ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ.- Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութեան արտաքին գործոց նախարարութեան մամուլի պատասխանատու Մարսէլ Պետրոսեան, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբի համանախագահ Մէթիու Պրայզայի վերջին յայտարարութիւնները մեկնաբանելու նպատակով տուած հարցազրոյցի մը ընթացքին յայտարարած է, թէ հակամարտութեան կարգաւորման ընթացքի արհեստական արագացումը եւ շտապողականութիւնը կը վնասեն լուծում մը գտնելու ճիգերուն:
Ստորեւ կը հրատարակենք սոյն հարցազրոյցը՝ ամբողջութեամբ.
ՀՍԱՐՑ.- Ինչպէ՞ս կը մեկնաբանէիք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահի պնդումն առ այն, որ Լեռնային Ղարաբաղի (բնակչութեան) կարծիքը, նրա մտավախութիւնները արտացոլւում են բանակցային գործընթացում:
Մ. ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ.- Մենք կ՛ողջունէինք այդ փաստը եւ այս կապակցութեամբ կը ցանկանայինք յիշեցնել միջնորդներին, որ Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութեան ժողովուրդը արտայայտել է իր կամքը 1991թ. Դեկտեմբերի 10ին՝ անկախութեան եւ 2006թ. Դեկտեմբերի 10ին՝ ԼՂՀ Սահմանադրութեան հանրաքուէների ժամանակ: Մենք երախտապարտ կը լինենք միջնորդներին, եթէ հանրաքուէների ժամանակ ԼՂՀ ժողովրդի արտայայտած կամքը լրիւութեամբ արտացոլուի բանակցային գործընթացում:
ՀԱՐՑ.- Ինչպէ՞ս կը մեկնաբանէիք ԵԱՀԿ ՄԽ ամերիկացի համանախագահի վերջին յայտարարութիւնները, որոնցում ներկայացուած են ադրբեջանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորման՝ միջնորդների կողմից առաջարկուող սկզբունքների մանրամասները: Մ. Բրայզան նշել է նաեւ, որ ղարաբաղեան հակամարտութեան արագ կարգաւորումը, իր կարծիքով, ձեռնտու է Հայաստանին, քանի որ հակառակ դէպքում կը բարդանայ հանրապետութեան տնտեսական զարգացումը, ինչն իր հերթին, խնդիրներ կը ստեղծի ժողովրդավարական բարեփոխումների անցկացման հարցում:
Մ. ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ.- Առաջին հերթին կը ցանկանայի նշել, որ ադրբեջանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան արագ կարգաւորումը գերակայ խնդիր է նաեւ ԼՂՀի համար: Սակայն դա չի նշանակում, որ մենք համաձայն ենք ցանկացած գնով կարգաւորման՝ այն էլ անկանխատեսելի հետեւանքներով: Մեզ համար կարգաւորումը ամուր եւ երկարատեւ խաղաղութեան հաստատումն է, ինչին հնարաւոր է հասնել միայն փաստացի իրադրութիւնները հաշուի առնելով: Սակայն պարոն Բրայզայի մօտ կարգաւորման խնդիրը շաղկապուած է տնտեսական զարգացման եւ ժողովրդավարական բարեփոխումների հարցերի հետ: Այս հարցերի շաղկապումը միասնական (փաթեթի) մէջ աւելի շուտ առեւտուր եւ ցանկացած գնով համաձայնութիւն պարտադրելու փորձ է յիշեցնում:
Ցաւօք վերջերս ադրբեջանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորման բանակցային գործընթացի արագացման միտում է նկատւում՝ ինչպէս հակամարտութեան էութիւնը, պատմութիւնը, այնպէս էլ ներկայիս իրողութիւնները անտեսող բանաձեւի հիման վրայ: Եւ պարոն Բրայզայի յայտարարութիւնները, մեր կարծիքով, նշուած միտման յենքով են ընթանում: Այնպիսի տպաւորութիւն է ստեղծւում, որ այս շտապողականութիւնը կապուած է ԵԱՀԿ ՄԽ որոշ համանախագահների, մասնաւորապէս՝ պարոն Բրայզայի ազդարարուող փոխարինման հետ: Ինչպէս արդէն նշել ենք, ԼՂՀ ԱԳՆ ս.թ. Յուլիսի 15ի յայտարարութեան մէջ, բանակցային գործընթացի չհիմնաւորուած արագացումը բացասական հետեւանքներ կ՛ունենայ եւ կը յանգեցնի միայն լարուածութեան ուժեղացմանը, քանի որ միջնորդների առաջարկած բանաձեւը ուղղուած է տարածաշրջանում կայունութեան եւ խաղաղութեան հիմքում ընկած ուժերի հաւասարակշռութեան փոփոխութեանը:
ՀԱՐՑ.- Մ. Բրայզայի խօսքերով, ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները առաջարկում են, որպէսզի ադրբեջանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան գօտում խաղաղապահները զինուած չլինեն, դիտորդների դեր կատարեն եւ չկարողանան խաղաղութեան հարկադրել: Ինչպէս նշել է ամերիկացի համանախագահը, դա պայմանաւորուած է նրանով, որ Կոսովոյի եւ Բոսնիայի փորձը ցոյց է տուել, որ խաղաղապահ ուժերը ի վիճակի չեն կանխել զինուած հակամարտութիւնը, եթէ հակամարտութեան կողմերից մէկը դա չի ցանկանում: Ձեր մեկնաբանութիւնը, խնդրեմ:
Մ. ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ.- Իր խօսքերով պրն. Բրայզա, ըստ էութեան, խոստովանեց, որ միջնորդների առաջարկած հակամարտութեան կարգաւորման հիմնական սկզբունքներից մէկը՝ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի անվտանգութիւնը, չի կարող իրագործուել, որ միջազգային հանրութիւնը ի վիճակի չէ կարգաւորման առաջարկուող բանաձեւի իրականացման դէպքում լիովին երաշխաւորել ԼՂՀ ժողովրդի անվտանգութիւնը, քանի որ խաղաղապահ ուժերը հակամարտութեան կողմերի կառավարման հիմնական գործիքներից մէկն են՝ հակամարտութեան տարածաշրջաններում խաղաղութեան պահպանման, միջազգային հանրութեան զինանոցում: Սակայն քննութեան առնելու պարագայում պարզւում է, որ դրանք այնքան էլ արդիւնաւէտ չեն, եթէ հակամարտութեան կողմերից մէկը խաղաղութիւն չի ցանկանում:
Սակայն ադրբեջանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորման գործընթացում այս խնդիրը ԵԱՀԿ ՄԽ ամերիկացի համանախագահը առաջարկում է լուծել ագրեսորի՝ Ադրբեջանի հանդարտեցման միջոցով: Ինչպէս ցոյց է տալիս պատմութիւնը, նման քաղաքականութիւնը ոչ մի կերպ չի նպաստում խաղաղութեան հաստատմանը: Ընդհակառակը, այն յանգեցնում է լարուածութեան ուժեղացման ու պատերազմի: