ԵՐԵՒԱՆ.- Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեան «Պի.Պի. Սի.»ի թղթակից Կապրիէլ Կէյթհաուսի տուած հարցազրոյցին ընթացքին յայտարարած է, թէ ինք Թուրքիոյ կողմէ ո՛չ ցանկութիւն, ո՛չ ալ ձգտում կը նկատէ յարգելու պայմանաւորուածութիւնները եւ բանալու սահմանները՝ առանց նախապայմանի:
Ստորեւ կը ներկայացնենք նախագահ Սարգսեանի սոյն հարցազրոյցը՝ ամբողջութեամբ.
ԿԱՊՐԻԷԼ ԿԷՅԹՀԱՈՒՍ.- Պարոն նախագահ, արդեօ՞ք կը մեկնիք Թուրքիա՝ դիտելու երկու երկիրներու հաւաքականներու պատասխան հանդիպումը:
ՆԱԽԱԳԱՀ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Գիտէք, այս հարցը երկու պատասխան ունի: Առաջին պատասխանն այն է, որ իմ գնալը կամ չգնալն էական չէ: Ես ուզում եմ ասել, որ մենք կարող ենք ֆութպոլային հանդիպմանը գնալը չկապել Թուրքիայի հետ յարաբերութիւնների հետ: Հասկանո՞ւմ էք: Պատկերացնենք առնուազն երկու տարբերակ: Ենթադրենք, որ մենք սառեցնում ենք Թուրքիայի հետ մեր բանակցութիւնները, եւ ես գնում եմ Թուրքիա՝ ֆութպոլային խաղը դիտելու: Եւ երկրորդ տարբերակ՝ մենք շարունակում ենք բանակցութիւնները, սակայն ես չեմ գնում: Ո՞րն է առաւել կարեւոր: Ուզում եմ ասել, որ եթէ դուք ձեր հարցը տալիս էք Թուրքիայի հետ բանակցութիւնների համատեքստում (պարունակէն ներս-Խմբ.), եւ թէ արդեօ՞ք մենք կարող ենք մինչեւ Հոկտեմբեր ինչ որ արդիւնքների հասնել, ապա ահա թէ ինչպիսի՛ն կը լինի իմ պատասխանը:
ԿԱՊՐԻԷԼ ԿԷՅԹՀԱՈՒՍ.- Իսկ ի՞նչ քայլ դուք կը սպասէք Անգարայէն՝ բանակցութիւնները ապասառեցնելու համար:
ՆԱԽԱԳԱՀ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Ես երկու անգամ յայտարարել եմ այդ մասին եւ ասել եմ հետեւեալը. ես կը գնամ Թուրքիա ֆութպոլային հանդիպումը դիտելու, եթէ մեր սահմաններն արդէն բաց լինեն, կամ եթէ մենք դրա նախաշեմին լինենք: Այսինքն, եթէ թուրքերը կատարեն մեր պայմանաւորուածութիւնները, դա մի բան կը լինի, իսկ եթէ չկատարեն՝ մէկ այլ բան: Մենք պայմանաւորուածութիւններ ունենք: Կարծում եմ, նորմալ եւ ճիշդ ուղին այն է, երբ կողմերը կատարում են իրենց պայմանաւորուածութիւնները: Ցաւօք սրտի, ես մինչ այժմ այդ պայմանաւորուածութիւնները կատարելու առանձնապէս մեծ ցանկութիւն կամ ձգտում չեմ նկատել: Մեր ցանկութիւնը մնում է նոյնը՝ յարաբերութիւններ հաստատել առանց նախապայմանների:
ԿԱՊՐԻԷԼ ԿԷՅԹՀԱՈՒՍ.- Արդեօ՞ք դուք պատրաստ էք փոխզիջումներու երթալ 1915թ. դէպքերու գծով, եւ այն հարցի վերաբերեալ, թէ՝ արդեօ՞ք Թուրքիան այդ դէպքերը կը ճանչնայ իբրեւ Ցեղասպանութիւն:
ՆԱԽԱԳԱՀ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Բնականաբար, դա շատ կարեւոր է. կարեւոր է մեր ժողովրդի համար, կարեւոր է Թուրքիայի եւ ամբողջ աշխարհի համար: Կարեւոր է, որ պատմական արդարութիւնը վերականգնուի: Կարեւոր է, որ մեր ժողովուրդները կարողանան նորմալ յարաբերութիւններ հաստատել: Կարեւոր է, վերջապէս, որպէսզի ապագայում դա չկրկնուի: Սակայն մենք Ցեղասպանութիւնը չենք դիտարկում որպէս յարաբերութիւնների հաստատման նախապայման:
ԿԱՊՐԻԷԼ ԿԷՅԹՀԱՈՒՍ.- Այսինքն, գոյութիւն ունի՞ փոխզիջման հնարաւորութիւն:
ՆԱԽԱԳԱՀ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Ո՛չ, դա չի կարելի փոխզիջում անուանել: Սա այն դէպքը չէ, երբ կարելի է խօսել փոխզիջման մասին: Մենք ասում ենք, որ, այո՛, եղել է Ցեղասպանութիւն, եւ անկախ նրանից՝ կը ճանաչի Թուրքիան, թէ ոչ, սա փաստ է, որն ընդունուել է աշխարհում ցեղասպանութիւնների խնդիրներով զբաղուող բոլոր մասնագէտների կողմից, ճանաչուել է աշխարհի բազմաթիւ երկրների կողմից: Սակայն այս պարագայում, մենք դա չենք համարում որպէս նախապայման՝ թուրքերի հետ յարաբերութիւնների հաստատման համար:
ԿԱՊՐԻԷԼ ԿԷՅԹՀԱՈՒՍ.- Բայց ամէն պարագայի, ատիկա կը խանգարէ Թուրքիոյ հետ ձեր յարաբերութիւնները: Երեւանի մէջ մարդ մը ինծի հետեւեալ համեմատութեամբ ներկայացուցած է հարցը. «Երբ դուք մեքենայ կը վարէք, դուք պէտք է վերահսկէք ամէն ինչ որ կը կատարուի ճանապարհին, ձեր ետին, ատոր համար ալ պէտք է ժամանակ առ ժամանակ, հայելիէն ետեւ նայիլ: Սակայն, կարեւորը առջեւն է»: Որքանո՞վ այս համեմատութիւնը ճիշդ կ՛արտացոլացնէ իրավիճակը:
ՆԱԽԱԳԱՀ ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Ճիշդ է: Ես հասկանում եմ, թէ ի՛նչ է ցանկացել ասել այդ մարդը: Նա ասում է, որ մենք պէտք է մեր հայեացքներն ուղղենք դէպի ապագայ: Բայց նա նաեւ ասում է, որ մենք իրաւունք չունենք մոռանալ անցեալը: