միասնութեան ամենավառ օրինակներից են եւ, համոզուած եմ՝ դեռ ներշնչելու են բազմաթիւ սերունդների, ինչպէս մեր սերնդին՝ Արցախեան ազատամարտում:
Իւրաքանչիւր ազգի կազմակերպուածութեան բարձրագոյն ձեւը պետականութիւնն է: Սա տեսականօրէն գիտէին բոլորը, բայց այդ տեսութիւնը պէտք է միս ու արիւն ստանար հայ ժողովրդի լաւագոյն զաւակների աշխատանքով ու քրտինքով, համոզմունքով ու գիտելիքով, անմնացորդ նուիրումով ու նաեւ կեանքով: Անկախ այն հանգամանքից, թէ ինչ յաջողուեց եւ ինչ չյաջողուեց 2.5 տարի գոյատեւած Հայաստանի հանրապետութեանը, մի բան յստակ է. նա դարձաւ խարիսխը ներկայ Հայաստանի, որի քաղաքացին լինելու պատիւն ունենք մենք:
Ներկայ Հայաստանը ժառանգորդն է հազարամեակների մշակութային ու քաղաքակրթական նուաճումների, որ արարել ու մեզ են կտակել մեր նախնիները: Բայց նա նաեւ 21րդ դարի երկիր է, որն այսօր դիմագրաւում է արդիական մարտահրաւէրների եւ իր քաղաքական ուղեգիծը մշակում է՝ հայեացքն ապագային յառած: Այդ ապագայում մենք տեսնում ենք Հայաստանը որպէս պաշտպանուած ու ապահով երկիր, որպէս քաղաքական ազատութիւնների երկիր, որպէս տնտեսական վերելք ապրող երկիր, որպէս գիտակրթական միջազգային մակարդակ ունեցող երկիր, որպէս երկիր, որ ապրում է խաղաղ ու կայուն տարածաշրջանում: Այս խօսքերն այսօր կարող են երազանքի նման հնչել, բայց չհաւատալ եւ քայլեր չձեռնարկել դրանց իրականացման ուղղութեամբ, նշանակում է չհաւատալ բարու եւ արդարութեան յաղթանակին, չհաւատալ հայ ժողովրդի յաւերժութեանը:
Ես մեծ ցանկութիւն ունեմ, որ այս տօնական օրը մենք ոչ միայն երախտագիտութեամբ գլուխ խոնարհենք Սարդարապատի, Բաշ Ապարանի, Ղարաքիլիսայի հերոսների յիշատակի առաջ, ոչ միայն հպարտանանք առաջին հանրապետութիւնը կերտողների սխրանքներով, այլեւ մտածենք, թէ մենք ինքներս վաղն ինչ արժանի գործերով ենք ներկայանալու յաջորդ սերունդների դատին:
Մայիսի 28ը ապացոյց է այն իրողութեան, որ մենք որպէս ազգ, ի վիճակի ենք մեծ խնդիրներ դնել մեր առջեւ եւ ազգովին լուծել, իսկ դրա համար անհրաժեշտ են հաւաքական ջանք, ներքին համաձայնութիւն, փոխադարձ յարգանք, մեծահոգութիւն ու ներողամտութիւն: Ցաւօք, մենք միշտ չէ, որ դրսեւորում ենք այս որակները:
1918-1920 թուականները մեր ազգի վերածննդի, նրա ստեղծագործ ուժերի եւ կարողութիւնների պոռթկման, ազատ ու անկախ ապրելու իրաւունքի իրացման տարիներ էին մեր ժողովրդի համար: Մանուկ հանրապետութիւնը կործանուեց, բայց իր գոյութեամբ եւ իր վախճանով հասցրեց լուրջ պատգամներ յղել հայոց բոլոր ապագայ սերունդներին:
Հայաստանի հանրապետութեան կարճատեւ պատմութիւնն այսօր էլ մեզ յիշեցնում է, որ պէտք է արմատից մերժենք ազգային միասնութիւնը հիւծող ներքին թշնամութիւնները, անհանդուրժողականութիւնը դիտենք իբրեւ չարիք: Հայաստանի առաջին հանրապետութեան կառավարութիւնը շատ եռանդ ու ջանք էր գործադրում, որպէսզի արգելակի հայ հասարակութեան պառակտումը գաղափարական կամ դասակարգային հողի վրայ: Բայց, ցաւօք, դա չյաջողուեց: Քէնի, ոխակալութեան եւ անհամերաշխութեան սերմերը տուեցին իրենց դառը պտուղները:
Լա՞ւ ենք, արդեօք, սերտել այս պատգամը: Ես ասում եմ ո՛չ, ցաւօք, ո՛չ: Հէնց միայն մարտիմէկեան իրադարձութիւնները բաւարար են պնդելու համար, որ մենք դեռ լուրջ անելիքներ ունենք անցեալից դասեր քաղելու հարցում: Բոլորիս ցաւը հանդիսացող այդ դէպքերը վկայեցին, որ մեր օրերում եւս հնարաւոր է իրավիճակ, երբ պարտւում են բոլորը, պարտւում է միասնականութիւնը, բարութիւնը, երբ յաղթանակում է չարացածութիւնը, անհանդուժողականութիւնը, տիրապետում են կրքերը:
Ինչ որ պահի պէտք է կանգ առնել:
Ինչ որ պահի պէտք է սկսել նոր էջից:
Սա՛ են պահանջում անցեալի դասերը, սա՛ է պահանջում մեր երկրի ապագան:
Սիրելի՛ հայրենակիցներ, այսօր մեծ տօն է: Կրկին շնորհաւորելով բոլորիս Հանրապետութեան տօնի առթիւ՝ մաղթում եմ խաղաղ երկինք, երջանկութիւն, յաջողութիւն ու նոր ձեռքբերումներ, ի փառս մեր հայրենիքի եւ յանուն մեր ժողովրդի»: